PORADNICTWO_ciga.doc

Poradnictwo pedagogiczne

PORADNICTWO – pojęcie:

·    niesienie pomocy za pośrednictwem porady;

·    zorganizowany system czynności udoskonalających inne działania oraz zbiór prawidłowości regulujących ich przebieg;

·    udzielanie porad, wskazówek, informacji z pewnego zakresu czy też praktyczna działalność, której celem jest udzielanie rad i wskazówek.

PORADA – pojęcie:

·    pomoc pedagogiczna, psychologiczna, psychoterapeutyczna i socjalna;

·    oczekiwana forma pomocy zarówno ze strony radzącego, jak i szukającego pomocy.

Radzący (R) udziela porady - Klient (K) porady oczekuje

Porada składa się z dwóch elementów:

1.   rada – wskazanie sposobu postępowania bez uzasadnienia,

2.   porada – uzasadniony i przemyślany pogląd traktowany jako forma pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

PORADNICTWO JAKO DZIAŁANIE SPOŁECZNE

Podmiotem działania poradniczego jest układ doradca – klient czy radzący – klient. W odniesieniu do problemu, jaki jest rozpatrywany.

DORADCA, RADZĄCY SIĘ, KONSULTANT, EKSPERT – ten, który daje rady, doradza; osoba, która jest w stanie udzielić nam porady.

Typy doradców:

·    mistyk – doradca, który stoi ponad społecznym nieładem, który chce nieść pomoc polegającą na zrozumieniu sensu życia budowanego przez poszczególne jednostki; przyjmuje, że człowiek kieruje swoim życiem w określonym zakresie. Ważne jest dla niego, aby ludzie odkryli, jaki sens nadają swoim przeżyciom i doświadczeniom. Często odwołuje się do biblii, mitologii, wierzeń.

·    optymistyczny praktyk – uważa, ze panuje ogólny społeczny nieład, który wywołuje liczne lęki i protesty, dlatego doradca stara się koncentrować na pozytywnych stronach życia. Uważa, że człowiek w niewielkim zakresie wpływa na swój los. Aby oszczędzić ludziom cierpienia „wypiera” przeszłość i koncentruje się na tym, co „tu i teraz”. Uważa, że właściwe jest stosowanie mechanizmów obronnych. Daje klientowi poczucie bezpieczeństwa i akceptacji usypiając przy tym wrażliwość na innych ludzi. Może to doprowadzić do alienacji, społecznej izolacji, czy osamotnienia.

·    pragmatyk – wnikliwie śledzi i ocenia rzeczywistość. Ceni przede wszystkim chłodne intelektualne kalkulacje i poszukuje skutecznych strategii rozwiązania problemu. Nie interesuje go natura ludzka. Skupia się na odkrywaniu mechanizmów zachowania się ludzi wobec zjawisk zakłócających ich życie i doborze środków własnego działania. Posługuje się głównie rozmową, która służy mu do przekonywania ludzi, budowania kompromisu, stawiania diagnozy. Wychodzi z założenia, że ludzie nie lubią stanów niepewności, szczególnie trwających dłużej, więc stara się podczas jednego spotkania zebrać informacje i postawić diagnozę.

·    negocjator – jest świadom społecznego nieładu i tkwiąc w nim próbuje negocjować kwestie związane z ocena wartości podejmowanych działań. Stara się nieść pomoc w taki sposób, aby klient osiągnął zarówno wewnętrzny jak i zewnętrzny konsensus przeżyć i zachowań. Posługuje się autentycznym dialogiem. Najbardziej lubi pomagać osobom aktywnym życiowo, zmotywowanym do podjęcia działania, otwartym na zamiany i nowe propozycje, ale napotykającym na trudności w realizacji swoich pomysłów. Chce ażeby klient opanował, uporządkował i zaakceptował otaczającą rzeczywistość.

·    edukator – doradca, który uważa że jego powołaniem jest uczenie innych radzenia sobie z problemami. Niesie pomoc zarówno indywidualnie jak i grupowo bezpośrednio lub pośrednio. Podejmowane przez niego działanie związane jest z uczeniem się społecznego życia. Kładzie nacisk na lepsze zrozumienie przez klienta wydarzeń z codziennego życia oraz sposobu rozumienia ich przez innych ludzi. Udzielając pomocy często korzysta z książek, czasopism, telewizji, internetu, itd.

