2

KARTA MODUŁU

TEMAT

Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy

PRZEZNACZONY DLA

Studia podyplomowe – uczelnie ekonomiczne

CZAS – 8 h

ŚRODKI DYDAKTYCZNE

Teksty źródłowe, karty jednostek tematycznych, foliogramy, rzutnik pisma, zestaw do prezen­tacji  multimedialnej

CEL

Po opanowaniu materiału słuchacz powinien:

-          odróżniać tradycyjne i systemowe podejście do zarządzania bezpieczeństwem i higie­ną pracy w przedsiębiorstwach,

-          znać stan normalizacji systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy za gra­nicą, na forum międzynarodowym oraz w Polsce,

-          rozumieć elementy koncepcji systemowego zarządzania bezpieczeństwem i higieną oraz perspektywy dalszego jej rozwoju,

-          znać podstawowe składniki kosztów bezpieczeństwa i higieny pracy,

-          znać ogólne zasady obliczania kosztów związanych z nieodpowiednimi warunkami środowiska pracy,

-          znać ogólne zasady obliczania kosztów działań zapobiegawczych w zakresie bezpie­czeństwa i higieny pracy,

-          rozumieć i poprawnie definiować pojęcie ryzyka zawodowego i ogólne zasady prze­pro­wadzania jego oceny,

-          rozumieć znaczenie oceny ryzyka zawodowego w procesie zarządzania bezpie­czeń­stwem i higieną pracy,

-          znać i poprawnie definiować pojęcie kultury organizacyjnej i kultury bezpieczeństwa,

-          znać metody kształtowania kultury bezpieczeństwa w procesie zarządzania bez­pieczeń­stwem i higieną pracy.

TREŚCI

1. Współczesne koncepcje zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy.

2. Ekonomiczne aspekty zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy.

3. Ocena ryzyka zawodowego w procesie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy.

4. Kształtowanie kultury bezpieczeństwa i higieny pracy w systemach zarządzania.

SŁOWNICZEK

Awaria - zdarzenie powstałe w wyniku nie kontrolowanego rozwoju sytuacji w czasie eks­plo­atacji materiałów, urządzeń lub instalacji, prowadzące do powstania, natychmiast lub z opóź­nieniem, na terenie organizacji lub poza jej terenem, poważnego zagrożenia dla zdrowia ludz­kiego i/lub środowiska, takie jak: duża emisja substancji szkodliwych lub niebez­piecz­nych, pożar, wybuch itp.

Audit systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy - systematyczne i niezależne badanie, mające na celu określenie, czy działania podejmowane w ramach systemu zarzą­dza­nia bezpieczeństwem i higieną pracy oraz osiągnięte rezultaty odpowiadają planowanym ustaleniom i czy te ustalenia zostały  skutecznie wdrożone oraz czy są odpowiednie do realizacji polityki bezpieczeństwa i higieny pracy, a także  do osiągnięcia celów organizacji w tym zakresie.

Cel ogólny zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy - cel dotyczący działań w za­kresie bezpieczeństwa i higieny pracy, wynikający z polityki bezpieczeństwa i higieny pracy, który organizacja ustaliła do osiągnięcia.

Cel szczegółowy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy - cel wyrażany ilościowo, zawsze gdy jest to możliwe, wynikający z ogólnych celów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy organizacji,  który należy zrealizować, aby osiągnąć cele ogólne.

Ciągłe doskonalenie systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy - proces usprawniania systemu zarządzania w celu osiągnięcia poprawy wszystkich działań związa­nych z bezpieczeństwem i higieną pracy zgodnie z określoną polityką bezpieczeństwa i higieny pracy danej organizacji.

Działania korygujące - działania podjęte w celu usunięcia przyczyn istniejącej niezgodności lub innej niepożądanej sytuacji oraz w celu niedopuszczenia do ich ponownego wystąpienia.

Działania zapobiegawcze - działania podjęte w celu usunięcia przyczyn potencjalnej niezgo­dno­ści lub innej niepożądanej sytuacji oraz w celu niedopuszczenia do ich wystąpienia.

