Geneza i charakter Unii Europejskiej
Unia Europejska (UE) to termin określający wspólnotę 15 państw członkowskich połączonych jednolitym systemem wartości, akceptujących określony porządek społeczno gospodarczy. Jej początków należy upatrywać w sytuacji, jaką przyniosły rezultaty II wojny światowej: pojałtańskim porządku świata i kształtowaniem się dwubiegunowego modelu stosunków międzynarodowych - zapadnięciem tzw. żelaznej kurtyny, podziałem Europy na dwie strefy wpływów. Ważnym elementem w budowaniu nowego porządku było utworzenie w 1948 r. Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej dla zarządzania Amerykańskim Funduszem Marshalla (przekształconą później w OECD - Organizację Współpracy i Rozwoju). W 1949 roku powstała Rada Europy, jedna z najstarszych i największych organizacji politycznych Europy.
Historię dzisiejszej UE należy wywodzić również z podpisanego w 1951 r. Traktatu Paryskiego powołującego do życia Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS). W 1957 r. w Rzymie na mocy tzw. Traktatów Rzymskich powstały Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG) i Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EUROATOM). Przejawem dalszych działań w sferze integracji było przyjęcie Jednolitego Aktu Europejskiego z 1986 r. mówiącego o planach stworzenia jednolitego rynku wewnętrznego między państwami członkowskimi, który miał gwarantować swobodę poruszania ludzi i kapitału. Ów akt po raz pierwszy akcentował konieczność wspólnych działań politycznych. Traktat z Maastricht z 1992 r., poszerzający działalność UE o niewymienione wcześniej dziedziny (polityka obronna i zagraniczna), uzupełnia fundamentalną triadę prawną (Traktaty Rzymskie, Jednolity Akt Europejski, Traktat z Maastricht) stanowiącą o istocie UE.
Kraje Zachodu przechodziły trudną drogę przemian, lecz cały czas przyświecała im idea i marzenie o Wspólnej Europie. Nadrzędnym celem UE stało się przyczynianie do równomiernego wzrostu ekonomicznego całej wspólnoty, wzrostu poziomu życia i integracji gospodarczej, a ostatnio dążenie do powiększenia wspólnoty o kolejne kraje.
· Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Włochy, Niemcy - 1951
· Dania, Irlandia, Wielka Brytania - 1973 ·
· Grecja - 1981 · Hiszpania, Portugalia - 1986 ·
· Austria, Finlandia, Szwecja - 1995
Państwa członkowskie zgodziły się nie tylko na utrzymywanie więzi politycznych oraz gospodarczych, ale i na prowadzenie uzgodnionej polityki zagranicznej i współpracy w kwestiach bezpieczeństwa i prawa. Mówi się o trzech filarach Unii: pierwszym są kwestie realizowane już przez Wspólnotę Europejską (integracja gospodarcza i polityczna Europy Zachodniej, zgodnie z postanowieniami traktatu rzymskiego), drugim - koordynacja polityki zagranicznej oraz kwestii bezpieczeństwa zewnętrznego, a trzecim - koordynacja spraw wewnętrznych i prawa. Propozycja wprowadzenia wspólnej waluty na całym obszarze UE (choć już dokonana) budzi wątpliwości niektórych członków (np. Wielkiej Brytanii)
Traktaty Rzymskie (1957), dwa porozumienia międzynarodowe podpisane w Rzymie przez Belgię, Francję, Włochy, Luksemburg, Holandię i Republikę Federalną Niemiec. Traktaty powoływały Europejską Wspólnotę Gospodarczą EWG i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej EUROATOM. Traktaty zawierały również postanowienia o wolnym przepływie siły roboczej i kapitałów między państwami członkowskimi, zniesieniu barier celnych i ograniczeń monopolistycznych, prowadzeniu wspólnej polityki rolnej i handlowej. Nowi członkowie Wspólnoty zostali zobowiązani do przestrzegania powyższych postanowień. Traktat z Maastricht był pomyślany jako rozwinięcie traktatów rzymskich.
Jednolity Akt Europejski (1986), ważny element ewolucji EWG. Postanowiono w nim, że do końca 1992 r. zostanie utworzony jednolity rynek wewnętrzny wspólnoty. W jego ramach będą mogły swobodnie poruszać się osoby i dobra, wymieniać będzie można usługi i kapitał. Jednolity Akt Europejski po raz pierwszy zaakcentował konieczność współpracy politycznej w zakresie bezpieczeństwa państw członkowskich i ochrony wspólnych wartości, podstawowych interesów, demokracji, praw człowieka.
