7) Czynniki ryzyka zdrowotnego w zakresie czynników środowiskowych
Czynniki środowiskowe są to czynniki związane ze środowiskiem które tworzy naturalne miejsce egzystencji człowieka, a na które składa się:woda,powietrze,gleba,żywność,odpady.Czynniki środowiskowe można podzielić na czynniki:
a) biotyczne do których zaliczane są:priony, wirusy, bakterie, pasożyty, riketsje
b)abiotyczne, które dzielą się na :
- chemiczne: priorytetowe trucizny środowiskowe(SO2,CO, pył,wielonienasycone węglowodory aromatyczne,NO i związki pochodne, F i związki pochodne, Pb i zw.pochodne, Cd i zw.pochodne,nawozy sztuczne i pestycydy) oraz pozostałe związki o działaniu mniej intensywnym(Hg, dioksyny, arsen, furany, aflatoksyny, azbest)
- fizyczne: drgania mechaniczne:wibracje, hałas; promieniowanie jonizujące, elektromagnetyczne, UV, podczerwone, warunki klimatyczne( ciśnienie atmosferyczne, temperatura, wilgotność, ruchy powietrza, światło słoneczne)
10) Choroby środowiskowe
- zespół przewlekłego zmęczenia
- przewlekłe nieswoiste choroby ukł. Oddechowego(legionelloza, gorączka nawilżaczowi, gorączka z Pontiac)
- wieloczynnikowa nadwrażliwość chemiczna( różnego rodzaju alergie )
- schorzenia zależne od budownictwa( negatywny wpływ azbestu i waty szklanej używanych do ocieplania budynków)
- zespół złego budownictwa
- zwiększenie zachorowalności na choroby nowotworowe
, -przeciążenie układu immunologicznego ( zespół przewlekłego zmęczenia, zespół zatoki Perskiej)
-zanieczyszczenia żywności ( toksyczny zespół oleju jadalnego)
-inne: zespół długo czasowego
31. Człowiek jako efektor i receptor środowiska.
Człowiek pełni rolę:
Efektora środowiska – wydala do środowiska niepotrzebne elementy, zmienia środowisko. Postępowanie indywidualne wpływa na efekty globalne
Receptora środowiska – pobiera ze środowiska materiały potrzebne do życia, odbiera bodźce ze środowiska, przebywanie w zmienionym środowisku staje się szkodliwe i wywołuje wiele schorzeń
39. Działanie hałasu na organizm.
Ucho wewnętrzne – głuchota, Zaburzenia w układzie krążenia – tachykardia
Wrzody żołądka, Wzmożone wydzielanie hormonów kory nadnerczy
Zmiana perystaltyki jelit, Zespół rzekomo nerwicowy (bóle głowy, drażliwość, spadek masy ciała, brak łaknienia, zaburzenia postrzegania barw, uczucie zmęczenia)
Do 30 dB – hałas obojętny
30 – 60 – utrudniona rozmowa i sen
60 – 80 – zmiany rytmu oddychania, zmiana ciśnienia, choroba wrzodowa
85 – 120 – uszkodzenie słuchu
powyżej 150 – nagły zgon
40. Źródła hałasu oraz zapobieganie jego szkodliwemu działaniu na organizm.
Żródła: komunikacja, przemysł ciężki, parkingi, przemysł maszynowy, budownictwo,
Ochrona:
Lokalizacja dróg z dala od siedlisk ludzkich, Przestrzeganie norm technicznych
Ograniczenie ruchu, Dbanie o nawierzchnię dróg, Ekrany przeciw hałasowe, Nowe cichsze maszyny, Izolowanie i tłumienie dźwięku, Indywidualne środki ochrony słuchu (stopery, hełmy ochronne, nauszniki, ubrania ochronne)