Monitorowanie bezpieczeństwa i higieny pracy - obserwowanie stanu warunków pracy, zachowań pracowników oraz wyników działań podejmowanych w celu poprawy bezpie­czeństwa i higieny pracy, obejmujące w szczególności identyfikację zagrożeń, ocenę ryzyka zawodowego oraz analizę przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Najwyższe kierownictwo - osoba lub grupa osób stanowiących wewnątrz organizacji prze­pisy i wymagania oraz kształtujących politykę i wyznaczających cele tej organizacji

Polityka bezpieczeństwa i higieny pracy - deklaracja organizacji dotycząca jej intencji i zasad  odnoszących się do ogólnych efektów działalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, określająca ramy do działania i ustalania celów organizacji dotyczących zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy.

Przegląd wykonywany przez kierownictwo - przeprowadzana przez najwyższe kierow­nic­two formalna ocena stanu i adekwatności wdrożonego systemu zarządzania bezpie­czeń­stwem i higieną pracy do polityki i celów bezpieczeństwa i higieny pracy.

System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy - część ogólnego systemu zarzą­dzania organizacją, która obejmuje strukturę organizacyjną, planowanie, odpowiedzialność, zasady postępowania, procedury, procesy i zasoby potrzebne do opracowania, wdrażania, realizowania, przeglądu i utrzymywania polityki bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zagrożenie znaczące - zagrożenie mogące spowodować poważne i nieodwracalne uszko­dzenie zdrowia lub śmierć, występujące w szczególności przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych.

1. Współczesne koncepcje zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy

Autor:  dr inż. Daniel Podgórski - Centralny Instytut Ochrony Pracy

11. Tradycyjne i systemowe podejście do bezpieczeństwa i higieny pracy

Za tradycyjne podejście do bezpieczeństwa i higieny pracy (bhp) w polskich przeds­ię­biorstwach można uznać działania praktykowane w kraju do połowy lat dziewięć­dzie­siątych. Sprowadzało się ono najczęściej do działań niezbędnych do spełnienia wymagań przepisów prawnych obowiązujących w tej dziedzinie.

Zaangażowanie przedsiębiorstw w działania na rzecz bhp było znacznie zróżnicowane w zależności od ich wielkości, branży i kondycji finansowej. Bardziej efektywne w tej dziedzinie okazały się duże przedsiębiorstwa państwowe, w których funkcjonowały służby bhp odpowiedzialne za warunki pracy. Znacznie gorzej było (i wciąż jest) w prywatnych małych i średnich przedsiębiorstwach, gdzie sprawy bhp traktuje się marginalnie.

Podejście do bhp w polskich przedsiębiorstwach zaczęło ulegać zmianom począwszy od połowy lat dziewięćdziesiątych. Należy to wiązać przede wszystkim z procesem dostoso­wywania polskiego prawa w dziedzinie bhp do prawa Unii Europejskiej (UE), co wynika z dążenia Polski do członkostwa w UE. Ponadto istotnym czynnikiem inicjującym te zmiany było zainteresowanie przedsiębiorstw systemami zarządzania jakością zgodnymi z normami ISO serii 9000 oraz systemami zarządzania środowiskowego zgodnymi z normami ISO serii 14000, a następnie związane z tym próby zaadaptowania koncepcji systemowego zarządzania do obszaru bhp.

Obecnie można wyróżnić kilka poziomów podejścia do zarządzania bhp prakty­kowanego w przedsiębiorstwach - od działań ukierunkowanych na unikanie kar za nieprze­strzeganie przepisów prawnych do nastawienia na ciągłe doskonalenie wszelkich procesów mających wpływ na bhp. Hierarchię tych poziomów przedstawiono w tabeli. 1.

Jeśli się weźmie pod uwagę znany powszechnie stan bhp w polskich przed­się­biorstwach, można zaryzykować następującą tezę: podejście właściwe dla I poziomu jest obecnie praktykowane przez większość małych i średnich przedsiębiorstw. Podejście II poziomu jest stosowane przez większość dużych i część średnich przedsiębiorstw, podejście III poziomu jest praktykowane w nielicznych przedsiębiorstwach na podstawie wymagań lub wytycznych określonych w różnych dokumentach normatywnych, natomiast podejście IV poziomu jeszcze praktycznie w polskich przedsiębiorstwach nie funkcjonuje (ewentualnie funkcjonują tylko jego wybrane elementy).

Dlatego też podejście do zarządzania bhp odpowiadające poziomom I i II określamy jako „tradycyjne”, natomiast podejście odpowiadające poziomom III i IV będziemy określać mianem „systemowego”, gdyż jest związane z wdrożeniem w przedsiębiorstwie wyraźnie określonego systemu zarządzania zasobami, działaniami i procesami ukierunkowanymi na poprawę stanu bhp.

