Prawo europejskie - Jerzy Tyranowski.txt

(409 KB) Pobierz
JERZY TYRANOWSKI

PRAWO EUROPEJSKIE

ZAGADNIENIA INSTYTUCJONALNE
Z UWZGL�DNIENIEM TRAKTATU AMSTERDAMSKIEGO

Biblioteka WPiA UW

� Copyright by Jerzy Tyranowski 1999

M ^8




Wydanie l, Pozna� 1999

Redakcja techniczna       ,n.^7"^ ^C^O /\\r\
Krzysztof Steinke          Ytl^ I/M - ^T<//l O

� 13. Instytucje Finansowe

l. Europejski Bank Inwestycyjny
II. Europejski Bank Centralny

� 14. System r�wnowagi instytucjonalnej

Rozdzia� IV PRAWODAWSTWO WSP�LNOTOWE
� 1. Zasady stanowienia prawa wt�rnego

l. Zasada ograniczonych kompetencji

II. Doktryna kompetencji domniemanych

III. Wype�nianie luk w prawie wsp�lnotowym

IV. Kompetencje wy��czne Wsp�lnot, konkurencyjne i r�wnoleg�e

V. Zasada subsydiarno�ci

� 2. Procedury stanowienia prawa wt�rnego

l. Procedura konsultacyjna

II. Procedura wsp�pracy

III. Procedura wsp�decydowania

� 3. Akty prawa wt�rnego wsp�lnotowego

l. Katalog akt�w prawa wt�rnego

II. Rozporz�dzenia

III. Dyrektywy

IV. Decyzje

V. Zalecenia i opinie

VI. Wymogi formalne, publikacja i wej�cie w �ycie

VII. Sankcje

Rozdzia� V WSP�LNOTOWY SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ
�1. Zagadnienia og�lne
� 2. Zasady procedury
� 3. Post�powania wynikaj�ce ze skarg bezpo�rednich

l. Skarga o naruszenie Traktat�w (Komisja przeciw pa�stwu)
II. Skarga o naruszenie Traktat�w (pa�stwo przeciw pa�stwu)
III. Skarga o stwierdzenie niewa�no�ci akt�w prawnych

organ�w wsp�lnotowych
IV. Skarga na bezczynno�� organ�w
V. Skarga odszkodowawcza

� 4. Inne wa�niejsze post�powania

IV. Zawieranie um�w mi�dzynarodowych

A. Zdolno�� traktatowa Wsp�lnot
B. Tryb zawierania um�w mi�dzynarodowych

V. Umowy mi�dzynarodowe w prawie wsp�lnotowym
� 3. Umowy mi�dzynarodowe pa�stw cz�onkowskich a prawo wsp�lnotowe
� 4. Stowarzyszenie ze Wsp�lnotami

l. Stowarzyszenie pa�stw i organizacji mi�dzynarodowych
II. Stowarzyszenie kraj�w i terytori�w zamorskich

� 5. Europejska Przestrze� Gospodarcza

Rozdzia� VIII WYBRANE ZAGADNIENIA INSTYTUCJONALNE
UNII EUROPEJSKIEJ
� 1. Konstrukcja prawna oraz cele i zasady Unii

l. Konstrukcja prawna Unii
II. Cele i zasady Unii

� 2. �ci�lejsza wsp�praca w ramach Unii
� 3. Wprowadzanie zmian do Traktat�w
� 4. Cz�onkostwo Unii Europejskiej

l. Przyj�cie do Unii

II. Wyst�pienie i wykluczenie pa�stwa cz�onkowskiego

III. Zawieszenie pa�stwa cz�onkowskiego

� 5. Wsp�lna Polityka Zagraniczna i Bezpiecze�stwa
� 6. Wsp�praca Policyjna i S�dowa w Sprawach Karnych

Rozdzia� IX SUWERENNO��, INTEGRACJA l PONADNARODOWO��
� 1. Suwerenno�� jako poj�cie prawa mi�dzynarodowego
� 2. Integracja europejska i ponadnarodowo�� Wsp�lnot Europejskich
� 3. Prawo wsp�lnotowe a prawo mi�dzynarodowe

