Egzamin maturalny z biologii
Poziom podstawowy
Zadanie 1. (2 pkt)
Białka są związkami wielkocząsteczkowymi, które odgrywają ważną rolę w procesach
wzrostu, rozwoju i codziennego funkcjonowania organizmu człowieka.
Oceń prawdziwość zamieszczonych w tabeli stwierdzeń, wpisując w odpowiednich
miejscach literę P (prawda) lub literę F (fałsz).
P/F
1.
Enzymy to białka ułatwiające zachodzenie procesów biochemicznych w organizmie.
2.
Wszystkie hormony są białkami.
3.
Przeciwciała uczestniczą w procesach obrony organizmu przed
antygenami.
4.
Białka nie pełnią w organizmach funkcji transportującej.
Zadanie 2. (2 pkt)
Skóra zbudowana jest z naskórka i skóry właściwej. Naskórek utworzony jest przez nabłonek
wielowarstwowy płaski. Komórki naskórka nieustannie powstają, rogowacieją, obumierają
i ulegają złuszczaniu. W warstwie podstawnej naskórka znajdują się melanocyty, które
produkują melaniny – barwniki, od nagromadzenia których zależy barwa skóry. Melaniny
pochłaniają również część promieniowania UV, stanowiąc filtr promieniowania w skórze.
Pod wpływem promieniowania słonecznego w warstwie podstawnej naskórka jest
produkowana witamina D3. Tak zbudowany naskórek chroni organizm przed działaniem
wielu czynników zewnętrznych.
a) Podaj przykłady dwóch różnych czynników zewnętrznych, przed których
szkodliwym działaniem chroni nas naskórek.
1. ....................................................................,
2. .....................................................................
b) Wyjaśnij, dlaczego ciemne zabarwienie skóry, np. u Afroamerykanów zamieszkałych
w północnych stanach USA, może mieć negatywny wpływ na syntezę witaminy D3
w naskórku.
............................................................................................................................
................................................................................................................................................
Zadanie 3. (2 pkt)
Na schematach przedstawiono działanie mięśni ramienia człowieka.
a) Podaj, który z przedstawionych wyżej mięśni jest prostownikiem. .............................................................................................................
b) Opisz, w jaki sposób po wykonaniu ruchu przez dowolny z tych mięśni kończyna
może wrócić do położenia (stanu) wyjściowego.
Zadanie 4. (2 pkt)
Około 40. roku życia człowieka rozpoczyna się wyraźny spadek masy kości, ponieważ
procesy usuwania obumierającej, starszej tkanki kostnej (resorpcja) przeważają nad
procesami tworzenia nowej tkanki. Prowadzi to do zmniejszenia gęstości i wytrzymałości
kości (tracimy w ten sposób około 0,5%–1,0% minerałów rocznie). Dodatkowym czynnikiem
zmniejszającym wytrzymałość kości jest osteoporoza. W przebiegu osteoporozy ubytek
minerałów może wynosić 2,0%–5,0% rocznie i więcej. Zmniejszenie masy kostnej przejawia
się większąłamliwością kości.
Podaj przykłady dwóch działań, które powinien podjąć człowiek, aby zabezpieczyć się
przed niekorzystnymi zmianami w tkance kostnej oraz uzasadnij znaczenie każdego
z nich.
1. ............................................................................................................................
......................................................................................................................................................
2. ............................................................................................................................
Zadanie 5. (1 pkt)
Układ grupowy Rh stanowią trzy pary antygenów, z których największe znaczenie ma
antygen D. Krew charakteryzującą się obecnością antygenu D w błonach erytrocytów oznacza
się Rh+, a przy braku tego antygenu Rh–. Niezgodność antygenowa między matką a płodem
dotycząca antygenu D może stanowić przyczynę konfliktu serologicznego (prowadzącego do
hemolitycznej choroby noworodków).
W tabeli przedstawiono cztery przypadki układów grupowych Rh matki i płodu.
Grupy krwi
matki
płodu
A.
Rh-
Rh+
B.
C.
D.
Wśród przedstawionych w tabeli przypadków (A-D) zaznacz ten, który może
doprowadzić do konfliktu serologicznego.
Zadanie 6. (1 pkt)
Serce poza organizmem zmarłego w wyniku wypadku człowieka kurczy się jeszcze przez
wiele godzin, jeżeli jest przechowywane w płynie fizjologicznym bogatym w tlen
i o odpowiednim składzie chemicznym.
Podaj, jak można tę właściwość serca wykorzystać w medycynie. Odpowiedź uzasadnij.
Zadanie 7. (2 pkt)
W tabeli przedstawiono procentową zawartość tlenu i dwutlenku węgla w powietrzu
wdychanym i w powietrzu wydychanym.
Gaz
Zawartość w powietrzu (%)
Wdychanym
Wydychanym
Tlen
21,00
16,50
Dwutlenek węgla
0,04
4,00
Na podstawie danych z tabeli, określ kierunki przenikania O2 i CO2 w trakcie wymiany
gazowej między pęcherzykami płucnymi a krwią w naczyniach krwionośnych.
1. Tlen ............................................................................................................................
2. Dwutlenek węgla ............................................................................................................................
Zadanie 8. (1 pkt)
Tlenek węgla (czad) dostając się do organizmu człowieka tworzy z hemoglobiną względnie
trwały związek. Źródłem czadu mogą być spaliny i dym papierosowy.
Uzasadnij opinię, że ludzie palący papierosy mogą być mniej wydolni fizycznie,
niż niepalący.
Zadanie 9. (1 pkt)
W tabeli przedstawiono ilość niektórych składników przesączu kłębkowego filtrowanych
w nerkach zdrowego człowieka w ciągu 24 godzin, w porównaniu z ilością tych składników
wydalonych w ciągu doby w moczu ostatecznym.
Składniki
Ilość składników
filtrowanych
Ilość składników wydalonych
z moczem
woda
sód
wapń
potas
glukoza
aminokwasy
mocznik
180,0 l
600,0 g
9,0 g
35,0 g
200,0 g
65,0 g
60,0 g
1,5 l
4,0 g
0,2 g
3,0 g
0,0 g
2,0 g
Wypisz z tabeli nazwę tego składnika przesączu kłębkowego, który nie powinien,
ale czasem (w wyniku choroby) może pojawić się w moczu ostatecznym. Podaj nazwę
choroby, na którą może wskazywać obecność tego składnika w moczu ostatecznym.
składnik ......................................, choroba ..............................
Ravenous1989