komplet_konspektow.doc

WYKŁAD - POZNANIE SPOŁECZNE

Poznanie społeczne – selekcjonowanie, interpretowanie, zapamiętywanie, wykorzystywanie ograniczonej informacji przy wydawaniu sądów i podejmowaniu decyzji. Gdy istnieje ku temu motywacja i sprzyjają warunki informacje przetwarzane są w sposób kontrolowany, a gdy motywacji i warunków brak, ze względu na ograniczoną pojemność pamięci operacyjnej, informacja przetwarzana jest automatycznie w oparciu o zasady oszczędności poznawczej.

Schemat poznawczy

Struktury poznawcze, które organizują nasze uprzednie doświadczenia w oparciu o informacje wyabstrahowane, typowe, charakterystyczne, powtarzające się. Opierają się na:

·         zasadzie hierarchiczności:  relacja część-całość,

relacje ogólności;

·         zasadzie prototypowości: zmienne,

relacje,

skrypt

prototyp.

umysłowa reprezentacja zdarzeń, działań lub ich ciągów:

·         scenki i ich kolejność,

·         aktorzy,

·         rekwizyty,

·         warunki uruchamiające,

·         zasady wchodzenia w skrypt,

·        

schematy osób

·         rezultaty.

·        

stereotyp – uogólniona reprezentacja grupy osób; silniej od wiedzy o indywidualnych cechach wpływa na postrzeganie,

·         rola społeczna – zbiór oczekiwań co do zachowań odpowiednich czy typowych dla osoby o danej pozycji społecznej.

·        

schematy cechy

·         UTO – ukryte teorie osobowości (sieć powiązań między cechami, w oparciu o którą wnioskujemy o ich współwystępowaniu),

Ø      Wiedza o nieznajomych w kategoriach szerokich cech, a o ludziach, których lubimy w kategoriach konkretnych opisów.

Warunki wpływu schematu

wykształcony

·        

aktywizacja

·         percepcyjna, odbodźcowa – w oparciu o typowość lub wyrazistość obiektu (sygnały wywoławcze);

·        

przedpercepcyjna – oczekiwania,

związek schematu z celami i potrzebami,

stosowalność

krótki czas od poprzedniego aktywizowania,

częste używanie w przeszłości.

1

Wpływ schematy na przetwarzanie informacji

uwaga i selektywność

·        

rozumienie

·         asymilacja – automatyczne „podciągnięcie” nowych informacji do poprzednie uruchomionego schematu, gdy brak zasobów poznawczych i brak motywacji,

·         kontrast – świadome i aktywne dostrzeżenie rozbieżności obiektu z poprzednio aktywowanym schematem, gdy nie brakuje zasobów operacyjnych i istnieje motywacja do poprawnej oceny.

·        

pamięć zdarzeń

·         fałszywe alarmy – nowa informacja rozpoznawana jest jako stara, gdyż została wygenerowana ze schematu (świadectwo pamięci generatywnej, konstruktywnej tj. wypełniania luk),

·         trafienia – trafne rozpoznanie informacji znanej jako znanej (świadectwo pamięci reproduktywnej).

Ø     

regulacja zachowań

Ø      Jeśli przypominamy sobie informacje nietypowe lub sprzeczne z naszym schematem to prawdopodobnie wystąpiły one naprawdę.

Gdy skrypt jest wykształcony i zaktywizowany to uruchamiają się również reguły wejścia w skrypt w roli aktora.

Heurystyki wydawania sądów

Uproszczone reguły wnioskowania pozwalające na szybkie i efektywne przetwarzanie informacji. Jeśli przymniemy, że schematy to książki w bibliotece pamięci długotrwałej to heurystyki są regułami w oparciu, o które podejmujemy decyzję, której książki użyjemy.

dostępności

wydawanie sądów w oparciu o to, co łatwo można przywołać w świadomości (informacje dramatyczne, konkretne, wyraziste, niedawne, czasem nietypowe).

reprezentatywności

wnioskowanie polegające na klasyfikacji obiektu jako typowego dla jakiejś kategorii przy częstym ignorowaniu informacji o proporcji podstawowej (częstości występowania danej kategorii w populacji).

zakotwiczenia / dostosowania

posługiwanie jakąś łatwo dostępną liczbą lub wartością jako punktem wyjściowym, modyfikowanym następnie, ale najczęściej w stopniu niewystarczającym.

symulacji

wydawanie sądu w oparciu o umysłowe wyobrażenie przebiegu zdarzeń, często prowadzi do myślenia kontrfaktycznego („co by było gdyby”), które silnie wpływa na oceny i emocji.

