OGÓLNY  MODEL

GLOBALNEGO  POPYTU  I  GLOBALNEJ  PODAŻY

Co,   jak   i  dla   kogo produkować nie stanowiłoby problemu, gdyby zasoby były nieograniczone. Ta ograniczoność zasobów zmusza społeczeństwo do dokonywania wyboru między dobrami relatywnie rzadkimi.

Gospodarka funkcjonująca przy pełnym zatrudnieniu musi dla wzrostu produkcji jednego dobra, zrezygnować z części produkcji innego – zasada substytucji.

                                           Krzywa (krawędź) możliwości produkcyjnych

4

3

2

1

0

A

A

B

Y

C

D

      X

   10            20        27     25 

          X

v    Każdy punkt na krzywej przedstawia możliwości maksymalne, przy zastosowaniu wszystkich pozostających w naszej dyspozycji czynników wytwórczych.

v    Każda możliwość jest do zrealizowania, a wybór powinien być dokonywany na podstawie popytu społeczeństwa.

v   Sytuacja na zewnątrz krzywej leży poza naszymi możliwościami i może być brana pod uwagę w sytuacji znacznego postępu technicznego, czy zwiększenia ilości czynników produkcji.

v   Każdy punkt wewnątrz układu współrzędnych oznacza, że produkujemy poniżej naszych możliwości produkcyjnych.

Podstawowy problem makroekonomiczny polega na tym, że nasza gospodarka znajduje się zwykle w punkcie poniżej istniejących zdolności produkcyjnych.

Różnię między produktem potencjalnym a realnym stanowi tzw.  luka PKB.

Maksymalny potencjalny PKB

Jest to produkt, który wytworzyłaby gospodarka, gdyby wszystkie czynniki były w pełni wykorzystane.

W praktyce to pojęcie może oznaczać dwie różne rzeczy:

v    może to być maksymalny, fizycznie osiągalny PKB, (nie !)

v    może to być PKB, który w danym systemie ekonomicznym jest możliwy do osiągnięcia bez interwencyjnej polityki państwa lub przy jej zastosowaniu.

Na przykład, potencjalny PKB może być określony przez:

q       pełne wykorzystanie siły roboczej,

q       optymalne wykorzystanie zdolności produkcyjnych, a więc co najmniej w 85%,

q       poziom PKB osiągany w latach wielkiego ożywienia w 1929 roku (przy 3,1% stopie bezrobocia), lub w 1948 (przy 3,9% stopie bezrobocia),

q       poziom osiągany przy 6% (naturalnej) stopie bezrobocia,

q       poziom produkcji, który można by  osiągnąć, gdyby wszystkie rynki znajdowały się w stanie równowagi.

Z proponowanych podejść wynika, że:

q       ustalenie potencjalnego PKB nawet teoretycznie nie jest łatwe,

q       większość proponowanych podejść zakłada niewykorzystanie co najmniej jednego czynnika produkcji,

q       takie podejście zakłada niemożność systemu zbliżenia się w dłuższym okresie do pełnego wykorzystania zasobów czynników produkcji oraz ustalanie się równowagi,

q       krótkookresowej i poziomu PKB w punkcie mniej lub bardziej oddalonym od  teoretycznie potencjalnego PKB,

q       taka sytuacja oznacza, że wielkość PKB podlega stałym wahaniom i po okresach przyspieszonego wzrostu, następują okresy recesji (spadek PKB lub spadek tempa wzrostu PKB).

Narzędzia polityki                                                      Zmienne indukowane               

POLITYKA

FISKALNA

PRODUKT

POLITYKA

PIENIĘŻNA

POLITYKA

DOCHODÓW

ZATRUDNIENIE  I  BEZROBOCIE

MAKROGOSPODARKA

        CENY

POLITYKA HANDLOWA (HZ)

EKSPORT NETTO

Zmienne zewnętrzne

KLIMAT

WOJNY

INNE

ZMIENNE

Zmienne polityczne i zmienne zewnętrzne wpływają na zmienne indukowane

Jak działają te siły

            wewnątrz  m a k r o g o s p o d a r k i

DOCHODY,

POZIOM CEN

WYDATKI  I  PODATKI

GLOBALNY

POPYT

PRODUKT

(realny PKB)

PODAŻ PIENIĄDZA

Wzajemne oddziaływanie globalnego popytu i globalnej podaży

Zatrudnienie

i

Bezrobocie

PRACA

KAPITAŁ

GLOBALNA

PODAŻ

ZASOBY

NATURAL.

Ceny

i  inflacja

TECHNO-

LOGIA

Globalna podaż – wielkość produkcji, którą wytworzą i sprzedadzą podmioty gospodarcze przy istniejących cenach, mocy wytwórczej i kosztach, to ilość  towarów, które przedsiębiorstwa są gotowe wyprodukować w kraju w ciągu roku po określonej cenie

v    Ogólnie rzecz biorąc, jednostki będą dążyć do tego, aby wielkość ich produkcji odpowiadała wielkości ich potencjalnego produktu (zał. : produktem potencjalnym jest ta maksymalna ilość produkcji, którą dana gospodarka może wytworzyć bez wywołania inflacji).

v    Jeśli jednak ceny i wydatki są niskie, przedsiębiorstwa mogą wytwarzać mniej. Gdy ceny i popyt są wysokie, przedsiębiorstwa mogą wytwarzać większe ilości od swego potencjalnego produktu (przez jakiś czas).

v    Z definicji globalnej podaży wynika, że jest ona ściśle związana z poziomem potencjalnego produktu. Co zatem wpływa na potencjalny produkt i w związku z tym wyznacza globalną podaż?

v    Lewa strona rysunku: praca i kapitał oraz efektywność stosowanych kombinacji tych nakładów (zależna od stosowanych w danym społeczeństwie technik i technologii)

Globalny popyt  – to suma, którą przy danych cenach, dochodach oraz innych zmiennych ekonomicznych wydadzą konsumenci, przedsiębiorstwa oraz rząd.

v    Globalny popyt wyznaczają takie siły jak: poziom cen, dochody ludności, oczekiwania dotyczące przyszłości, a także zmienne polityczne, takie jak: podatki, zakupy rządowe, czy podaż pieniądza.

v    Aby dojść do rzeczywistych wyników gospodarki, czyli do faktycznych wielkości Produktu Krajowego Brutto, zatrudnienia, wysokości cen, trzeba rozpatrzyć  wzajemne oddziaływanie globalnej podaży i globalnego popytu.

W gospodarce rynkowej :   Y = C + I + G

Y  -   PKB

C  -   wydatki konsumpcyjne

I   -   wydatki inwestycyjne

G -  wydatki rządowe

Strumienie napływających ciągle wydatków spotykają się z podażą wytworzonych dóbr  na rynku i w wyniku tych zderzeń kształtują się ceny, to znaczy określony poziom cen.

...