W literaturze z zakresu zarządzania organizacjami można spotkać różne definicje sys­temu zarządzania. Do celów niniejszego opracowania przez pojęcie systemu zarządzania przed­się­biorstwem lub dowolną inną organizacją będziemy rozumieć kompozycję, o różnym stopniu złożoności, zasobów, personelu, polityki i procedur, której składniki współdziałają ze sobą w zorganizowany sposób w celu zapewnienia realizacji określonych zadań lub osiąg­nięcia czy utrzymania określonego stanu. Natomiast przez system zarządzania bezpie­czeń­stwem i higieną pracy (SZ BHP) będziemy rozumieć część ogólnego systemu zarządzania, która obejmuje strukturę organizacyjną, planowanie, odpowiedzialności, zasady postę­po­wa­nia, procedury, procesy i zasoby potrzebne do opracowania, wdrażania, realizowania, przeglą­du i utrzymywania polityki bezpieczeństwa i higieny pracy. Definicję podano według normy PN-N-18001:

Bardzo istotne dla zrozumienia koncepcji systemowego zarządzania bhp jest          podkreślenie, że SZ BHP jest częścią ogólnego systemu zarządzania organizacją, tzn. nie może być rozpatrywany i analizowany jako mniej ważny dodatek do rutynowych procesów zarządzania, co było charakterystyczne dla tradycyjnego podejścia, lecz powinien mieć taką samą rangę jak pozostałe działania w organizacji i funkcjonować w niej w sposób w pełni zintegrowany z innymi procesami zarządzania. Rozwój i promocja koncepcji systemowego zarządzania bhp są popierane w Polsce zarówno przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej jak i przez Państwową Inspekcję Pracy. Systemowe zarządzanie bhp jest          bowiem postrzegane przez te instytucje jako skuteczny instrument zapewniający szybkie doprowadzenie do przestrzegania przepisów prawnych z dziedziny bhp przez polskich pracodawców, a następnie utrzymywanie w ich przedsiębiorstwach takiego stanu nawet w warunkach częstych zmian w tych przepisach.

Ponadto wiele postanowień zawartych w dyrektywach z dziedziny bhp wymaga wprost od pracodawców wdrożenia pewnych elementów systemów zarządzania bhp. Taka sytuacja występuje zwłaszcza w przypadku tzw. Dyrektywy Ramowej 89/391/EEC o wprowa­dzeniu środków w celu zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy zdrowia pracowników podczas pracy. Tak więc implementacja szeroko rozumianych wymagań prawa przez systemowe zarządzanie bhp jest jednocześnie spełnianiem części wymagań tego prawa.

Dodatkowym atutem przemawiającym za potrzebą rozwoju i promowania systemowego zarządzania bhp w polskich przedsiębiorstwach jest możliwość odpowiedniego uwzględnienia aspektów ekonomicznych w tej dziedzinie. Takie zarządzanie bhp ułatwia bowiem stosowanie w przedsiębiorstwach odpowiednich metod do liczenia kosztów ponoszonych w trakcie wdrażania i utrzymywania systemu zarządzania, jak również metod szacowania strat finansowych ponoszonych z tytułu wypadków przy pracy, chorób zawodowych czy          uciążliwych warunków pracy. Ponadto, jeśli się założy, że w Polsce w najbliższych latach zostaną wprowadzone prawno-ekonomiczne stymulatory poprawy warunków pracy w przedsiębiorstwach, prawidłowo funkcjonujący SZ BHP będzie prowadził do zmniejszenia wysokości płaconej przez przedsiębiorstwo składki ubezpieczeniowej z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

1.2. Normalizacja systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy za granicą i na forum międzynarodowym

Pierwszą ustanowioną na świecie normą krajową odnoszącą się do SZ BHP jest norma BS 8800 opublikowana przez Brytyjską Organizację Normalizacyjną BSI w 1996 r. Podobne normy opracowano i ustanowiono również w innych krajach przodujących w świecie w zakresie systemowego zarządzania bhp.

Należy tu przede wszystkim wymienić normę holenderską NPR 5001 oraz opracowaną przez australijsko-nowozelandzki komitet techniczny normę AS/NZS 4804-1997 Te trzy wymienione dokumenty mają charakter wytycznych i nie mogą stanowić podstawy do prowadzenia certyfikacji SZ BHP. Projekty norm zawierających wytyczne do SZ BHP opracowano również w Hiszpanii i w Irlandii.