41. Profilaktyka przed szkodliwym działaniem promieniowania nadfioletowego.
Fale o długości o,18 – o,4 mm
Profilaktyka:
Okulary z filtrami UV, Ściśle określony czas ekspozycji, Osłony, tarcze ochronne,
Filtry spawalnicze, odzież, kremy ochronne, badanie lekarskie co 3 lata
unikanie słońca w II połowie czerwca i I połowie lipca pomiędzy godziną 10 a 14,
42. Profilaktyka zespołu wibracyjnego.
organizacyjno – techniczna: przestrzeganie norm BHP, kontrola sprzętu, izolatory, rękawice, skrócenie czasu ekspozycji, po godzinie pracy 10 minut przerwy,
lekarska: wstępne badania ogólne, badanie neurologiczne, rtg kręgosłupa i kończyn górnych, nie zatrudnianie osób z chorobą reumatyczną urazami czaszki, cukrzycą, osób poniżej 18 r. ż. Badania okresowe co 3-4 lata
43. Negatywne skutki działania promieniowania podczerwonego na organizm oraz zapobieganie im.
Źródło promieniowania: słońce, piece hutnicze ,piece do wytapiania szkła, palniki gazowe,
Działanie na organizm:
IRA- podczerwień krótka, energia cieplna rozchodzi się po organizmie, rzadko oparzenia, oparzenia dna oka, większe ryzyko zaćmy,
IRB – miejscowe oparzenia, przewlekłe działanie- przebarwienia i zanik skóry,
IRC – zatrzymują się na powierzchni skóry,
Profilaktyka: przestrzeganie zasad BHP, okulary i odzież ochronna, ekranowanie urządzeń, chłodzenie powietrzem,
44. Ochrona przed działaniem pola elektromagnetycznego.
Budowanie sieci wysokiego napięcia z dala od skupisk ludności, na obrzeżach miast,
45. Ogólne i miejscowe działanie wysokiej temperatury.
Ogólne: zwiększenie potliwości, zmiana składu płynów ustrojowych, osłabienie, odczucie duszności, zwiększenie przepływu skórnego, zaczerwienienie skóry, zmniejszenie produkcji ciepła,
Miejscowe: oparzenia I stopnia(zaczerwienienie skóry, podwyższenie temperatury skóry, pieczenie, uczucie bólu, obrzęk), II (zaczerwienienie, pęcherze z wysiękiem, ból) ,III (martwica skóry), IV (zwęglenie),
46. Ogólne i miejscowe działanie niskiej temperatury.
Wychłodzenie organizmu, obniżenie temperatury skóry, zmniejszenie przepływu skórnego, skóra blada, zmniejszenie przepływu przez narządy wewnętrzne, zwiększenie metabolizmu – zwiększenie produkcji ciepła, drżenie mięśniowe,
Miejscowe: odmrożenia I( rumień z nieco sinofioletowym odcieniem), II( zmiany pęcherzowe wraz z obrzękiem skóry i tkanki podskórnej), III stopnia( zmiany martwicze powstaje zgorzel sucha z następowym samoodzieleniem martwiczej tkanki), najczęściej palce rąk, nóg, nos,
47. Czym się różni hipobaria od hiperbarii?
Hipobaria: zmniejszone ciśnienie atmosferyczne wpływające na organizm człowieka, dotyczy głównie lotników, wspinaczy wysokogórskich:
Wpływ na organizm: im szybciej spada ciśnienie tym zaburzenie w organizmie mają gwałtowniejszy przebieg!
Rozprężanie gazów zawartych w jamach ciała np. zatoki przynosowe, ucho środkowe, gazy w żołądku i jelitach, które zwiększając swoją objętość powodują ucisk na narządy, aż do pęknięcia włącznie,
Wybroczyny krwotoczne w skutek pęknięcia naczyń krwionośnych,
Niedobór tlenu, kwasica metaboliczna (akapnia),
Przyspieszenie rytmu oddechowego przy zawartości ok. 15% O2, niedotlenienie 9 – 12%, współczynnik oddechowy zwiększa się,
Spadek wysycenia hemoglobiny tlenem,
Zwiększenie ilości hemoglobiny i liczby erytrocytów w krwi obwodowej,
Przyspieszenie czynności serca,
Zaburzenia neurologiczne ( zaburzenia postawy ciała, równowagi, omamy słuchowe i wzrokowe)
Stan porażenia mięśni,
Hiperbaria – zwiększenie ciśnienia otaczającego organizam, choroba nurków
Objawy: Szum w uszach, uczucie ucisku, Niedostatecznie szybkie wyrównywanie się ciśnień w kościach upowiecznionych, jamach ciała w skutek tego powstaje podciśnienie, Obniżenie procesów metabolicznych, Spadek ciepłoty ciała,
Choroba Kesonowa ( zbyt szybkie obniżanie ciśnienia) Powstają zatory gazowe, spienienie krwi w sercu z następową ostrą niewydilnościa krążenia, mrowienia w kończynach, śwąd skóry, bóle mięśniowe, przeczulice, niedowłady i porażenia nerwowe, nadmierna pobudliwość ruchowa, drgawki zaburzenia zmysłów, silna duszność śmierć z uduszenia
