GHP – Good Hygienic Practice
W świetle polskich przepisów prawnych od 1 maja 2004 r. wszystkie firmy (bez względu na ich wielkość) zajmujące się produkcją i wprowadzaniem do obrotu żywności, zobligowane są do rozpoczęcia procesu wdrażania zasad systemu HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Point – Analiza Zagrożeń i Krytyczny Punkt Kontroli).
Podstawę do wdrażania systemu HACCP w każdej firmie stanowią Zasady Dobrej Praktyki Higienicznej (GHP – Good Hygienic Practice), to znaczy działania, które muszą być podjęte i warunki higieniczne, które muszą być spełnione i kontrolowane na wszystkich etapach produkcji lub obrotu żywnością, aby zapewnić bezpieczeństwo żywności.
Każde przedsiębiorstwo z branży spożywczej zobowiązane jest do opracowania i wdrożenia własnego zakładowego programu lub instrukcji Dobrej Praktyki Higienicznej. Program ten winien uwzględniać strukturę organizacyjną oraz specyfikę działalności danego zakładu. Wszystkie stosowane metody pracy oraz zalecenia dotyczące higieny powinny być opisane za pomocą odpowiednich procedur bądź instrukcji, które uwzględniają szczegółowe wymagania, jakie powinny być spełnione.
Dobra Praktyka Higieniczna ma na celu uporządkowanie wszelkich spraw związanych z aspektami dotyczącymi higieny w zakładach, toteż jej wymogi uznawane są często za swego rodzaju Program Stanowiący Warunki Wstępne i traktowane są jako „fundamenty” systemu HACCP.
Zaleca się, aby procedury i instrukcje dotyczące GHP były znane i przestrzegane przez wszystkich pracowników firmy. Szczególne znaczenie ma tu postawa kierownictwa; jego zaangażowanie winno być oficjalnie przedstawione całej załodze. Rola kierownictwa to przede wszystkim zmiana mentalności pracowników poprzez dawanie dobrego przykładu oraz stwarzanie warunków do podnoszenia wiedzy z zakresu praktycznej realizacji Zasad Dobrej Praktyki Higienicznej.
Główne obszary Dobrej Praktyki Higienicznej
Działania w powyższych obszarach stanowią podstawę bezpieczeństwa żywności. Szczegółowe zalecenia w tym zakresie precyzuje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 kwietnia 2004 r. w sprawie wymagań higieniczno-sanitarnych w zakładach produkujących lub wprowadzających do obrotu środki spożywcze.
Dobra Praktyka Higieniczna stanowi obligatoryjne, sformalizowane narzędzie, gwarantujące uzyskanie możliwie najwyższej jakości zdrowotnej żywności i pełnego jej bezpieczeństwa. Jest swego rodzaju programem, opisującym za pomocą odpowiednich instrukcji lub procedur, wszystkie stosowane w procesie produkcji lub obrotu żywnością technologie, techniki, metody postępowania oraz zalecenia dotyczące higieny pracy.
Opracowując instrukcje Dobrej Praktyki Higienicznej danego zakładu zajmującego się produkcją, przetwórstwem lub obrotem żywnością, należy uwzględnić fakt, iż zarówno zasady GHP jak i GMP (Dobra Praktyka Produkcyjna) stosujemy wobec:
· pomieszczeń zakładu,
· pomieszczeń procesu produkcji,
· otoczenia zakładu, dostaw surowców oraz produktów, dystrybucji produktów, czyli tzw. obszaru przyprodukcyjnego.
Cytując za Turlejską i Pilzner, zasady GHP/GMP obejmują następujące elementy:
· stan sanitarno-higieniczny zakładu i jego otoczenie,
· wielkość, funkcjonalność i usytuowanie pomieszczeń,
· prawidłowość linii technologicznych i prowadzenia procesów,
· wyposażenie w urządzenia, maszyny oraz ich funkcjonowanie,
· wyposażenie w sprzęt kontrolno-pomiarowy,
· procesy mycia i dezynfekcji,
· organizację pracy,
· higienę i sposób postępowania załogi,
· kwalifikacje personelu,
· zabezpieczenie przed szkodnikami,
· jakość wody,
· jakość sprowadzanych surowców i materiałów pomocniczych,
· magazynowanie żywności,
· warunki jej transportu itp.
