WOKALIZM (system samogłoskowy) cz. I
Samogłoski dzielimy ze względu na poziomy ruch języka i sposób oddziaływania na poprzedzające je spółgłoski na:
a. przednie (zmiękczające poprzedzające spółgłoski, występują zawsze po miękkich) – i, e, ę, ь,ě;
b. tylne (nie zmiękczające poprzedzających spółgłosek) – y, u, u, o, ǫ, ъ.
Samogłoski dzielimy ze względu na pionowy ruch języka na:
a. wysokie – i, y, u;
b. średnie – e, ę, ь, o, ǫ, ъ;
c. niskie – ĕ, a.
Sonanty:
L, r oraz l`, r` mogły pełnić funkcję samogłosek (być ośrodkiem sylaby) lub spółgłosek. Gdy pełnią funkcję samogłosek, nazywamy je sonantami (oznaczamy kółkiem pod r lub l), np.: krk (`kark`), vrьхъ (`wierzch`).
Ale np. rabyni – `niewolnica` , Avramъ `Abraham` r nie jest w tych wyrazach sonantem (ponieważ ośrodkiem sylaby są samogłoski pełne).
Jery
Ь – wym. i/ě
Ъ – wym. u/o/y
Słaba pozycja jerów (półokrąg pod jerem):
a. w wygłosie wyrazów wielosylabowych, np. ЧЛОВѢКЪ, ЛОМЪ, ОТЬСЬ;
b. b. w sylabie znajdującej się przed sylabą, która zawierała samogłoskę pełną, tj. inną niż jer, np. mъ- no- go, bь – ra- ti;
c. c. w sylabie przed sylabą zawierającą jer mocny, np. dь- nь – sь.
Mocna pozycja jerów (kółko pod jerem)
a. w sylabie, po której następowała sylaba z jerem słabym, np. sъnъ, dьnь
Jery w pozycji słabej uległy redukcji (zanikły). Jery w pozycji mocnej zwokalizowały się – przeszły w pełne samogłoski. Jery zanikły na przełomie X i XI wieku. Jer mocny przedni przeszedł w e, mocny tylni przeszedł w o.
Dьnь to w późnych zabytkach scs – denь
Konьcь to poźnych zabytkach scs – konecь
POCHODZENIE SYSTEMU FONETYCZEGO SCS
System ten kontynuuje system prasłowiański. Wiemy o tym, dzięki porównaniom różnych grup języków indoeuropejskich.
Wokalizm. W języku praindoeuropejskim występowały:
a. monoftongi (samogłoski pojedyncze): i, i, e, e, a, a, o, o, u, u
b. dyftongi (dwugłoski) – a, o, a, o
c. połączenia dyftongiczne (należące do tej samej sylaby – tautologiczne- połączenia monoftongu ze spółgłoską nosową m, n lub płynną r, l – em, en, om, on – mogły być długie lub krótkie
d. sonanty – r, l, r`, l` - mogły być długie lub krótkie.
W rozwoju systemu wokalicznego ps. działały dwie tendencje
a. tendencja do przechodzenia różnić ilościowych w jakościowe
b. tendencja do unikania sylab zamkniętych.
chocolate-brown