99. Związek żywienia z miażdżycą.
nadmiar energii z pożywienia
nadmiar tłuszczy głównie nasyconych à hiperlipidemia (↑LDL, ↑triglicerydów, ↓HDL)
nadmiar cholesterolu à wtórna cholesterolemia
niedostateczne spożycie NNKT, jedno- i wielonienasyconych kw.tłuszczowych
niedostateczne spożycie produktów roślinnych (subst.resztkowe mogą wiązać cholesterol à zwiększone wydalanie z kałem)
↑tłuszczów nasyconych à ↑cholesterol
↑tłuszczów nienasyconych Ω6 à ↓LDL C (ale także ↓HDL C !!!)
↑tłuszczów nienasyconych Ω3 à ↓triglicerydów, ↓krzepliwości krwi
zbyt mała podaż przeciwutleniaczy (VitC, VitE, beta karoten)
zła dieta w upośledzonej tolerancji glukozy i cukrzycy typu 2.
małe spożycie flawonoidów, selenu, cynku, manganu
spożywanie alkoholu
spożywanie pokarmów wędzonych, pieczonych, grillowanych (dużo wolnych rodników à powstawanie ox-LDL à kom.piankowate itd...)
niektóre leki mogą zmniejszać lub zwiększać stężenie cholesterolu we krwi
102. Pojęcie i podział nadciśnienia tętniczego.
Możemy zdiagnozować nadciśnienie tętnicze, jeżeli w co najmniej 2 pomiarach :
Ciśnienie skurczowe ≥140 mmHg
Ciśnienie rozkurczowe ≥ 90 mmHg
Izolowane nadciśnienie skurczowe (psk ≥140mmHg, prozk <90mmHg)
4 stopnie nadciśnienia tętniczego (dla ciśnienia rozkurczowego)
graniczne 90-94 łagodne 95-99 umiarkowane 100-109
ciężkie ≥110
Możemy także podzielić nadciśnienie na pierwotne (90%) i wtórne (10%)
103. Profilaktyka żywieniowa nadciśnienia.
ograniczenie spożywania NaCl (średnio jemy 20-25g, a zapotrzebowanie wg WHO wynosi 5-6g/dobę)
stosowanie diety bogatej w warzywa, owoce, produkty mleczne
wysoka podaż wapnia (powyżej 6mg/dzień)(chude sery, białko jajek)
wysoka podaż K, Mg i węglowodanów złożonych (banany, pomidory, ziemniaki, fasola, groch, szpinak, pieczywo pełnoziarniste, płatki kukurydziane)
wysoka podaż NNKT (powstające prostaglandyny rozszerzają naczynia)
kawa podnosi ciśnienie (wpływ kofeiny), ale później działa moczopędnie i obniża ciśnienie (herbata silniej pobudza)
czosnek działa bardzo korzystnie na nadciśnienie, miażdżycę, wymiata wolne rodniki
alkohol w małych dawkach może wpłynąć na nadciśnienie
niektóre leki (np. antykoncepcyjne) podwyższają ciśnienie
104. Typy i mierniki otyłości.
otyłość pośladkowo-udowa (gynoidalna, obwodowa, gruszka) łatwo powstaje, trudno się ją spala, nie wpływają na nią hormony stresowe, częściej u kobiet
otyłość brzuszna (androidalna, centralna, jabłko) groźniejsza w skutkach, z nią związane jest ryzyko chorób układu krążenia, cukrzycy, ponieważ łatwo metabolizuje, hormony stresowe uwalniają z niej duże ilości lipidów
Mierniki:
wskaźnik Queteleta (BMI = masa ciała [kg] / wzrost2 [m2]
niedowaga à BMI < 18,5 waga prawidłowa 18,5-25 nadwaga 25-30
otyłość >30 wskaźnik WHR (ocena stopnia otyłości brzusznej) = obwód talii / obwód bioder dla mężczyzn powinien być mniejszy niż 1, dla kobiet mniejszy niż 0,85
