Pustelnia Kamiennego Domu.pdf

Shan-shih:Pustelnia„KamiennegoDomu”

tłumaczenieikompilacja: AndrzejOsi«ski

JackowiBrymerskiemudedykuj¦...

Składwykonanowprogramie L A T E X2 "

Tekstjestdost¦pnypodadresem mahajana.net

„Poematyogórach” 1 (Shan-shih)pióra Ch’ing-hunga (1271–1352),powszechniezna-

negopodmianem„KamiennegoDomu” 2 wykazuj¡liczneanalogiezwierszamiinnych

chi«skichijapo«skichmnichówzen,prowadz¡cychpustelnicze»ycie.JednakgłosCh’ing-

hungapozostajenaichtlewyj¡tkowypodwzgl¦demujawnieniaogromnejilo±cidetali

zwi¡zanychzcodziennym»yciempustelnikaorazjegozagubion¡w±ródgórsamotni¡.

„KamiennyDom”niebyłw¦drowcem,artyst¡czyformalnympoet¡.Niebyłrównie»

urz¦dnikiem-odludkiemanizbiegiem.Byłmnichem,wykształconymwDharmieprzez

licznychmistrzówidoskonalezorientowanymwdoktryniebuddyjskiej.Jaki±czasbył

mistrzemmedytacji;przezwielelatpełniłrównie»wklasztorzefunkcj¦opata,zyskuj¡c

tymzasłu»on¡renom¦irozgłos.Lecznicnieodpowiadałojegonaturzetakbardzojak

wolno±¢płyn¡caz»yciawgórach—wjegoprzypadkuHsiamushan(lubZhongnan)we

wschodnichChinach.Towła±nietutaj,ju»uschyłku»yciauło»ył184strofy,któresam

okre±liłmianem„Poematówogórach”.

Ch’ing-hungnapisał„Poematyogórach”wprzypływienatchnienia,rozpalaj¡cswoj¡

pami¦¢izrozumieniewnagłymniezwykleowocnymzrywie.Wprzedmowiedodzieła

zauwa»ył: Niektórzymnisizenpoprosilimnie,abymopisał,jakie»tointeresuj¡cerzeczy

odkryłemwtychgórach.Siedz¦tusobiespokojnieipozwalamunosi¢si¦mojemupiórku.

Nagletentomjestju»pełny .

Powstałewierszes¡wyrazemsyntezytego,coprzyziemneztym,cowzniosłe,jakkol-

wiek„KamiennyDom”nigdy±wiadomieniezakładał,abyjegozwi¦złeradyuchodziły

woczachinnychzagórnolotne.Jednakto,coprzyziemnenabierawzniosło±cipodsamym

tylkojegodo±wiadczonymspojrzeniem.Zdrugiejstrony,bardziejuwa»nalektura,pozwala

1 Niniejszetłumaczeniejestkompilacj¡kilkutekstówijakotakiemanaceluprzybli»eniepolskiemu

czytelnikowiszerzejnieznanejpostaci„KamiennegoDomu”.Opiscodziennego»yciaCh’ing-hungamo»na

odnale¹¢naportalu: http://www.hermitary.com/ . WybórwierszypochodzizdoskonałejpracyBilla

Portera:”TheZenWorksofStonehouse:PoemsandTalksofa14th-CenturyChineseHermit”(wyd.1999).

SłowasamegoCh’ing-hungawyró»nionokursyw¡.

2 Angielskiesłowohouseposiadawieleznacze«,zktórych„dom”jestnajpowszechniejsze.Innezna-

czenia,to„budowla”,„pomieszczenie”,„wspólnota”itp.

odkry¢detaleobrazuj¡cejegoegzystencj¦orazmieszkanie.Codzienne»ycieiwalkaoprze-

trwanie,rozpoczynaj¡casi¦odprocesusadzeniaro±lin,ako«cz¡canagotowymposiłku

iubraniu,równie»zostałatudobrzezaprezentowana;podobniejakprzyrodaizmieniaj¡ce

si¦poryroku.