Bibliografia

Rozdzia� VII STOSUNKI ZEWN�TRZNE WSP�LNOT EUROPEJSKICH 145

� 1. Podmiotowo�� prawnomi�dzynarodowa Wsp�lnot 145

� 2. Kompetencje zewn�trzne Wsp�lnot 146

l. Uwagi wst�pne 146

II. Stosunki dyplomatyczne Wsp�lnot 147

III. Cz�onkostwo oraz wsp�praca z organizacjami mi�dzynarodowymi 148

IV. Zawieranie um�w mi�dzynarodowych 152

A. Zdolno�� traktatowa Wsp�lnot 152

B. Tryb zawierania um�w mi�dzynarodowych 153

V. Umowy mi�dzynarodowe w prawie wsp�lnotowym 155
� 3. Umowy mi�dzynarodowe pa�stw cz�onkowskich a prawo wsp�lnotowe 156

� 4. Stowarzyszenie ze Wsp�lnotami 158

l. Stowarzyszenie pa�stw i organizacji mi�dzynarodowych 158

II. Stowarzyszenie kraj�w i terytori�w zamorskich 161

� 5. Europejska Przestrze� Gospodarcza 162

Rozdzia� VIII WYBRANE ZAGADNIENIA INSTYTUCJONALNE

UNII EUROPEJSKIEJ 164

� 1. Konstrukcja prawna oraz cele i zasady Unii 164

l. Konstrukcja prawna Unii 164

II. Cele i zasady Unii 167

� 2. �ci�lejsza wsp�praca w ramach Unii 169

� 3. Wprowadzanie zmian do Traktat�w 170

� 4. Cz�onkostwo Unii Europejskiej 170

l. Przyj�cie do Unii 170

II. Wyst�pienie i wykluczenie pa�stwa cz�onkowskiego 171

III. Zawieszenie pa�stwa cz�onkowskiego 172

� 5. Wsp�lna Polityka Zagraniczna i Bezpiecze�stwa 173

� 6. Wsp�praca Policyjna i S�dowa w Sprawach Karnych 177

Rozdzia� IX SUWERENNO��, INTEGRACJA l PONADNARODOWO�� 182

� 1. Suwerenno�� jako poj�cie prawa mi�dzynarodowego 182

� 2. Integracja europejska i ponadnarodowo�� Wsp�lnot Europejskich 186

� 3. Prawo wsp�lnotowe a prawo mi�dzynarodowe 189

Bibliografia 193

Podr�cznik niniejszy koncentruje si� na zagadnieniach instytucjonalnych
prawa europejskiego, zagadnienia prawa materialnego poruszone zosta�y
incydentalnie.

Dwa rozdzia�y maj� charakter szczeg�lny. Rozdzia� l - to og�lny wst�p,
kt�ry ju� na pocz�tku ma da� Czytelnikowi ca�o�ciowe spojrzenie na prawo
europejskie wsp�lnotowe i jego struktur�. Rozdzia� za� ostatni - IX, jest
swego rodzaju esejem, kt�ry powinien odpowiedzie� na aktualne dla szero-
kich kr�g�w spo�ecze�stwa pytania dotycz�ce integracji europejskiej, tzw.
ponadnarodowo�ci i suwerenno�ci. Rozdzia� ten zosta� opatrzony cytatami
z prac r�nych autor�w.

Podstaw� opracowania niniejszego podr�cznika stanowi� teksty Trakta-
tu o Wsp�lnocie Europejskiej i Traktatu o Unii Europejskiej oraz - je�li
chodzi o literatur� - przede wszystkim podr�czniki prawa europejskiego
wymienione w bibliografii.

Co do tekst�w Traktat�w - Autor korzysta�, oczywi�cie, z tekst�w prze-
t�umaczonych w kraju, jednak w r�nych miejscach korygowa� je przy po-
mocy tekst�w oryginalnych - niemieckiego i angielskiego. Na podstawie
tych ostatnich zosta�y te� om�wione zmiany wprowadzone przez Traktat
Amsterdamski. Traktat ten, poprzez wprowadzenie nowej numeracji artyku-
��w w Traktacie o Wsp�lnocie Europejskiej i w Traktacie o Unii Europej-
skiej, znacznie skomplikowa� studiowanie prawa europejskiego, gdy� ze
wzgl�du na dotychczasow� literatur� i orzecznictwo trzeba si� b�dzie po-
s�ugiwa� si� podw�jn� numeracj� - now� i dawn�. W tek�cie podr�cznika
oodano obie numeracje, np. art. 308 (d. art. 235).

W zakresie orzecznictwa Europejskiego Trybuna�u Sprawiedliwo�ci, Au-
;or korzysta� ze zbioru opracowanego przez W. Czapli�skiego, R. Ostrihan-
3ky, P. Saganek i A. Wyrozumsk�; do tego te� zbioru odsy�aj� przypisy.

Podr�cznik ten przeznaczony jest dla wszystkich tych, kt�rych interesuje
)roblematyka prawa europejskiego, a w szczeg�lno�ci - dla student�w prawa,

administracji, studi�w europejskich, politologu oraz ekonomii i zarz�dzania.
Zdaj�c sobie spraw�, �e podr�cznik niniejszy nie jest dzie�em doskona�ym,
Autor kieruje do wszystkich korzystaj�cych z niego, uprzejm� pro�b� o wszel-
kie uwagi, kt�re pomog� w jego udoskonaleniu.

Pozna�, w sierpniu 1999 r.
J. T.