105. Otyłość jako ryzyko innych chorób.
Otyłość powstaje wskutek nadmiernego uogólnionego lub ograniczonego lokalnie rozwoju tkanki tłuszczowej. Otyłość powoduje przeciążenia układu krążenia, powoduje przerost mięśnia sercowego, otłuszczenie serca.
Utrudniona gospodarka cieplna organizmu, zwiększone oddawanie ciepła na zewnątrz, nadmierne pocenie się. Stłuszczene wątroby i innych narządów wewnętrznych, hipercholesterolemia, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu drugiego, przeciążenie układu kostnego,
106. Karcynogeny wystepujace w żywności
Oto czynniki, które podwyższają ryzyko zachorowalności na raka pęcherza moczowego: Kawa, alkohol oraz sztuczny słodzik bywają wymieniane jako czynniki zwiększające ryzyko zachorowalności. DIETA: Zabronione: mięso, ryby, drób, woda, kawa, herbata, cukier, słodzone, kartofle, słonina, mało soli;
Spośród czynników biologicznych na szczególną uwagę zasługują mykotoksyny. Posiadają one silną aktywność biologiczną i są szkodliwe nawet w niewielkich stężeniach. Przykładem mykotoksyn, czyli toksyn pochodzenia grzybiczego, są aflatoksyny produkowane przez niektóre szczepy grzyba Aspergillus flavus. Rosną one na wielu nieprawidłowo przechowywanych produktach żywnościowych oraz paszach i zbożach. Aflatoksyny, które zanieczyszczają paszę dla zwierząt, mogą przedostawać się do mięsa i mleka, a następnie wraz z tym pokarmem do organizmu człowieka. Są jednymi z najsilniejszych karcynogenów wywołujących raka wątroby.
107. Przyczyny powstawania cukrzycy.
Ze względu na typ cukrzycy przyczyna powstawania jest inna:
CUKRZYCA TYPU I (insulinozależna)- zniszczenie kom.βwysp langerhansa prowadzące do niedoboru insuliny;dzieli się na c. na tle immunologicznym i idiomatyczną.
CUKRZYCA TYPU II (insulinoniezależna)- u ponad 85% chorych przyczyną jest heterogenna = od przewagi insulinooporności do przewagi niedoboru insuliny; jest to zespół zaburzeń charakteryzujących.się współistniejącą , o różnym nasileniu zmniejszoną wrażliwością tkanek obwodowych na insulinę z dysfunkcją komórek β trzustki prowadzącą do ↓wydzielania insuliny;
ETIOLOGIA C. TUPU II:
Teoria dziedziczenia recesywnego- c. jest przekazywana przez pojedynczy gen recesywny o niepełnej penetracji; oznacza to że genotyp dd determinuje predyspozycję do c. a nie do samej choroby
Teoria dziedziczenia wielogenowego- uwarunkowane zespołem gennów zmutowanych umiejscowionych w różnych loci tego samego lub różnych chromosomów
CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE= ETIOLOGIA C. TYPU II:
Starzenie się – naturalna inwolucja wysp trzustkowych,↓ liczby kom.β, rozrost tkanki łącznej i występowanie zmian szklistych, miażdżycowych tętnic tętniczek
Otyłość Wpływy hormonalne- glukagon, GH, glikokortykosterydy, h.tarczycy, katecholaminy, Schorzenia trzustki, Schorzenia wątroby
Niektóre leki: glikokortykosterydy, tabletki antykoncepcyjne, leki przeciwciśnieniowe z gr.β-blokerów
CUKRZYCA TYPU III – wtórna lub skojarzona z innymi chorobami lub zespołami:
Uwarunkowana genetycznym zaburzeniem czynności kom.β = zespoły MODY
Uwarunkowana genetycznym zaburzeniem działania insuliny
Ch.wewnątrzwydzielniczej części trzustki- zapalenia
Wtórna do endokrynopatii- akromegalia
Wywołana przez leki lub In. Zw. Chem.np.glikokortykosterydy
Zakażenia np. wrodzona różyczka
Rzadko wyst.postacie choroby autoimmunologicznej- zespół uogólnionej sztywności
Inne genet.zespoły związane z cukrzycą – zespół downa Turnera klinefeltera prasera willego
ENDOKRYNOPATIE Z KTÓRYMI WSPÓŁISTNIEJE C TYPU III:
Glukagonoma, Somatostatinoma, Akromegalia, Ch.cushinga, Ch.graves-basedowa
Zespół conna, Guz chromochłonny
108. Profilaktyka żywieniowa osteoporozy
Osteoporoza jest układową chorobą szkieletu charakteryzującą się niską masą kości, upośledzoną mikroarchitekturą tkanki kostnej i w konsekwencji zwiększoną jej podatnością na złamania.