·    łącznik – interesuje go mikroświat ludzi współżyjących ze sobą w środowisku zamieszkania (wioska, osiedle, miasto). Stara się wzmocnić lokalny kapitał społeczny. Pełni ważne funkcje środowiskowe, łączy jednostki i organizacje w danym środowisku. Pracuje głównie w terenie (nie posiada stałego gabinetu) a swoje działania opiera na dążeniu ludzi do bycia w strukturze.

·    cynik – doskonale zdaje sobie sprawę ze zgubnych dla większości ludzi skutków panującego nieładu społecznego i stara się tą wiedzę wykorzystać. „Działa na klienta” udowadniając niezbędność swojej pomocy dba o jej formę, wykorzystuje nowoczesną technologię, udokumentowuje swoje kompetencje. Zdaje sobie sprawę z swojej bezsilności wobec przyczyn ludzkich problemów, w rozwiązywaniu których uczestniczy i „chwyta okazję” w celu osobistego zaistnienia w życiu społecznym, ekonomicznym, politycznym, albo zdobycia osobistej satysfakcji z posiadania przewagi nad słabszym od siebie klientem.

DIALOG – mówienie, słuchanie, milczenie, przysłuchiwanie się.

Komunikacja słowna, przekaz słowny – przekazywanie treści.

Komunikacja bezsłowna – przekazywanie gestów, odczucia, formy, ton głosu, natężenie, sposób mówienia.

Thomas Gordon „Wychowanie bez porażek w szkole”.

KLIENT, RADZĄCY SIĘ jest to jednostka, która charakteryzuje się pewnymi trudnościami w regulowaniu swoich stosunków ze światem zewnętrznym lub ze sobą samym, albo z jednym i z drugim, która ma obniżoną umiejętność samodzielnego wyjścia z określonej sytuacji życiowej dla niej trudnej, nowej lub niepewnej, ale która wobec tej sytuacji i wobec związanych z tym problemów przyjmuje postawę aktywną.

BEZRADNOŚĆ BEZNADZIEJNA – stan, który trwa dość długo, powoduje, ze jesteśmy bezradni, mamy bardzo negatywne emocje zgromadzone, jeżeli taki stan się przedłuża prowadzi do zaburzeń psychicznych.

POŁOŻENIE ŻYCIOWE – stan, który zmusza nas do refleksji, zastanowienia się, często do zwiększenia kontroli nad własnym życiem, sytuacją i do wprowadzenia zmian.

Doradca to osoba, która pomaga klientowi a nie pracuje za niego. Czyli między doradcą a klientem powinna być współpraca, współdziałanie.

Cechy klienta zapewniające współdziałanie z doradcą:

·    refleksyjność, ufność, umiejętność samoodsłaniania się, szczerość, chęć uczestniczenia w rozwiązaniu swojego problemu.

Etapy, jakie musi osoba przejść, aby była gotowa zgłosić się do doradcy:

·    odczuwa daną sytuację jako problemową, gdy wyczerpie wszystkie dostępne sobie środki, nie rozwiąże problemu, oceni siebie jako osobę bezradną, wtedy zdecyduje się zwrócić o pomoc do doradcy, gdy doradca udzielając pomocy potwierdzi, że nastąpiło zaburzenie codzienności.

Etapy rozwiązywania sytuacji problemowych:

·    zdefiniować, że mamy problem; określenie, że mamy dany problem; analiza sytuacji problemowej; pomysły rozwiązania problemu; wdrażamy pomysły, sprawdzamy, realizujemy; powrót do fazy wcześniejszej indywidualnie, zgodnie z posiadaną wiedzą i umiejętnościami.

PROBLEM - przedmiot działania poradniczego. Problem dotyczy klienta i jest odzwierciedleniem zaburzenia jego stosunku do siebie lub/i otoczenia. Klient ocenia sytuację problemową negatywnie. Może ona być dla niego wstydliwa, stresująca, a nawet traumatyzująca.

METODY DZIAŁANIA PORADNICZEGO

1.   bardziej zbliżony do psychologii zawiera: metody werbalne, oddziaływanie na osobowość, wpływanie na emocje, motywacje, system wartości

2.   bardziej zbliżony do pedagogiki zawiera: przekonywanie i informowanie, interweniowanie w środowisko wychowawcze, metody wpływu sytuacyjnego

ZASADY PORADNICTWA

1.   przystępności – zrozumiałe, dostęp ogólny

2.   indywidualizacja – każda osoba jest dla nas indywidualnością, indywidualne podejście,

3.   aktywizowania podmiotu – wszystkie działania podejmowane w celu uaktywnienia, zmobilizowania danej osoby,