MIESZKANIE

Ch’ing-hungwprowadziłsi¦doswojejpustelniczejchatywiosn¡1312roku.Le»ała

onatu»przy„GórzeCzerwonejZasłony”iu„ródłaNiebia«skiegoJeziora”,wktórym

płyn¦łakrystalicznieczystawoda. Pozbawionaszczytu ,okrytastrzech¡chata„Kamien-

negoDomu”le»¡c gł¦bokowchmurach , przysiadłaponadtysi¡cemszczytów ,wmiejscu,

gdzie—jakmówi— mojeoczynienapotykaj¡nanic,zawyj¡tkiemgór .

ZeszczytuHsiawushan

Mojachataspogl¡daprzezchmury

Chłodnalatem,wcieniubambusa

Ciepłazim¡,zwróconadosło«ca .

Pogodanatymwzniesieniujestnieprzewidywalna.Podczasdeszczucałachataprzecie-

kawod¡,aleszybkowysychawblaskusło«ca.Ci¦»kipodmuchwiatrurozrywanastrz¦py

papieroweokna:tłusty,półprzezroczystypapier,którysłu»yłjakookiennice,powstrzy-

muj¡cewiatr,deszczi±nieg.

„KamiennyDom”narozmaitysposóbopisujerozmiaryswojegoskromnegoschronie-

nia: w¦»szeani»elitrzymaty lub oszeroko±citrzechkrokiew ,wreszcie jedenboknieliczy

sobienawetpełnychdziesi¦ciustóp 3 .Odzewn¡trzchatawygl¡dananiezwykleciasn¡—

dodaje—jednaknieprzeszkadzamutowogóle,gdy»onsamnieposiadaprawienic.

SporadyczniewspominaCh’ing-hungnowymateraczpachn¡cejtrawy.Jegopoduszk¦

stanowikawałekdrewna.Mnichposiadarównie»pozłacan¡ﬁgur¦Buddy,jakiidalsze

trzy—gliniane—ulepionewłasnor¦cznie.

Przesuwammójpulpitnaksi¡»ki,abyczyta¢sutryprzy±wietleksi¦»yca,

Oddaj¦cze±¢Buddomwazonemdzikichkwiatów

„KamiennyDom”posiadatak»elampk¦oliwn¡iszeregprzedmiotówrytualnych:ka-

dzidło,gongorazdzwonek.Pustelnikdysponujepiecykiemdogotowaniaherbaty, oczer-

nionymsadz¡ idzbankiem zezłamanymuchem,le»¡cymnasterciesuchychli±ci .Inne

przyborykuchennes¡równieproste.

Dziurawydurszlak,któryniecedziry»u,

Złamanamiskadotłuczenia±wie»egoimbiru .

3 Około3metry

Codziennapracajestci¦»ka,nacowskazuj¡teporuszaj¡ceust¦py:

Orkaiokopywanietworz¡mójdzie«,

Półtuzinatarasowychpól...

Wgórachnigdyniepró»nuj¦,

Aleucz¦si¦tego,oczyminniniemaj¡poj¦cia,

Wjakisposóbpokierowa¢¹ródełkiemprzezzbocze,

Jakrozpali¢poranneogniskozapomoc¡skał,

Jakobiera¢górskiry»ir¡ba¢drewno .

NiekiedyCh’ing-hungholujedrewnonawiejskitarg,abyjewymieni¢nazbo»e—ijest

tojegojedynykontaktzlud¹mi,zawyj¡tkiemsporadycznychwizytznajomychmnichów

lubprzyjaznychrolnikówizbieraczydrewna.Którego±roku,jeszczeprzednadej±ciem

wiosny,sko«czyłymusi¦zapasyry»u,zkoleiinnegolatary»ubyłotakdu»o,»ekompletnie

niewiedział,coznimwszystkimzrobi¢.Ale„KamiennyDom”nauczyłsi¦uprawia¢swój

własny pachn¡cygórskiry» iskonstruowałkołowodnedojegooczyszczania.

Nieprzestaj¦si¦rusza¢przezcałydzie«

Jestemprzepracowanynadługoprzedzachodemsło«ca.

Powracamdodomu,obmywamstopyi±pi¦

Zbytzm¦czony,abyzwraca¢uwag¦naprzepraw¦górskiegoksi¦»yca.

Ptakibudz¡mniezodległegogaju,

Czerwonatarczasło«caprze±wiecaprzezsosny,

Dzie«dzisiejszyijutrzejszynieró»ni¡si¦odsiebie,

Wszystkielatas¡takiesame .