Kość należy do tkanki łącznej, tzn. jego rusztowaniem jest kolagen, na którym następnie wytrącają się sole wapnia. Kolagen jest białkiem, które ma bardzo specyficzną proporcję aminokwasów. Organizm może sobie zsyntetyzować kolagen, jeśli nie ma go w pożywieniu, ale wymaga to dużego nakładu energii. Jeśli nie zjadamy kolagenu zwierzęcego, innych wysokowartościowych białek zwierzęcych, a do tego jeszcze ograniczamy się w jedzeniu, by nie przytyć, regeneracja kolagenu jest niewystarczająca. Z miesiąca na miesiąc jest go coraz mniej lub jest coraz gorszej jakości. Możliwe następstwa to osteoporoza.
Najważniejsze zalecenia dotyczące diety przedstawić następująco:
Zapewnienie odpowiedniej podaży wapnia, szczególnie w okresie dzieciństwa i dorastania, kiedy organizm dąży do osiągnięcia szczytowej masy kostnej, ale również i w innych okresach życia - co podtrzymuje prawidłowy stan szkieletu i zmniejsza szybkość utraty masy kostnej. Głównym sposobem osiągnięcia zalecanej podaży wapnia jest zwiększenie spożycia mleka i jego przetworów.
Zachowanie prawidłowego stosunku spożywanego wapnia do fosforu, który powinien wynosić 1:1. Zapewnia to optymalne wchłanianie Ca i prawidłowe wbudowywanie hydroksyapatytów w kość. Należałoby także zalecać redukcję konsumpcji mięsa i jego przetworów oraz wyrobów cukierniczych jako źródeł polifosforanów.
Racjonalna podaż białka, sodu, witaminy C - składników, które w nie wyjaśnionych do końca mechanizmach mają wpływ na prawidłowy stan układu kostnego
Nienadużywanie alkoholu i kawy.
111. Ujemne skutki zanieczyszczenia powietrza o zasięgu globalnym.
Dziura ozonowa: zjawisko niszczenia naturalnej warstwy ozonu przez uwalniane do atmosfery freonów. Związki te nie ulegają rozkładowi, dlatego reakcje zachodzące są łańcuchowe. Freon łączy się z cząsteczką ozonu, odrywa jeden atom tlenu. Reakcja dwóch cząsteczek ozonu z freonem doprowadza do powstania trzech cząsteczek tlenu. Cząsteczki te nie zatrzymują szkodliwego promieniowania nadfioletowego.
Efekt cieplarniany: nadmierna produkcja co2 przez człowieka powoduje zatrzymanie promieniowania odbitego od kuli ziemskiej w pobliżu ziemi. Powoduje to stopniowe ocieplanie klimatu, topienie się lodowców.
Kwaśne deszcze: tlenki siarki po reakcji z woda tworzą mocne kwasy. W postaci opadu kwas ten spada na ziemię i niszczy roślinność, zakwasza glebę a wraz z wodami spływającymi z powierzchni pól dostaje się do zbiorników wód i do wód gruntowych zanieczyszczając je.