Istotną kwestią, na którą należy zwrócić uwagę, jest konieczność imiennego wskazania osób odpowiedzialnych za realizację danej czynności. Brak takiej praktyki może bowiem doprowadzić do całkowitego zaniechania czynności lub wykonania jej w sposób niezadowalający.
Księga Dobrej Praktyki Higienicznej powinna być tworzona indywidualnie dla każdego zakładu, przez osoby znające specyfikę jego funkcjonowania. Ponadto, warto aktualizować treść Księgi GHP, tak aby dotyczyła ona aktualnej i realnej sytuacji funkcjonowania zakładu.
Dobra Praktyka Higieniczna i Dobra Praktyka Produkcyjna są warunkiem wstępnym wdrożenia systemu HACCP, który ma gwarantować konsumentom bezpieczną żywność. Dlatego też ważne jest, aby HACCP był budowany na solidnych, sprawdzonych i skutecznych fundamentach.
Katarzyna Kalinowska
Literatura:
· Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z dnia 27 września 2006 r. nr 171, poz. 1225).
· Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia.
· Hamrol A.: Zarządzanie jakością z przykładami. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
· Ładoński W., Szołtysek K. (red..): Zarządzanie jakością cz. 1. Wydawnictwo AE im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 2005.
· Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności.
· Jackiewicz B.: Poradnik opracowania zasad Dobrej Praktyki Produkcyjnej GMP i Dobrej Praktyki Higienicznej GHP z przykładowo wypełnioną dokumentacją. Zakłady żywienia zbiorowego. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., Gdańsk 2004.
· Turlejska H., Pelzner U.: HACCP w systemie bezpieczeństwa żywności i ochrony zdrowia. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2000.
· Wiśniewska M.: Od gospodarstwa do stołu. Organizacja i zarządzanie jakością oraz bezpieczeństwem produktu żywnościowego. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2005.
· Turlejska H., Pelzner U., Konecka-Matyjek E., Wiśniewski K.: Przewodnik do wdrażania zasad GMP / GPH i systemu HACCP w zakładach żywienia zbiorowego. Wyd. I, FAPA, Warszawa 2003.
· Turlejska H., Pelzner U.: Wdrażanie systemu HACCP w małych i średnich przedsiębiorstwach sektora żywnościowego – przewodnik dla kierujących zakładem. Wyd. I, FAPA, Warszawa 2003.
· Turlejska H.: Zasady GHP/GMP oraz system HACCP jako narzędzia zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego żywności – poradnik dla przedsiębiorcy. Wyd. I, FAPA, Warszawa 2003.
· Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 kwietnia 2004 r. w sprawie wymagań higieniczno-sanitarnych w zakładach produkujących lub wprowadzających do obrotu środki spożywcze.
· Brejwo J., Burzycki J. (red.): Poradnik dla producentów żywności. Projekt pt.: Nowoczesne metody zarządzania jako nowa szansa dla przedsiębiorców sektora rolno-spożywczego w województwie lubuskim. Zachodnie Centrum Organizacji Sp. z o.o., Zielona Góra 2003.
· Lipińska H., Lubczyńska H.: Poradnik dla właścicieli sklepów spożywczych do wprowadzenia Dobrej Praktyki Higienicznej i Wewnętrznej Kontroli Jakości Zdrowotnej środków spożywczych oraz zasad systemu HACCP (Wymogi Unii Europejskiej). Warszawa, wrzesień 2003 r.
· Turlejska H., Pelzner U., Konecka-Matyjek E.: Zasady systemu HACCP oraz GHP/GMP w zakładach produkcji i obrotu żywnością oraz żywienia zbiorowego. Wyd. Medyczne Borgis, Warszawa 2004.
· Strona internetowa Głównego Inspektoratu Sanitarnego: http://www.pis.gov.pl/?dep=143.
iziabelka2