Rozdzia� l

ZAGADNIENIA PODSTAWOWE

� 1. Poj�cie prawa europejskiego

Poj�cie prawa europejskiego, tak jak zosta�o ono ukszta�towane w pi-
�miennictwie zachodnioeuropejskim, wyst�puje w szerszym i w�szym (w�a-
�ciwym) znaczeniu. W szerszym znaczeniu poj�cie to obejmuje prawo two-
rzone w ramach czy pod auspicjami wszystkich europejskich (pierwotnie:

zachodnioeuropejskich) organizacji mi�dzynarodowych, a wi�c nie tylko prawo
trzech Wsp�lnot Europejskich, lecz tak�e (i zw�aszcza) prawo tworzone
w ramach Rady Europy, jak r�wnie� w ramach innych organizacji europej-
skich (np. Rada Nordycka).

Nale�y tu jeszcze zwr�ci� uwag� na jedno wa�ne zagadnienie. Ot�
poj�cie �prawo europejskie" mo�e by� - w jego szerokim znaczeniu - sto-
sowane wy��cznie w odniesieniu do prawa europejskich organizacji mi�-
dzynarodowych (mi�dzypa�stwowych). W �adnym razie nie obejmuje ono
r�nych ga��zi prawa wewn�trznego poszczeg�lnych pa�stw europejskich.
^ie mo�na wi�c m�wi� o np. europejskim prawie cywilnym, czy europej-
skim prawie karnym etc. Za tymi poj�ciami nie kryje si� bowiem �aden
jzia� prawa obowi�zuj�cego, lecz badania por�wnawcze okre�lonych ga��-
zi prawa poszczeg�lnych pa�stw europejskich (tzw. prawo por�wnawcze,
l �ci�lej: komparystyka prawna).

Po tych uwagach mo�na przej�� do poj�cia prawa europejskiego w �ci-
s�ym znaczeniu. Ot� poj�cie prawa europejskiego w tym �cis�ym znacze-
iu obejmowa�o wy��cznie prawo tych organizacji mi�dzynarodowych pa�stw
europy Zachodniej, kt�rych cech� by�a �ponadnarodowo��" (organizacje po-
adnarodowe, supranational organizations), a wi�c: Europejskiej Wsp�lno-
' W�gla i Stali (EWWiS), Europejskiej Wsp�lnoty Gospodarczej (EWG,
becnie: Wsp�lnota Europejska) oraz Europejskiej Wsp�lnoty Energii Ato-
iowej (Euratom, EWEA). To proste do niedawna wyr�nienie prawa

z pewno�ci� nazw� dobr� i adekwatn�, lecz tu r�wnie� wzgl�dy praktyczne
i tradycja przemawiaj� za pozostaniem przy nazwie �prawo europejskie".

Jak ju� wcze�niej stwierdzono, podstawowym filarem Unii Europejskiej s�
Wsp�lnoty Europejskie uzupe�nione nowymi �politykami" i formami wsp�pra-
cy ustanowionymi przez Traktat o Unii Europejskiej (art. 1 Traktatu Amster-
damskiego, wcze�niej - art. A Traktatu z Maastricht). W konsekwencji, pra-
wo Wsp�lnot Europejskich to rdze� prawa europejskiego i jego najbardziej
rozwini�ta cz��. Ta cz�� prawa europejskiego nazywana jest tak�e euro-
pejskim prawem wsp�lnotowym lub po prostu - prawem wsp�lnotowym.

�2. Prawo Wsp�lnot Europejskich (prawo wsp�lnotowe)

Stosuj�c r�ne kryteria wyr�nia si� prawo wsp�lnotowe instytucjonalne
i prawo wsp�lnotowe materialne oraz prawo pierwotne wsp�lnotowe i wt�r-
ne prawo wsp�lnotowe.

/. Prawo wsp�lnotowe instytucjonalne

Prawo wsp�lnotowe instytucjonalne (zwane tak�e formalnym), to najkr�-
cej rzecz ujmuj�c, ta cz�� prawa wsp�lnotowego, kt�ra okre�la struktur�
)rganizacyjn� Wsp�lnot, a wi�c instytucje Wsp�lnot, ich sk�ad i kompeten-
;je oraz post�powania w zakresie stanowienia prawa wsp�lnotowego (wt�r-
iego), a tak�e procedury s�dowe. Ta cz�� prawa wsp�lnotowego reguluje
�wnie� stosunki zewn�trzne Wsp�lnot (np. prawo legacji, zdolno�� trakta-
owa, stowarzyszenie ze Wsp�lnotami). Przed Traktatem z Maastricht pra-
vo wsp�lnotowe instytucjonalne regulowa�o tak�e kwestie zwi�zane ze zmia-
l� Traktat�w za�o�ycielskich i przyjmowaniem kolejnych pa�stw do Wsp�lnot.
)becnie zagadnienia te wchodz� w zakres �prawa unijnego".

L Prawo wsp�lnotowe materialne

Prawo wsp�lnotowe materialne to cz�� prawa wsp�lnotowego, kt�ra
kre�l� i reguluje rzeczowy zakres dzia�ania Wsp�lnot. Ten rzecz...
Zgłoś jeśli naruszono regulamin