Traktat z Maastricht (1992). miasto w Holandii, miejsce zawarcia traktatu przez przywódców 12 państw członkowskich Wspólnoty Europejskiej. Uzgodniony w traktacie projekt Unii Europejskiej (UE) miał być ratyfikowany przez poszczególne państwa. Traktat przewiduje powstanie unii politycznej wraz z wprowadzeniem "obywatelstwa Unii", doprowadzenie do ostatecznej unii monetarnej, połączone z utworzeniem Europejskiego Banku Centralnego, prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, zacieśnienie współpracy w dziedzinie polityki wewnętrznej i ochrony środowiska, wzmocnienie roli Parlamentu Europejskiego, w końcu tzw. subsydiarność, czyli określenie sytuacji, w których Unia może wkraczać w sprawy, rozstrzygane normalnie na szczeblu państw członkowskich.
Komisja Europejska - organ wykonawczy Wspólnoty, w skład wchodzą przedstawiciele wszystkich krajów, wybierani na 4 lata. Do zadań Komisji należy zgłaszanie projektów nowych ustaw, propozycje kierunków polityki
Rada Ministrów - najwyższy organ UE, składa się z ministrów wszystkich krajów, podejmuje decyzje w oparciu o propozycje przedkładane przez Komisję i po konsultacji z Parlamentem. Obraduje w Brukseli lub Luksemburgu.
Parlament Europejski - liczy 626 posłów wybieranych na okres 5 lat w powszechnych i bezpośrednich wyborach. Sesje parlamentu odbywają się w Strasbourgu lub Luksemburgu. Uprawnienia: zatwierdzanie budżetu, kontrola prac Komisji, inicjatywa ustawodawcza.
Trybunał Sprawiedliwości - najwyższy organ sądowy UE, składa się z 13 sędziów i 16 obrońców generalnych mianowanych na 6 lat. Rozsądza spory prawne i kontroluje wprowadzanie decyzji w życie, rozstrzyga spory między krajami członkowskimi i między krajami a instytucjami UE. Siedziba w Luksemburgu.
Rada Europejska - tworzą ją przywódcy państw oraz rządów UE. Celem Rady jest przyczynianie się do wszelkiego rodzaju współpracy. Przedmiotem działań są sprawy gospodarcze, społeczne, kulturalne, naukowe, prawne, administracyjne, pokoju i bezpieczeństwa, polityki zagranicznej. Omawia problemy, zaleca sposoby ich rozwiązania, działa w sferze przestrzegania praw człowieka, kładzie nacisk na utrzymanie demokracji. Organy Rady Europy to Komitet Ministrów, Zgromadzenie Parlamentarne i Sekretariat Rady Europy.
PERSPEKTYWY
Z Unią stowarzyszonych jest wiele krajów. Po spełnieniu pewnych warunków do Unii mają być przyjęte Turcja, Malta i Cypr. W 1987 akces do Wspólnoty złożyło Maroko, ale wniosek ten został odrzucony. Unia zgodziła się współpracować i negocjować w sprawie przyjęcia z wieloma państwami dawnego bloku radzieckiego, w tym z Polską, Węgrami, Rumunią, Bułgarią, Czechami i Słowacją. Szczyt państw UE w Kopenhadze (1993) oficjalnie potwierdził, że państwa te mogą stać się członkami wspólnoty, gdy obie strony będą odpowiednio do tego przygotowane ekonomicznie i politycznie. Bardziej ograniczone porozumienia zawarto w 1994 z Rosją i Ukrainą.
Symbolem UE jest wieniec 12 gwiazd w kolorze żółtymi na błękitnym tle, hymnem zaś preludium "Ody do radości" z IX symfonii Ludwiga van Beethovena.
Polska, po przemianach ustrojowych 1989 r., aspiruje do znalezienia się w europejskim klubie bogaczy, jakim bez wątpienia jest Unia. Samo sformułowanie "klub" niesie ze sobą wiele zobowiązań stojących przed naszym krajem. Unijne zasady, przepisy i normy prawne, obowiązki ekonomiczne to swoisty statut, zbiór elementów, które Polska przed przystąpieniem musi zaakceptować, prowadząc ciężkie negocjacje z Brukselą. W 1990 r. rozpoczęły się pierwsze formalne rokowania, w 1991 r. Polska podpisała Układ Europejski o stowarzyszeniu, w 1993 r. po szczycie UE w Kopenhadze uzyskaliśmy potwierdzenie państw członkowskich o woli przyjęcia nowych członków po spełnieniu określonych kryteriów. W kwietniu 1994 r. Polska złożyła oficjalny wniosek o członkostwo. W roku 1996 powstał Komitet Integracji Europejskiej, a w roku następnym Rada Europejska w Luksemburgu podjęła decyzję o rozpoczęciu negocjacji z pięcioma krajami Europy Środkowo Wschodniej (Polska, Czechy, Węgry, Estonia, Słowenia) oraz z Cyprem. W marcu 1998 r. rozpoczęto oficjalne negocjacje w Brukseli. W kwietniu 1998 r. zaczął się screening - przegląd prawodawstwa polskiego pod kątem jego zgodności z prawem UE. Precyzyjna data przystąpienia Polski do europejskich struktur polityczno gospodarczych nie jest jeszcze znana.
1
ZULUS555