WYKŁAD - SPOSTRZEGANIE INNYCH

Funkcje atrybucji zachowań innych ludzi:

·         Funkcja kontroli,

·         Funkcja przewidywania,

·         Funkcje egotystyczne.

Hydrauliczny model atrybucji

Z tym większą pewnością dokonamy atrybucji dyspozycyjnej im:

·                     bardziej brzemienne w konsekwencje jest zachowanie drugiej osoby,

·                     silniej te konsekwencje dotyczą nas samych (ksobność interpretacji) lub kiedy czujemy, że tracimy kontrolę nad sytuacją,

·                     bardziej niepożądane skutki przynosi zachowanie (większe zainteresowanie przyczynami takich zdarzeń w ogóle, zwłaszcza jeśli były nieoczekiwane),

·                     bardziej zachowanie jest niezgodne z oczekiwaniami społecznymi czy niemoralne,

·                     większe koszty działania ponosi aktor (zasada nietożsamych skutków).

Przesłanki podstawowego błędu atrybucji

Niedoceniania roli sytuacji w ocenie zachowań innych.

Osoba w postrzeganiu działa jak kotwica – najpierw dokonujemy atrybucji osobowościowych, a następnie korekty uwzględniającej czynniki sytuacyjne, która najczęściej jest niewystarczająca.

·        

Asymetria

aktor – obserwator

·         Ilość informacji (np. o samych sobie i o bliskich znajomych mamy więcej informacji, dlatego rzadszy jest podstawowy błąd atrybucji).

·         Odmienność perspektywy percepcyjnej – aktor działając koncentruje się na sytuacji, obserwator obserwując na aktorze, chyba, że w aktorze wzbudzimy, np. przez umieszczenie lustra, przedmiotowej samoświadomości – wtedy dokona więcej atrybucji wewnętrznych.

·         Własne zachowanie tłumaczymy teleologicznie podając racje, zachowania innych tłumaczymy przyczynowo, podając trwałe dyspozycje.

·         Czynniki językowe – zachowania własne za pomocą opisowych czasowników, odnoszących się do poszczególnych zachowań, zatem w kategoriach konkretnych. Zachowania innych przy pomocy przymiotników opisujących cechy, zatem w kategoriach ogólnych.

Ø     

Egotyzm atrybucyjny

Ø      W trwałych, satysfakcjonujących związkach częstsze są relacje typu „on zrobił to a to...”, a mniej „on jest taki a taki”.

·        

Skłonność ludzi do przypisywania odpowiedzialności za własne sukcesy czynnikom wewnętrznym, porażki natomiast są wyjaśniane w sposób mniej jednolity – choć na krótką metę wygodniej przypisać własnym porażkom przyczyny zewnętrzne, do dostrzeżenie przyczyn wewnętrznych może pozwolić dokonać korekty zachowania i odnieść sukces w przyszłości.

·         Mechanizmy motywacyjne

Ø      Potrzeba podniesienia lub zachowania pozytywnej samooceny

·         Mechanizmy poznawcze

Ø      Sukces jest najczęściej oczekiwany i planowany – działania

Ø      Porażka jest nieplanowana, „uderza z zewnątrz” – zdarzenia

4

Przesłanki podstawowego błędu atrybucji – ciąg dalszy

Egocentryzm atrybucyjny

Przypisywanie sobie większej odpowiedzialności za konsekwencje wspólnie wykonywanej pracy niż skłonny jest to uznać postronny obserwator. Zachodzi zarówno w  wypadku działań kończących się sukcesem, jak i porażki.

·         Niejednakowy dostęp do informacji,

·         Wybiórcze kodowanie informacji – lepiej zapamiętujemy to, co dotyczy naszego wkładu,

·         Wybiórcze odtwarzanie – lepiej przypominamy sobie własne zachowania,

·         Czynniki motywacyjne – taka atrybucja może podnieść naszą samoocenę lub poczucie sprawstwa.

Pomijanie we wnioskowaniu informacji o powszechności danego zachowania lub branie pod uwagę tylko subiektywnej powszechności, co prowadzi do nierealistycznych oczekiwań.

Efekt fałszywej

powszechności

Przeceniamy częstość swoich zachowań i cech, gdy:

·         Sprawa jest ważna i angażująca emocjonalnie

·         Nasze przekonania lub zachowania są kontrowersyjne

·         Zachowanie lub przekonanie jest raczej reakcją na własności sytuacji niż wyrazem cech osobowości

Model współzmienności – wnioskowanie o przyczynach zachowań powtarzalnych

/lepiej opisuje to, jak ludzie oceniają zachowania nieintencjonalne (zdarzenia) niż zachowania intencjonalne (działania)/