18. Władysław Strzemiński - Teoria widzenia.doc

(49 KB) Pobierz

Władysław Strzemiński

Teoria widzenia / wstęp

Widzenie

· Nie tylko bierny odbiór doznań wzrokowych, nie mechaniczny odbiór świata jednakowego i niezmiennego

Czynna poznawcza praca intelektu

· Poddanie analizie myślowej

· Konfrontacja z odpowiadającymi odcinkami rzeczywistości

· Wyjaśnienie sensu powstałych wzajemnych związków i przyczyn

Stawia pytania

Widzenie

Myśl

Daje zasób materiału obserwacyjnego

MYŚL I WIDZENIE – rozwój przez wzajemny wpływ na siebie

EWOLUCJE W ZAKRESIE WIDZENIA:

1. Biologiczna – rozwój aparatu wzrokowego

2. Historycznie uwarunkowana – rozwój umiejętności korzystania z widzenia

· Wnioskowanie na podstawie doznań wzrokowych coraz bardziej dokładne

· Rozwój na podłożu społecznym , w zależności od potrzeb procesu pracy

· Każda formacja społeczna powoduje nowy wzrost umiejętności korzystania ze wzroku

(rozwój mowy w zależności od formacji społecznych )

® Człowiek ma szerszy zakres zainteresowań, przeprowadza szerszą analizę doznań wzrokowych

® Człowiek mniej widzi (w porównaniu do orła), ale dostarcza więcej wiadomości o świecie niż orzeł

® Powonienie człowieka dostarcza więcej danych niż węch psa (pies tak jak orzeł pomija niektóre elementy)

§ Nie ma jednego obrazu rzeczywistości

§ obrazie decyduje współpraca widzenia i myśli – historycznie uwarunkowany rozwój świadomości widzenia

§ poznawanie świata = myślimy, poznajemy, analizujemy, uogólniamy, sprawdzamy

§ ŚWIADOMOŚĆ WZROKOWA = uświadomione elementy z widzenia człowieka; jej wzrost to odbicie rozwoju

Rozwój = odbicie przemian podłoża społeczno-historycznego

§ ZAWODOWA SPRAWNOŚĆ WZROKOWA = mechaniczna jakość oka ta sama, zawód i nastawienie różnicuje

§ Wzrok kierowany myślą może nastawić się na odbiór konkretnych doznań, może pominąć niektóre

Realizm – obraz rzeczywistości

Estetyka idealistyczna à niezmienna wieczna natura, niezmienny pozahistoryczny człowiek ?

è Ujmowanie przedmiotu, rzeczywistości jako obiektu, a nie ludzkiej działalności, nie subiektywnie

è Mówi o obrazie świata zamiast o ludzkiej działalności poznawczej

a) – to, co uświadomił sobie człowiek, to w rzeczywistości zobaczył

b) - reszta pozostaje poza świadomością, nierozpoznana, niezauważona

c) - dostrzegamy zjawiska, na które nastawiona jest nasza uwaga

d) - myśl z góry stawia pytania na który wzrok ma odpowiadać – wyznaczony zakres obserwacji

e) - praca myśli decyduje o różnorodności i bogactwie spostrzeżeń

Widzimy świat à nie biologicznie, lecz historycznie, naszym rzeczywistym uświadomionym wzrokiem

REALIZM – dla estetyki idealistycznej jest raz na zawsze dany, (absolut realizmu)

· Mówiąc o historycznym procesie narastania realizmu należy określić na jakiej bazie doznań wzorkowych postał

· Realizm nie jest metafizycznym, platońskim absolutem – to historycznie kształtujący się proces rozwoju poznawczej działalności ludzkiej

Środki wyrazu i forma

Estetyka idealistyczna nie może wyjaśnić mechanizmu przemian w plastyce, bo operuje:

a) pojęciem niezmiennej, wiecznej natury

b) i z góry założonego niezmiennego realizmu (odbija naturę)

c) pozahistorycznym stanowiskiem

ARTYSTA:

® Odstępuje od prawdziwego i pełnego realizmu (nie wiadomo dlaczego)

® Zniekształca i deformuje naturę

® Duch deformacji króluje nad materią realizmu

ESTETYKA WÓWCZAS:

· Powołuje się na wnętrze i ducha artysty, duch ten powoduje zmiany w interpretacji natury

GDY:

Przemiany w plastyce ujmiemy jako przemiany historyczne, jako kolejność narastających faz rozwoju historycznego – i przemiany te zwiążemy z całokształtem historycznych przemian bytu – wówczas odnajdziemy wątki przyczynowe, których nie mógł nam dostarczyć idealizm

BŁĄD IDEALIZMU:

1. Widzenie rzeczywistości ujęte statycznie, w oderwaniu od historii

2. Nie jako proces narastający w toku historii

3. odstępstwa od idealistycznego realizmu = To co było zmienne i uwarunkowane poznawczymi granicami epoki

4. czysto woluntarystyczne zmiany w plastyce były naprawdę narastaniem świadomości wzrokowej

DO IDEALIZMU PROWADZĄ:

Próby ominięcia materialnej podstawy wszelkiej czynności wzrokowej

Próby bezpośredniego związania bytu z przemianami formalnymi