Pierwszy zapis dotyczący polskiej adwokatury pochodzi z roku 1016, z „Roczników, czyli kronik sławnego królestwa polskiego” Jana Długosza. B. Chrobry wydaje polecenie zapewnienia wdowom, małoletnim sierotom oraz ludziom ubogiego stanu prawa do obrony płatnej ze Skarbu Państwa.
Statuty Wiślickie (1347 – 1370) Przywileje Nieszawskie (1454 – 1496)
26 luty 1768r. – J. Wybicki SHOW!
Organizatorzy Powstania Kościuszkowskiego (adwokaci warszawscy):
· Franciszek Barss
· Adam Mędrzycki
· Michał Swinarski
· Michał Wulfers
· Walenty Lelewicz
· Józef Wybicki
1808r. – Fryderyk August wprowadza w Księstwie francuską procedurę cywilną.
Min. Sprawiedliwości: Feliks Łubieński (RS Sądem Kasacyjnym)
ü polski językiem urzędowym,
ü reforma adwokatury, która do tej pory nie miała samorządu,
ü opracowanie projektu powołania do życia izb adwokackich (w Warszawie i Płocku) który to projekt został jednak odrzucony przez sejm.
ü trzystopniowa organizacja adwokatury
A) patroni - mający prawo występowania przed sądami pierwszej instancji, czyli trybunałami.
B) adwokaci - występowali przed sądami II instancji (apelacyjnymi)
C) mecenasi - przysługiwało im prawo występowania przed Sądem Kasacyjnym. W późniejszych czasach zamiast nazwy mecenas używano „obrońca przy Warszawskich Departamentach Senatu”
Z racji braku samorządu adwokackiego o nominacji do dwóch pierwszych grup decydował minister sprawiedliwości, a o nominacji do trzeciej król. Patroni i adwokaci musieli zdawać egzamin kwalifikacyjny przed uzyskaniem wpisu na listę.
Stworzony przez Łubieńskiego system organizacyjny adwokatury istniał jeszcze w Królestwie Polskim do 1876, czyli do wprowadzenia rosyjskiej ustawy sądowej z 1864r.
Powstanie listopadowe:
· Ksawery Bronikowski
· Józef Kozłowski
· Jan Olrych Szaniecki pełniący w rządzie B. Niemojewskiego
funkcję Ministra Sprawiedliwości
Henryk Krajewski (zm. 9.6.1897r.) w dwóch kolejnych rządach powstańczych Karola Majewskiego i Romualda Traugutta pełnił funkcję dyrektora wydziału spraw zagranicznych. Twórca projektu ustroju adwokatury przewidującego powołanie do życia samorządu adwokackiego.
Publikacje propagujące walkę o samorząd adwokacki:
- A. Niemirowski (1869)
- D. Torosiewicz (1822)
- N. Likiert (1916)
- A. Radgowski (1865)
- D. Krysiński (1865)
1876r. – Komisja Obrończa przy Sądzie Okręgowym w Warszawie (rozwiązana, podobnie jak i Kasa Pomocy Adwokatów Przysięgłych)
1900r. – Koło Młodych Prawników
1903r. – Ogólna Kasa Pomocy dla Więźniów Politycznych.
1905r.– z inicjatywy Adolfa Pepłowskiego oraz K. Kunina powstaje Konsultacja Adwokatów Przysięgłych, a później Towarzystwo Patriotyczne, skupiające 379 adwokatów.