W innych wysoko rozwiniętych krajach praktykuje się również systemowe podejście do zarządzania bhp, lecz nie na podstawie norm, a na podstawie postanowień przepisów prawa krajowego. Sytuacja taka występuje wyraźnie przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych, krajach skandynawskich oraz w Japonii.  Systemy zarządzania bhp w tych krajach mogą więc być bardziej skuteczne, gdyż są regulowane prawem i nadzorowane przez państwowe instytucje nadzorujące warunki pracy.

W Stanach Zjednoczonych od kilkunastu lat funkcjonuje system tzw. dobrowolnych programów ochrony pracy (Voluntary Protection Programs - VPP), nadzorowany przez amerykańską inspekcję pracy OSHA (Occupational Safety and Health Administration). W ramach tego systemu przedsiębiorstwa wdrażają SZ BHP na podstawie wytycznych OSHA. Przedsiębiorstwa uczestniczące w systemie VPP są przez OSHA zwolnione z rutynowych inspekcji, które zastąpiono okresowymi auditami. Działalność OSHA w zakresie promocji SZ BHP została w 1996r. wsparta przez Amerykańskie Stowarzyszenie Higienistów Przemysłowych AIHA, które opracowało i opublikowało wytyczne do SZ BHP oparte na          koncepcji systemu zarządzania jakością według wymagań norm ISO 9000.

W krajach skandynawskich SZ BHP są wdrażane w przedsiębiorstwach w formie obligatoryjnych systemów tzw. wewnętrznego sterowania środowiskiem pracy (internal control). W Norwegii wytyczne do wdrażania tych systemów ustanowiono na mocy dekretu królewskiego, a w Szwecji na mocy rozporządzenia Państwowej Rady Ochrony Pracy. Wymienione wytyczne zawierają wiele elementów SZ  BHP zgodnych z podejściem do zarządzania wynikającym z norm ISO serii 9000 i 14000. Dodatkowo w Norwegii przedsiębiorstwa mogą wykorzystywać opracowany przez Norweski Komitet Normalizacyjny

dokument zawierający wytyczne do wdrożenia SZ BHP zintegrowanego w pełni z systemami zarządzania jakością i systemami zarządzania środowiskowego. W wytycznych szwedzkich podkreśla się wyraźnie, że ze względu na członkostwo Szwecji w Unii Europejskiej wytyczne te umożliwiają pracodawcom praktyczne przestrzeganie krajowych przepisów prawnych transponujących postanowienia Dyrektywy Ramowej.

W Japonii wytyczne do systemowego zarządzania bhp wprowadzono na mocy rozporządzenia ministra pracy z dnia 30 kwietnia 1999 r. Zarówno struktura jak i treść postanowień zawartych w tym dokumencie przypominają normy AS/NZS 4804 i BS 8800. Pomimo rangi przepisów prawnych wytyczne japońskie są przeznaczone do dobrowolnego stosowania przez pracodawców dążących do zwiększenia skuteczności działań w zakresie poprawy warunków pracy w swoich przedsiębiorstwach.

Jeszcze inna sytuacja w zakresie regulowania podejścia do SZ BHP występuje w Niemczech, gdzie wytyczne do ich wdrażania są ustanawiane na poziomie krajów związkowych (landów). Przykładami takich rozwiązań są program ASCA zainicjowany w 1993 r. przez Ministerstwo Hesji ds. Społecznych, Zatrudnienia i Kobiet oraz ustanowione w 1997 r. przez Bawarskie Ministerstwo Pracy, Spraw Społecznych, Rodziny, Kobiet i Zdrowia wytyczne projektowania, wdrażania i integracji SZ BHP w przedsiębiorstwach.

Wziąwszy pod uwagę rosnące w różnych krajach świata zainteresowanie opracowaniem i ustanowieniem norm dotyczących SZ BHP Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna ISO rozważała w 1996 r. celowość opracowania takich norm, które byłyby przyjęte w skali międzynarodowej. Jednakże zarząd ISO w lutym 1997 r. zdecydował o tymczasowym niepodejmowaniu przez ISO prac nad normalizacją wymagań dotyczących SZ BHP, podając jako główny powód tej decyzji zbyt duże różnice w rozwiązaniach systemów prawnych w dziedzinie bhp oraz w sposobach i kulturze zarządzania bhp między krajami wysoko          rozwiniętymi a rozwijającymi się.