4.   operatywności treści – treści, które są szerzejzakresowe, porady będą szerokie

5.   odpowiedniego wykorzystania środków – doradca musi wiedzieć jakimi środkami dysponuje i umieć włączać je w swoją działalność,

6.   wiązania teorii z praktyką

7.   zasada dobrowolności

8.   współdziałania z innymi instytucjami i organizacjami (doradcy pracujący w instytucjach, przedstawiciele organizacji)

Interakcja ma na celu dopomożenie ludziom w lepszym zorganizowaniu siebie w stosunku do ważnych życiowych problemów, które rozwiązujemy w trakcie całego życia. Efektem tej interakcji będą trwałe zmiany osobowości, skłonienie do refleksji nad konstruowaniem własnej biografii – do refleksji nad planami, jakie mamy na przyszłość.

Poradnictwo jako działalność zorganizowana (zatrudnianie odpowiednich specjalistów)

Poradnie psychologiczno-pedagogiczne (psycholodzy, pedagodzy, lekarz, logopeda, doradca zawodowy, rehabilitant).

Planowanie pracy.

Przypisywanie zadań zawodowych do rodzaju specjalizacji zatrudnionych profesjonalistów.

Wprowadzenie harmonogramu przyjęć klientów.

Sformalizowanie procesu badania i udzielania pomocy.

Sporządzanie sprawozdań i raportów z pracy poszczególnych doradców, działów poradnictwa lub za poszczególne okresy pracy.

Najpopularniejsze rodzaje poradnictwa zinstytucjonalizowanego w Polsce, to:

·    poradnictwo wychowawcze, rodzinne, zawodowe, medyczne, prawne, rolnicze

Poradnictwo jako forma pomocy społecznej (Maria Trawińska)

Poradnictwo jest elementem systemu zabezpieczenia społecznego, jest działalnością zinstytucjonalizowaną, kwalifikowaną, podejmowaną celowo, realizowaną na rzecz zgłaszających się pojedynczo osób, grup oraz jednostek nie szukających takiej pomocy, ale co do których istnieje domniemanie, że potrzebują porady a nawet i pomocy a w ich imieniu występują pracownicy socjalni, edukatorzy, politycy.

Poradnictwo jako forma społeczna związana jest z trzema sytuacjami społecznymi i biograficznymi:

·    zmiana społeczna wymagająca adaptacji (przeprowadzka, zmiana szkoły, zmiana pracy)

·    biograficznie progowa kumulacja zadań (ślub, rodzicielstwo, pierwsza praca)

·    bezradność wynikająca z defektów organicznych lub społecznych (osoba mająca trudności z poruszaniem się, osoba niedowidząca, alkoholizm, bezrobocie, starość).

Cechy poradnictwa:

·    jest systemem czynności ludzkich a więc system społeczny,

·    jest działaniem racjonalnym, dlatego ze posiada cele, do których dążymy,

·    zorientowany jest na optymalizację, na udoskonalanie zachowań i cech osobowości,

·    może dotyczyć jednostek, grup, instytucji a także globalnego społeczeństwa

·    dzięki poradnictwu rozwiązuje się problemy życiowe ludzi,

·    przedmiotem działania jest problem zaburzający stosunek jednostki do siebie i/lub otoczenia

·    realizowane jest w oparciu o współdziałanie jego uczestników,

·    podejmowane jest przez doradców wobec/dla i przy udziale radzących się,

·    jest działaniem, któremu nie przysługuje precyzyjnie określony rodzaj czynności, forma organizacyjna lub metoda postępowania a jedynie wymagany jest przyjazny i wspomagający charakter,

·    udział radzącego się jest dobrowolny a udział doradcy wynika z poczucia społecznego obowiązku, z życzliwości lub z racji wykonywania zawodu.

Podział poradnictwa ze względu na rodzaj zastosowanych środków i czynności:

1.   poradnictwo pedagogiczne, do którego należą poradnictwo wychowawcze, opiekuńcze i psychologiczne, dydaktyczne

2.   poradnictwo zdrowotne

3.   socjalne

4.   kulturalne

5.   prawne

Ad. 1) część w resorcie oświaty a część poza resortem oświaty

Resort oświaty:

·    placówki oświatowe, poradnie psychologiczno-pedagogiczne, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze (dla dzieci upośledzonych), pogotowia opiekuńcze

Poza resortem oświaty:

·    poradnie zdrowia (ogólne, specjalistyczne), ośrodki pomocy społecznej (GOPS, MOPS), policyjna izba dziecka, ośrodki poradnictwa organizacji społecznych, liga kobiet, na łamach środków masowego przekazu

Poradnictwo wychowawcze – ogół poczynań różnych instytucji i organizacji, które zainteresowane są sprawami prawidłowego rozwoju oraz wychowania dzieci i młodzieży, w tym między innymi prawidłowego wychowawczego funkcjonowania rodziny. Główny wyznacznik to rozwój i wychowanie dzieci.