113. Główne źródła i rodzaje zanieczyszczeń wód.
114. Klasy czystości wód.
Podział wód ze względu na klasy czystościWody powierzchniowe w zależności od swych naturalnych właściwości, a przede wszystkim od wtórnych zanieczyszczeń dzieli się na trzy klasy wód:
I klasa
Zaopatrywanie ludności w wodę do picia,
Hodowla ryb łososiowatych,
Zaopatrzenie zakładów przemysłowych wymagających wody o jakości wody pitnej (np. przemysłu spożywczego);
II klasa
Hodowla ryb, z wyjątkiem łososiowatych,
Zaspokajanie potrzeb w zakresie hodowli zwierząt gospodarskich,
Urządzanie zorganizowanych kąpielisk,
Rekreacja i sporty wodne;
III klasa
Nawadnianie terenów rolniczych, ogrodniczych i upraw pod szkłem,
Zaopatrzenie zakładów przemysłowych, z wyjątkiem wymagających wody o jakości wody pitnej.
Wszystkie większe rzeki Polski uległy już bardzo daleko posuniętej degradacji. W głównej naszej rzece - Wiśle istnieje niemal brak wód I i II klasy czystości. Wisła (z wyjątkiem odcinka źródłowego) prowadzi jedynie wody III klasy i wody nie objęte klasyfikacją.
115. Zanieczyszczenia gleb.
Źródła zanieczyszczenia – ścieki przemysłowe i rolnicze,, wody opadowe, wody pochodzące z odpadów przemysłowych, wody kopalniane, ze spływu ze składowisk odpadów, transport morski,
Rodzaje zanieczyszczeń:
Chemiczne: detergenty, chlorowe pochodne węglowodanów alifatycznych i aromatycznych, fenole, cyjanki, aminy, metale ciężkie, azotany, fosforany, ropa naftowa,Biologiczne: bakterie, pierwotniaki, glony, szczątki roślinne,
116. Pestycydy – podział, działanie, narażenie.
Pestycydy są to grupy związków chemicznych pochodzenia naturalnego (roślinne) i syntetycznego stosowanych do niszczenia pasożytów człowieka, zwierząt hodowlanych i roślin. Używane są również do zwalczania chorób roślin, regulacji ich wzrostu i usuwania chwastów. Niektóre pestycydy używane są w akcjach sanitarnych, higienie osobistej ludzi oraz w leczeniu różnych chorób. Współczesna definicja pestycydu podana przez Van Tiela obejmuje obok związków organicznych, również wirusy i mikroorganizmy. Charakterystyka pestycydów opiera się przede wszystkim na
selektywnej toksyczności i trwałości w środowisku, ale także na możliwościach biokumulacji i mobilności. Istnieje kilka klasyfikacji pestycydów, które oparte są na zróżnicowanych kryteriach podziału. Najczęściej spotykanymi są: podział w zależności od kierunku zastosowania i sposobu działania oraz ze względu na strukturę chemiczna. 1) Podział pestycydów w zależności od kierunku zastosowania. a) Zoocydy - środki do zwalczania szkodników zwierzęcych: b) Insektycydy - środki owadobójcze, c) Rodentycydy - środki gryzoniobójcze, d) Moluskocydy - środki mieczakobójcze, e) Nematocydy - środki nicieniobójcze, f) Larwicydy - środki larwobójcze, g) Aficydy - środki mszycobójcze, h) Akarycydy - środki roztoczobójcze, i) Owicydy - środki do niszczenia jaj owadów i roztoczy. j) Fungicydy - środki grzybobójcze. k) Herbicydy - środki chwastobójcze. l) Regulatory wzrostu - środki stymulujące lub hamujące procesy życiowe roślin: ł) Defolianty - środki do odlistniania roślin, m) Desykanty - środki do wysuszania roślin, n) Defloranty - środki do usuwania nadmiernej ilości kwiatów. o) Atraktanty - środki zwabiające. p) Repelenty - środki odstraszające.