Dostrzegając brak międzynarodowej normy dotyczącej SZ BHP inicjatywę opracowania wytycznych do projektowania i wdrażania tego systemu podjęła Międzynarodowa Organi­za­cja Pracy ILO, która zajmuje się regulowaniem stosunków między pracodawcami, praco­biorcami i rządami państw w skali całego świata.

Brak międzynarodowej normy dotyczącej SZ BHP skłonił do działań normalizacyjnych również niektóre prywatne firmy konsultingowe i certyfikujące, działające w skali mię­dzyna­rodowej i specjalizujące się dotąd w systemach zarządzania jakością i zarządzania środo­wiskowego. Firmy te, poszukując nowych obszarów do rozszerzenia swojej działal­ności, opracowały własne dokumenty zawierające specyfikacje SZ BHP, a po ich opubli­kowaniu zaczęły proponować przedsiębiorstwom odpłatne usługi szkoleniowe oraz certyfikację zgodności wdrożonych w tych przedsiębiorstwach systemów z wymaganiami ich norm. Przykładami takich działań są między innymi dokumenty: ISA 2000 stosowany przez SGS oraz SafetyCert stosowany przez Bureau Veritas. Wymienione dokumenty zawierają koncepcje SZ BHP dostosowane do możliwości ich oceny przez auditorów wymienionych firm i niedostatecznie uwzględniają zarówno międzynarodową jak i polską terminologię stosowaną w dziedzinie bhp.

Innym dokumentem dotyczącym SZ BHP jest norma SA 8000  zawierająca wymagania z zakresu odpowiedzialności przed społeczeństwem (social accountability). Norma ta została opracowana przez prywatną organizację CEPAA (Council on Economic Priorities Accreditation Agency) - specjalnie utworzoną do opracowania tej normy i akredy­towania jednostek prowadzących certyfikację przedsiębiorstw na podstawie tzw. „auditów etycznych”. Norma SA 8000 oprócz bardzo ogólnych wymagań dotyczących SZ BHP zawiera wiele wymagań „egzotycznych” z punktu widzenia przepisów polskiego prawa pracy, np. zakaz zatrudniania w przedsiębiorstwie dzieci w wieku poniżej 15 lat, zakaz zmuszania ludzi do pracy wbrew ich woli, wymaganie zapewnienia „podstawowych” warunków higienicznych w toaletach, czy zakaz ograniczania prawa pracowników do swobodnego tworzenia związków zawodowych.

Dostrzegając konieczność ujednolicenia podejścia do SZ BHP w skali między­narodowej 14 różnych instytucji certyfikujących i normalizacyjnych oraz firm konsultin­gowych, zarówno prywatnych jak i państwowych, reprezentujących różne kraje i międzyna­rodowe systemy certyfikacji, utworzyło w 1999 r. konsorcjum pod przewodnictwem BSI (British Standard Institution), którego celem było stworzenie serii międzynarodowych dokumentów normatywnych OHSAS (Occupational Health and Safety Assessment Scheme) zawierających wymagania i wytyczne do SZ BHP. W wyniku tych działań opracowano pierwszy dokument z tej serii - OHSAS 18001:1999.

1.3. Normalizacja systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w Polsce

Potrzebę określenia i znormalizowania zasad systemowego zarządzania bhp zaczęto dostrze­gać w polskich przedsiębiorstwach począwszy od 1995 r. w związku z upowszechnieniem koncepcji systemowego zarządzania jakością według norm ISO serii 9000 i zarządzania środowiskowego według norm ISO serii 14000. Rozwój tych koncepcji w kierunku integracji systemów zarządzania, upowszechnianie koncepcji TQM (Total Quality Management), a także uzyskiwane za granicą informacje o podejmowanych tam pracach normalizacyjnych w dziedzinie SZ BHP, powodowały inicjowanie prób objęcia sfery bhp zasadami systemowego zarządzania. Próby te napotykały jednak przeszkodę w postaci braku powszechnie akce­ptowanych w Polsce znormalizowanych wymagań lub wytycznych dotyczących SZ BHP.

Niektóre przedsiębiorstwa, najbardziej zainteresowane wdrożeniem SZ BHP, podjęły działania bez oczekiwania na opracowanie i ustanowienie odpowiedniej normy polskiej lub międzynarodowej.