Zakres poradnictwa wychowawczego dotyczy:

·    napotykanych przez rodziców trudności wychowawczych, postępowania rodziców z dziećmi w różny sposób upośledzonymi lub odbiegającymi od normy w rozwoju, wybór zawodu, poradnictwo przedmałżeńskie i małżeńskie dobór małżonków, problemy z założeniem rodziny), poradnictwo z zakresu świadomego macierzyństwa, kultura życia seksualnego, poradnictwo rodzinne

Główny cel poradnictwa wychowawczego to optymalizowanie przygotowania do życia i udoskonalanie modelowania osobowości wychowanka. Z tych obszarów wynikają cele pochodne:

1.   udoskonalenie procesu przygotowania jednostki do aktywności społecznej i jak najlepsze umożliwienie jej kontaktów społecznych poprzez wykrywanie i korygowanie braków rozwojowych, rozwijanie zdolności, zainteresowań i dążeń;

2.   przygotowanie do spędzania czasu wolnego i aktywnego uczestnictwa w kulturze, do rozwijania własnej osobowości, wskazywanie możliwości samokształcenia i samodoskonalenia się;

3.   udoskonalanie środowiska, poprawa procesu informowania podmiotu lub dążenie do wzmożenia jego aktywności przez oddziaływania terapeutyczne;

4.   określenie warunków optymalnego rozwoju każdej jednostki;

5.   udzielenie pomocy adaptacji szkolnej uczniów;

6.   pomoc w przezwyciężaniu trudności wychowawczych;

7.   podniesienie efektywności wychowawczej szkoły;

8.   wczesne wykrywanie defektów rozwojowych;

9.   dostarczenie szkole narzędzi do wykrywania przyczyn niepowodzeń szkolnych i określania dojrzałości szkolnej uczniów.

Zadania poradnictwa wychowawczego:

1.   kierowanie dzieci do odpowiednich placówek

2.   profilaktyka wychowawcza – wykrywanie przyczyn trudności wychowawczych

3.   aktywizowanie dzieci i młodzieży wybitnie uzdolnionych

4.   doradztwo w zakresie pracy korekcyjno-kompensacyjnej i terapeutycznej z dziećmi i młodzieżą napotykającymi na specyficzne trudności w uczeniu się,

5.   popularyzacja wiedzy pedagogicznej według zasad „więcej wiedzieć, głębiej rozumieć, lepiej działać, być lepszym” czyli stale poznawać własne możliwości i kierować swoim rozwojem społeczno-moralnym

6.   doskonalenie nauczycieli

Trzy rodzaje dokumentów mających moc orzeczeń:

·    orzeczenie w sprawie nauczania indywidualnego

·    orzeczenie o konieczności kształcenia specjalnego

·    opinia o potrzebie wczesnego wspomagania dziecka

Orzeczenie w sprawie nauczania indywidualnego.

To nauczanie odbywa się indywidualne i powinno odbywać się w domu. W pewnych przypadkach jest zgoda, aby nauka odbywała się w szkole. Musi orzec o tym lekarz, który dziecko prowadzi. Każde orzeczenie ma moc prawną. Dziecko z orzeczeniem o indywidualnym nauczaniu uczęszcza do szkoły.

Orzeczenie o konieczności kształcenia specjalnego

Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego dla dzieci upośledzonych w stopniu lekkim, umiarkowanym, głębokim. W orzeczeniu jest określenie, jaki to jest rodzaj kształcenia specjalnego i w zaleceniach może być skierowanie ucznia do szkoły specjalnej, ośrodka wychowawczego. Orzeczenia dla dzieci z dysfunkcjami: niedowidzących, niedosłyszących, głuchych. Mogą kierować dziecko do specjalnego ośrodka. Dziecko z zaburzeniami zachowania, orzeczenia kierują dziecko do odpowiedniej placówki. Dzieci przewlekle chore wymagają zorganizowania dodatkowej pomocy.

Opinia o potrzebie wczesnego wspomagania dziecka (wiek dzieci 0-3)

Są to dzieci z różnego rodzaju defektami. W zaleceniach są opisane formy pomocy dla dziecka.

