1.
A. Zmienność
a. środowiskowa
zmiany niedziedziczne, uwarunkowane wpływem środowiska –
ucinanie psom ogona
b. genetyczna
zmienność uwarunkowana różnica w materiale genetycznym
i. rekombinacyjna
tworzenie nowych kombinacji istniejących alleli, nie tworzą się nowe geny.
np. kolor oczu
ii. mutacyjna
polega na pojawianiu się trwałych zmian w materiale genetycznym
w wyniku mutacji
mutacje pojedynczego genu, całego chromosomu
B. Dobór
a. stabilizujący
eliminowanie odchyleń od osiągniętego optimum, prowadzi do ustabilizowanie danej cechy
b. kierunkowy
działa kiedy osobniki o nietypowych cechach są lepiej przystosowane, selekcjonowanie tych o korzystnych cechach
c. rozrywający
faworyzuje osobniki o skrajnych cechach i eliminuje przeciętnych
C. specjacja
a. allopatryczna
powstawanie nowych gatunków z populacji izolowanej przestrzennie
b. sympatryczna
powstawanie nowych gatunków z populacji nie izolowanej przestrzennie
D. ewolucja
a. mikroewolucja
ewolucja na poziomie populacji
b. makroewolucja
ewolucja na poziomie wyższym niż gatunek
2. dowudy ewolucji
anatomia porównawcza
liczne podobieństwa między organizmami różnych gatunków
narządy szczątkowe
niepełniące żadnej funkcji w danym organizmie resztki struktur dobrze rozwinięte u przodków.
zapis kopalny
pozwala prześledzić kolejność przemian ewolucyjnych i umieścić je w czasie delta_t
badania molekularne
ustalanie stopnia pokrewieństwa na podstawie porównywania sekwencji DNA lub białek
3. małopludy
australopithecus afarensis – pionowa sylwetka, mały mózg
homo habilis –człowiek zręczny, wytwarzał proste narzędzia kamienne,
większy mózg, myślał abstrakcyjnie
homo erectus – człowiek wyprostowany, potrafił posługiwać się ogniem,
opuścił Afrykę, rozszedł się po innych kontynentach, tworzył społeczności
homo neanderthalensis – duży mózg, duże wały nadoczodołowe, żył w jaskiniach,
przystosowany do zimnego klimatu
homo sapiens – tworzenie silnych więzi społecznych, posługiwanie się mową,
rozwój w sferze duchowej
4. człek a małpa
· brak ogona
· te same antygeny grup krwi AB0
· paznokcie a nie pazury
· podobnie funkcjonujący układ nerwowy
· stereoskopowe widzenie
· geny identico w 98%
5. swoiste cechy gatunkowe człeka
· pionowa postawa ciała
· dwunożny chód
· wysklepiona stopa
· paraboliczny łuk zębowy
· mało wydatne kły
· bródka
· duży mózg
6. czy ludź to zwierz?
· heterotroficzny (cudzożywny)
· zdolność aktywnego ruchu
· rozmnażanie płciowe
· sen
7. ssak
· skóra z gruczołami
· naskórek rogowaciejący
· przepona
· żyworodne
· stałocieplność
· ciało pokryte włosami
· 2 pokolenia zębów
8. kręgowiec
· skóra pokryta nabłonkiem wielowarstwowym
· zamknięty system krwionośny
· pięcioczęściowe mózgowie
· osobniki rozdzielnopłciowe
· kostny szkielet – osiowy+obwodowy
9.
królestwo zwierzęta
podkrólestwo tkankowce
typ strunowce
podtyp kręgowce
gromada ssaki
podgromada ssaki właściwe
szczep łożyskowce
rząd naczelne
podrzad antropoidy
infrarząd człekokształtne
rodzina człowiekowate
rodzaj człowiek
gatunek człowiek rozumny
a) presja selekcyjna – ograniczenia środowiska, regulujące dobór naturalny
b) latimeria – ryba trzonopłetwa, żywa skamieniałość, czyli organizm bardzo wolno ewoluujący
c) zegar molekularny – szacowanie kolejności i czasu ewolucji na podstawie liczby mutacji nagromadzonych u współczesnych form
d) neodarwinizm – syntetyczna teoria ewolucji, wykształcona w 2. poł. XX w.
e) narządy analogiczne – wykształcają się niezależnie od siebie u różnych organizmów, mające cechy wspólne i przystosowane do tych samych funkcji.
f) narządy homologiczne – o podobnej budowie, ale często pełniące różne funkcje i przez to różniące się wyglądem
g) narządy szczątkowe - nie pełnią żadnej funkcji, są to resztki narządów dobrze rozwiniętych u przodków lub organizmów pokrewnych np. u człowieka: odc. ogonowy kręgosłupa, jelito ślepe
h) zapis kopalny – dane paleontologiczne, skamieniałe szczątki organizmów
i) drzewo rodowe – graficzne przedstawione pokrewieństwo między grupami organizmów
j) radiacja adaptacyjna – różnicowanie się na różne linie potomne o odmiennych przystosowaniach
k) antropopresja – obciążenie środowiska powodowane przez działalność człowieka
l) melanizm przemysłowy – na obszarach zanieczyszczonych zanikając porosty -> kora drzew się robi ciemna - > białe owady zżerane przez ptaki, a ciemne się maskowały. W rezultacie na obszarach przemysłowych zaczęła dominować forma ciemno ubarwiona, natomiast na obszarach nie zanieczyszczonych - forma jasno ubarwiona.
m) antropogeneza – pochodzenie człowieka
n) paleoantropologia – badanie skamieniałości praczłowieka i jego wytworów
o) hominidy – podrodzina człowiekowatych
p) hominizacja – proces uczłowieczenia, pojawianie się cech swoiście ludzkich na różnych etapach antropogenezy
q) socjobiologia – nauka, której celem jest wyjaśnianie zachowań społecznych wszystkich gatunków, łącznie z człowiekiem
r) rewolucja neolityczna - termin określający przechodzenie 10 tys. lat temu skupisk ludzkich od wędrownego trybu życia do trybu osiadłego, w którym źródłem utrzymania stało się rolnictwo i hodowla.
s) taksonomia – nauka o regułach klasyfikacji istot żywych
t) takson – jednostka systematyczna dowolnego stopnia
u) system sztuczny – klasyfikacja organizmów oparta na wybranych, dobrze rozróżnialnych cechach morfologicznych, nie oddająca ich związków pokrewieństwa
v) system naturalny – klasyfikacja odzwierciedlająca rzeczywiste relacje ewolucyjnych pokrewieństw między gatunkami
w) okazy typowe – oficjalni nosiciele nazw gatunkowych, przechowywani w muzeum
x) endosymbioza – powstawanie komórek eukariontycznych z praeukariontycznego przodka do którego dołączyły różne bakteria, z których powstały różne organelle komórkowe
y) prokarionty - organizmy nie posiadające jądra komórkowego
z) eukarionty - organizmy żywe posiadające jądra komórkowe otoczone błoną jądrową i zawierające chromatynę.
kleszczu89