Podczas powstania styczniowego, w skład rządów powstańczych wchodzili:
· Henryk Krajewski
· Piotr Kobylański
· Oskar Awejde
· Henryk Bąkowski
Misje zagraniczne spełniali:
· Wincenty Majewski
· Antoni Wrotnowski
· Józef Kiciński
W akcjach wojskowychych udział brali:
· Dominik Anc
· Aleksander Kraushar
· Tomasz Burzyński
· Adolf Pepłowski
Adolf Suligowski:
- 1875r. zdanie egzaminu na aplikację,
- 1877r. wpis na listę adwokatów,
- wspólnie z S. Bełzą, J.Benzefem, A. Preisem opracowuje „Kwestionariusz do etyki obrończej” publikowany w „Gazecie Sądowej Warszawskiej” (1886)
Zjazdy adwokatów i ekonomistów:
1. Kraków 1887r.
2. Lwów 1889r.
3. Poznań 1893r.
4. Kraków 1906r.
5. Lwów 1912r.
Związek Adwokatów Polskich, powołany we Lwowie w 1911r. W 1914r. odbył się jednym zjazd adwokatów. Adwokatów z Kongresówki reprezentował Franciszek Nowodworski, zabór pruski Władysław Mieczkowski z Poznania a Galicję Mikołaj Koj. Na zjazd ów Adolf Suligowski opracował referat pt. „O potrzebie wydawnictw poświęconych zawodowi obrończemu” (1914r.) w którym postulował:
· wydanie czasopisma poświęconego sprawom zawodu adwokackiego,
· opracowanie podręcznika wyjaśniającego zasady wykonywania zawodu adwokackiego,
· wydanie podręcznika poświęconego sprawom wymowy sądowej,
· opracowanie historii adwokatury polskiej.
A. Suligowski opracował także „Bibliografię prawniczą Polską” W 1918r. uzyskuje ponowny wpis na listę adwokacką. W Sejmie Ustawodawczym przewodniczył powołanej z jego inicjatywy komisji ds. miejskich („ojciec samorządu miejskiego”). Współtwórca „Zbioru zasad etyki adwokackiej”
W 1915r. w Pałacu Krasińskich powołano Delegację Adwokatury Warszawskiej. W ramach jej powołano do życia Wydział Wykonawczy Delegatury (Stanisław Bukowiecki, Józef Higersberger, Henryk Konic, Jan Jakub Litauer, Eugeniusz Śmiarowski) który wyłonił komisje mającą na celu opracowanie projektu ustawy o ustroju adwokatury. W skład komisji weszli:
Ø adw. Dominik Anc (przew.)
Ø sędzia Bolesław Pohorecki
Ø adw. Cezary Ponikowski
Ø adw. Stanisław Car
Ø adw. Antoni Chmurski
W 1917r. opublikowano w „Gazecie Sądowej Warszawskiej” projekt ustawy Prawo o adwokaturze” który przyjął Departament Sprawiedliwości Tymczasowej Rady Stanu Królestwa Polskiego.
Rozporządzeniem z 2.9.1915r. władze pruskie zawiesiły działalność sądów obywatelskich. W dniu 11.9.1915r. warszawscy adwokaci zorganizowali zebranie, w czasie którego podjęto uchwałę odmawiającą wzięcia udziału w organizowanym przez Niemców sądownictwie. Doszło do spotkania delegacji polskich adwokatów z Niemcami. Stronę polską reprezentowali:
ü Józef Higersberger
ü Henryk Konic
ü Eugeniusz Śmiarowski
Zaś stronę niemiecką Wolfgang von Kries i Randohr.
17.10.1915r. zjazd Adwokatów Polskich z zaboru austriackiego podjął uchwałę zgodnie z którą polscy adwokaci nie będą przyjmować nominacji na stanowiska sędziów w sądach zaborczych.
W 1916r. powołana zostaje Tymczasowa Rada Stanu w której na 16 członków Departamentu Sprawiedliwości aż 14 było adwokatami. Dyrektorem Departamentu Sprawiedliwości został Stanisław Bukowiecki, zaś wicedyrektorem Wacław Makowski.
W dniu 1.9.1917r. w Pałacu Krasińskich w Warszawie miało miejsce otwarcie polskich sądów. W tym też dniu wręczono nominacje na sędziów wszystkich instancji. Na 47 nominacji 34 przypadło warszawskim adwokatom.