Opinia różni się od orzeczenia – opinia nie ma takiej mocy prawnej jak orzeczenie. W szkole opinia może być realizowana a nie musi. Brak terminowości opinii – rzadko wydaje się bezterminowe orzeczenie. Opinia, jeżeli jest wydana na podstawie badań jest dokumentem, który obowiązuje bezterminowo.

Pozostałe opinie są wydawane na postawie tego, co orzeknie psycholog i pedagog.

Opinie dotyczące odroczenia obowiązku szkolnego.

Odroczenie może być raz w ciągu życia dziecka.

Z przedszkola może być skierowanie o wcześniejszym przystąpieniu do obowiązku szkolnego.

Opinie o powtarzaniu klasy 1-3 szkoły podstawowej.

Do złożenia wniosku o powtórzenie klas potrzebne są dwa dokumenty: opinia poradni, która potwierdza obserwacje nauczyciela lub zaprzecza im, drugim dokumentem jest zgoda rodziców.

Opinie o dostosowaniu wymagań do wymagań dziecka.

Dzieci z zaburzeniami funkcji wzrokowych i słuchowych.

Opinie dla uczniów gimnazjum, którzy kontynuują naukę z przyuczeniem zawodowym.

Obowiązek szkolny jest do gimnazjum.

Obowiązek nauki jest do 18 roku życia.

Opinie, które dotyczą pierwszeństwa przyjęć do szkół ponadgimnazjalnych.

Są to opinie zezwalające na indywidualny program lub tok nauki.

Nauczanie indywidualne musi mieć orzeczenie i dotyczy zdrowia dziecka, natomiast indywidualny tok nauki jest dla dzieci zdolnych.

Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne – to forma pomocy dla uczniów, u których stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się. Takie zalecenie będzie miało każde dziecko z opinią o dysleksji, dysorografii. Zespół taki może liczyć 2-5 uczniów. Dzieci należące do jednego zespołu muszą mieć zaburzone te same funkcje na podobnym poziomie.

Korekcja – poprawa

Kompensacja – wyrównywanie, zastępowanie jednej funkcji przez drugą.

Zespół dydaktyczno-wyrównawczy – pomoc w nauce dla dzieci. Zespoły 4-8 osób. Stworzony jest dla danego poziomu pracy. W klasach od IV prowadzą nauczyciele przedmiotowi (przeważnie dodatkowe zajęcia z polskiego i matematyki). Powinny być minimum prowadzone do szkoły gimnazjalnej.

Zajęcia logopedyczne.

Organizowane dla dzieci z zaburzeniami mowy powodującymi zakłócenia komunikacji językowej i utrudniające naukę. Grupa składa się 2-4 uczniów.

Zajęcia terapeutyczne, głównie socjoterapeutyczne.

Organizuje się dla uczniów z dysfunkcjami utrudniającymi funkcjonowanie społeczne. Grupa od 3-10 osób.

Funkcje poradnictwa wychowawczego:

·    informacyjna – upowszechnianie wiedzy, dostarczanie wiedzy, zbieranie wiedzy; diagnostyczna – (diagnoza – rozpoznanie sytuacji dziecka i jego środowiska) jak dziecko się zachowuje, jakie następują u niego zmiany i jakie elementy w środowisku na niego działają; terapeutyczna; kwalifikacyjna – kierowanie dzieci do odpowiednich placówek, dostarczanie im odpowiednich pomocy zgodnie z ich potrzebami.

Działalność na polu wychowawczym poradnictwa, to działalność pedagoga i psychologa oraz lekarza i prawnika.

PORADNICTWO  RODZINNE

Porad z zakresu poradnictwa rodzinnego będziemy zasięgać w poradniach przedmałżeńskich i poradniach życia rodzinnego.

Zakres poradnictwa rodzinnego:

·    problemy związane z planowaniem rodziny, psychohigiena małżeństwa, kultura życia seksualnego, dziedziczeniem przez dzieci zaburzeń psychicznych, zakładanie rodzin przez osoby chore psychicznie lub po przejściu takich chorób, pomoc rodzinom, które chcą a nie mogą mieć dzieci.

Poradnictwo rodzinne jest zawsze poradnictwem grupowym, ponieważ dotyczy określonej liczby osób.

Problemy dotyczące zewnętrznych stosunków rodziny, jej kontaktów z instytucjami i środowiskiem.

Problemy związane ze stosunkami w obrębie rodziny.

W poradnictwie rodzinnym wyróżniamy 4 rodzaje oddziaływań...