Przodującym przedsiębiorstwem w tym zakresie jest Huta "Częstochowa", gdzie opracowano i ustanowiono własną normę zakładową dotyczącą SZ BHP [23], a następnie podjęto odpowiednie działania w celu wdrożenia systemu zgodnego z tą normą. W kilku innych przedsiębiorstwach podjęto próby wdrożenia SZ BHP na podstawie normy BS 8800, a w kilkunastu kolejnych podjęto wstępne próby wdrożenia SZ BHP na podstawie listy kontrolnej ISRS w ramach pilotowego programu EVISA realizowanego w latach 1997-98 przez Państwową Inspekcję Pracy i Det Norske Veritas. Przedstawiona różnorodność rozwiązań stosowanych w Polsce nie była pozytywnie oceniana przez przedsiębiorstwa, które - podobnie jak Państwowa Inspekcja Pracy i inne instytucje działające na rzecz bhp - oczekiwały uporządkowania tego stanu przez opracowanie i ustanowienie odpowiednich polskich norm.

Dostrzegając to zapotrzebowanie Centralny Instytut Ochrony Pracy (CIOP) wystąpił do Polskiego Komitetu Normalizacyjnego (PKN) z wnioskiem o powołanie Normalizacyjnej Komisji Problemowej (NKP) ds. Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy. Inicjatywa ta uzyskała poparcie ministra pracy i polityki socjalnej. W wyniku uzgodnień i prac przygotowawczych NKP ds. Zarządzania BHP o numerze 276 została powołana w dniu 26 lutego 1998 r. W skład tej Komisji wchodzą przedstawiciele przedsiębiorstw przemysłowych, instytucji państwowych, jednostek badawczo-rozwojowych oraz pracobiorców.

W wyniku działalności NKP nr 276 w dniu 15 lipca 1999 r. ustanowiono pierwszą polską normę PN-N-18001 określającą specyfikacje do systemu zarządzania bhp. Druga norma opracowana przez tę NKP - PN-N-18002 zawiera ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego i została ustanowiona przez PKN w dniu 11 stycznia 2000 r. Kolejna norma z tej serii - PN-N-18004 - zawiera wytyczne do praktycznego wdrażania w przedsiębiorstwach systemów zarządzania bhp i jest normą wspierającą wymagania zawarte w normie PN-N-18001.

1.4. Koncepcja systemowego zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy według normy PN-N-18001

Norma PN-N-18001 zawiera specyfikacje, które mogą być wykorzystane przez różne organizacje do zaprojektowania i wdrożenia SZ BHP z uwzględnieniem przepisów polskiego prawa i innych wymagań dotyczących tej dziedziny. Pojęcie „organizacji” w tej normie ma szerokie znaczenie i obejmuje „spółkę, firmę, przedsiębiorstwo, korporację, organ władzy lub instytucję, albo jakąkolwiek ich część lub kombinację, samodzielną lub nie, publiczną lub prywatną, o własnych zadaniach i administracji”.

Model SZ BHP przyjęty w normie  PN-N-18001 jest oparty na cyklu ciągłego doskonalenia, zwanym też często „cyklem Deminga”, i jest zbliżony do modeli przyjętych w normie brytyjskiej BS 8800, australijsko-nowozelandzkiej AS/NZS 4804 oraz w ISO 14001 dotyczącej systemów zarządzania środowiskowego.

Struktura wymagań zawartych w normie PN-N-18001 jest zbliżona do struktury wymagań w normie ISO 14001. Poniżej przedstawiono określoną w normie PN-N-18001 koncepcję SZ BHP w kolejności wynikającej z przyjętego i przedstawionego wyżej modelu.

1.4.1. Zaangażowanie najwyższego kierownictwa i polityka bezpieczeństwa i higieny pracy

Szczególne znaczenie dla osiągnięcia sukcesu w postaci wdrożonego i skutecznie fun­kcjo­nującego w organizacji SZ BHP ma zaangażowanie najwyższego kierownictwa tej organizacji, rozumianego jako osoba lub grupa osób stanowiących wewnątrz organizacji przepisy i wymagania oraz kształtujących politykę i wyznaczających cele tej organizacji. Przywództwo najwyższego kierownictwa organizacji powinno być silne i widoczne. Ko­niecz­ne jest też jego zaangażowanie w działania na rzecz bhp, które powinny obejmować co najmniej:

-   ...