Salpausselkä.pdf

Salpausselkä

Autor: Rafał Szostak

Data publikacji: 10.09.07 | Ostatnia modyfikacja: 10.09.07

Czterystukilometrowa, podwójna linia wzgórz, ciągnąca się łukiem od Lahti po Joensuu. To

właśnie Salpausselkä sprawia, że południowo-wschodnia granica Pojezierza Fińskiego tworzy

regularny łuk. Widać ją dobrze na mapach; żółte pasy wyraźnie się odróżniają od zielonych

nizin i błękitnych jezior. W terenie widać tylko pasma wzgórz, bo i one i otaczające je niziny

porośnięte są takim samym lasem świerkowym.

Salapausselkä jest ozem, czyli długim wałem polodowcowym. Kiedyś był... rzeką. Płynące

pod lodowcem wody nanosiły w swoje koryto coraz więcej piasku i żwiru. Aby móc płynąć,

woda musiała wciąż wytapiać lód, nanosząc przy tym coraz więcej osadu. Aż w końcu lód się

stopił i wtedy okazało się, że podlodowa rzeka naniosła tyle piasku, żwiru i małych kamieni,

że utworzyły one długi, dość płaski wał.

Pomiędzy ozami Salpausselki trafiają się kemy. To odwrotność ozu. Tu rzeka płynęła na

powierzchni lodu. I też osadzała na dnie wszystko, co tylko mogła ze sobą porwać. W końcu z

boków stopił się cały lód, odsłaniając osady, uformowane w stromościenne, długie wały. Oba

ozy mają swoje nazwy. Północny to Sisempi Salpausselkä, zaś południowy – Ulompi

Salapausselkä. Północny jest wyższy, ma 100-160 m wysokości i szerszy (ok. 4 km).

Południowy, Ulompi Salpausselkä, jest niższy (30-150 m) i węższy (do 3,5 km). Ale to

właśnie po nim biegnie droga i linia kolejowa. I właśnie na nim rozłożyły się znane fińskie

miasta, Lahti, Kuusankoski, Lappenranta i Imatra.

Sisempi Salpausselkä, choć wyższy, nie powstrzymuje jezior przed „rozlaniem się”. Przerywa

go największe fińskie jezioro Saimaa. Jego południowa część, gdy spojrzeć na mapę, rozlewa

się właśnie pomiędzy obiema liniami Salpausselki. Wyspa Kylänniemi, dzieląca jezioro na

pół, to właśnie część północnego pasma. Ba, przez przerywający linię Ulompi Salpausselkä

wodospad Imatra łączy system jezior fińskich z Ładogą.

Na stokach Salpausselki praktyczni Finowie zbudowali wiele skoczni, w tym najsławniejszą

(w zasadzie to zespół trzech skoczni), w Lahti, nazwaną właśnie Salpausselkä.

W lasach Salpausselki można spotkać m. in. dwa gatunki, których już w dzisiejszej Polsce nie

ma (choć jeszcze dwieście lat temu były). Rosomak, kuzyn łasicy, choć wielkości małego psa,

potrafi wygrać walkę nawet z niedźwiedziem, zaś polatucha to wiewiórka, która potrafi...

latać. Dzięki szerokim fałdom skóry pomiędzy nogami, może szybować z drzewa na drzewo

nawet 50 metrów.