2) Podział pestycydów pod względem chemicznyma) Pestycydy nieorganiczne Insektycydy arsenowe: zielen paryska Cu(CH3COO)2 .Cu3(AsO2)2, arsenian olowiu PbHAsO4, Insektycydy fluorkowe: kryolit Na3AlF6 , fluorek sodu NaF, fluorokrzemian sodu Na2SiF6, b) Herbicydy nieorganiczne: amidosulfonian amonu H2NS(O2)ONH4, boraks Na2B4O7, chloran sodu NaClO3 , Fungicydy nieorganiczne: zasadowy chlorek miedzi(II) 3Cu(OH)2 .CuCl2 .H2O, ciecz bordoska 3Cu(OH)2 .CuSO4 .CaSO4 , siarka. c) Pestycydy organiczne Pestycydy chlororganiczne, np. HCH, DDT, metoksychlor, Pestycydy fosforoorganiczne, np. monokrotofos, chlorfenwinfos, fenitrotion, Karbaminiany, np. aminokarb, propoksur, karbaryl, Pochodne kwasu fenoksyoctowego, np. 2,4-D; 2,4-DB; 2,4,5-T, Pochodne triazynowe, np. symazyna, atrazyna, propazyna. 3) Podzial pestycydów ze wzgledu na trwalosc w srodowisku a) Bardzo trwale powyzej 18 miesiecy b) Trwale do 18 miesiecy c) Nietrwale do 6 miesiecy d) Szybko zanikajace do 3 miesiecy Większość pestycydów jest wysiewana bezpośrednio do gleby lub rozpylana nad polami uprawnymi, plantacjami i lasami, a wiec trafia bezpośrednio do środowiska. Do wód pestycydy przedostają się w następujący sposób:spływ powierzchniowy z terenów, przenikanie przez glebę, erozja gleby, bezpośredni opad na powierzchnie wody przy spryskiwaniu pól i lasów przy użyciu samolotu, ze ściekami powstającymi przy produkcji pestycydów, ze ściekami powstającymi przy myciu urządzeń służących do spryskiwania, ze ściekami miejskimi (fungicydy i bakteriocydy), przy bezpośrednim stosowaniu do zwalczania roślin wodnych i owadów, ze ściekami z zakładów stosujących pestycydy, np. włókienniczych. Ilość pestycydów w wodach zależy w znacznej mierze od intensywności upraw w badanym regionie, a co za tym idzie także od intensywności stosowania pestycydów, rodzaju upraw, pory roku, intensywności opadów oraz przepływu analizowanych cieków wodnych. Ważna droga transportu pestycydów są tez opady atmosferyczne, dzięki którym skażeniu ulegają zbiorniki wodne znajdujące się w dużej odległości od terenów rolniczych..
117. Główne zanieczyszczenia żywności.
metale ciężkie:
ołów - ZRODŁA ZANIECZYSZCZENIA ŻYWNOŚCI przemysł garbarski, papierniczy, poligraficzny, hutniczy, zbrojeniowy, produkcja amunicji; środki ochrony .roślin (arsenian ołowiu); motoryzacja — benzyna (środek przeciwstukowy); cyna — do bielenia naczyń kuchennych, puszki z konserwowaną żywnością, , ceramiczne naczynia glazurowane, SZKODLIWOŚĆ DZIAŁANIA zmiany ultrastrukturalne mitochondriów, kumulowanie w kościach w tkance kostnej zębów działanie szkodliwe na układ krwionośny anemie, ośrodkowy układ nerwowy osłabienie pamięci, koncentracji. uwagi, depresje, patologie mózgu u dzieci zaburzenia pracy nerek,
kadm - ŹRODŁA ZANIECZYSZCZENIA zanieczyszczone kadmem nawozy fosforowe stosowane do nawożenia gleby odpady z zakładów przerabiających ścieki (silna koncentracja metali ciężkich w odpadach końcowych)’ kopalnictwo hutnictwo — zwłaszcza cynku, SZKODLIWOSC DZIALANIA wchodzenie w łańcuch pokarmowy żywieniowy, kumulacja w wątrobie i nerkach (tylko w niewielkich ilo...
agber