Po wprowadzeniu przez Rosjan reformy sądowej z 1864r. tj. po 1876r. w wyższych sądach warszawskich nie było ani jednego sędziego Polaka. W niższych pracowało natomiast zaledwie 9, co stanowiło 4,2% ogólu sędziów.
W 1905r. w Warszawie wykonywało zawód 399 adwokatów oraz 268 aplikantów.
30.12.1918r. ukazał się Dekret Naczelnika Państwa zawierający przepisy Tymczasowego Statutu Palestry Państwa Polskiego. Dekret wszedł w życie 1.1.1919r. Jego autorami byli:
· adw. Dominik Anc (przew.)
· sędzia Bolesław Pohorecki,
· adw. Cezary Ponikowski,
· adw. Stanisław Car,
· adw. Antoni Chmurski
w ten sposób adwokatura uzyskała po raz pierwszy w historii
niezawisły samorząd adwokacki
Rada adwokacka decydował o:
· wpisie na listę,
· skreśleniu z listy,
· zarządzaniu funduszami izby,
· czuwaniu nad etyką,
· kształceniu aplikantów,
· zwoływaniu walnych zgromadzeń.
Zwierzchnim organem była Naczelna Rada Adwokacka. W jej skład wchodzili delegaci wybierani na walnych zgromadzeniach izb adwokackich. Funkcje wykonawcze w NRA sprawował Wydział Wykonawczy. Adwokatura otrzymała także własne sądownictwo dyscyplinarne, zorganiziwane w dwóch instancjach. Sprawy z zakresu obowiązków zawodowych i nadużycia wolności słowa rozpoznawał w II instancji Senat urzędujący przy Sądzie Najwyższym, składający się po połowie z sędziów SN i adwokatów. Uprawnienia nadzorcze Ministra Sprawiedliwości ograniczały się do prawa zniesienia sprzecznej z prawem uchwały NRA. Rada Ministrów mogła w wyjątkowych wypadkach rozwiązać radę adwokacką lub NRA. Przeciwko zarządzeniom Ministra Sprawiedliwości lub Rady Ministrów służyło zażalenie do Sądy Najwyższego, które rozpoznawał w składzie Izb Połączonych.
Premierzy:
Jan Kucharzewski,
Jan Kanty Steczkowski
Min. Sprawiedliwości:
1.Stanisław Bukowiecki
2.Józef Higersberger
3.Jan Hebdzyński
4.Leon Supiński
5.Bronisław Sobolewski
6.Stefan Piechocki
7.Wacław Makowski
8. Stanisław Nowodworski
9. Czesław Michałowski
10. Stanisław Car
11. Jan Morawski
Marszałkowie Sejmu:
Wojciech Trąmpczyński
Stanisław Car
Wacław Makowski
Marszałkowie Senatu:
Władysław Raczkiewicz
I Prezesi SN (1918-1939r.):
Stanisław Srzednicki
Franciszek Nowodworski
Władysław Seyda
Leon Supiński
W. Kiernik – minister spraw wew. i rolnych,
Franciszek Bardel – min. rolnictwa,
Stanisław Patek – min. spraw zagranicznych,
Jan Piłsudski – min. skarbu
C. Ratajski, W. Raczkiewicz, Władysław Sołtan – min. spraw wew.
czerwiec 1919r. - powołanie przez Sejm na wniosek Zygmunta Marka KK
Prezydenci KK:
Ksawery Fierich - rektor UJ i były adwokat, przewodniczący sekcji procedury cywilnej (osobiście opracował teksty odnoszące się do środków odwoławczych oraz dotyczące stron i pełnomocników) zmarł 8 września 1928r.
Bolesław Pohorecki pełniący dotychczas funkcję prezesa NTA
Wiceprezydenci KK:
Ernest Till...
madzia.1majka2