Zczasem,kiedy„KamiennyDom”rozwin¡łszeregumiej¦tno±ci,zwi¡zanychzprowa-

dzeniem»yciawgórach,odkrył,i» trzylubczterydrzemkidziennie,nadalniewyczerpuj¡

mojegowolnegoczasu

POYWIENIE

Ch’ing-hungkorzystałzró»negorodzajupo»ywienia,zebranegob¡d¹własnor¦cznie

uprawianego. Przezdwadzie±cialatpobytunagórze —pisze— nigdyniezostałemoszu-

kanyprzezmotyk¦ .Zpowodzeniemuprawiałry»,prosoipszenic¦,atak»estr¡czkigrochu

natarasowejskarpie;zapewnesoj¦.Zasadził osiemlubdziewi¦¢ sosen,znadziej¡nawy-

korzystanieichwprzyszło±cidobudowysolidniejszegodomu,alenawetionedostarczały

po»ywienie.

Piszeo zielonychi»ółtychpolach,pełnychwarzywizbo»a ,leczjegoogróddostarczał

raczejtychpierwszych:melonów,bakła»anów,słodkichziemniakówikukurydz¦.

„KamiennyDom”wspomina,i»niemaczasunakwiaty,leczjednocze±niewzmiankuje

ogromny»ywopłotztropikalnejchi«skiejró»y 4 oraz gardenieipawlonie 5 .

Chryzantemywzdłu»płotuprzesycaj¡zapachemzmierzch .Wsadziejestmiejscana

brzoskwini¦,±liw¦,grusz¦ikasztanowca.Wogrodowymstawieuprawiakwiatylotosu

ichi«skikasztanwodny 6 .Znacznacz¦±¢po»ywieniaCh’ing-hungapłynieznieustannego

zbieraniagórskichro±lin.„KamiennyDom”gromadzijadalneostyizioła,takiejakszarłat

szorstki 7 ,bylic¦piołun,kokoryczk¦iinne 8 .Zbierarównie»p¡kiwinoro±li,szyszkiipyłek

sosnowy,awszczególno±cili±cieherbaciane.Znich,jakizinnychskładnikówsporz¡dza

standardowyposiłek,którytakopisuje:

Posiłekwmojejgórskiejkuchni:

Wiosnadostarczawspaniałegososu,

Spójrznagulaszzmarynowanegobambusa

Garnekzpachn¡cymtwardoziarnistymry»em

Usma»onewolejugrzyby

Marynowanep¡czkiimbiru

Ch’ing-hungdochodzidowniosku,»ezjadł stogarncówmarynowanychwarzyw ,przy-

puszczalniekukurydzy.Akiedynadchodz¡ci¦»szeczasy,podr¦k¡zawszejestzupa

zszarłatu,rzadka,wodnistaowsianka,ciastkaztłuczonychszyszekipyłeksosnowy; adla

go±ci—herbatkazpiołunu i »adneznichnies¡niesmaczne .Wlepszychchwilach,od-

wiedzaj¡cypustelnikamnichprzynosiwprezenciewodorosty.

ODZIE

Nacał¡odzie»„KamiennegoDomu”składałasi¦prostasuknia,uszytaztego,cobyło

akuratpodr¦k¡,wzale»no±ciodkonkretnejporyroku.Latemwkładałnasiebiekrótko-

trwałypapierzmorwylubokrywałsi¦li±¢milotosu,apozatymzawszeu»ywałtwardych

konopi,którewwielkiejobﬁto±cirosływpobli»urazemzmorw¡.Ch’ing-hungpisze: poła-

tanaszatanamoimciele,bambusowywarkoczwokółpasa .Łatyudałosi¦stworzy¢dzi¦ki

wierzbowejnici,nanizanejnasosnow¡igł¦. Mójjednocz¦±ciowystrójnieskładasi¦ju»

zjednejcz¦±ci —narzekawjednymzwersów,anast¦pniedodaje:

Mojabieliznaniemasznurkadozaci¡ganiailuzowania,

Mojespodnieniemaj¡nogawek,

Apołowymojejsuknibrakuje .

4 Łac.hibiscus

5 Rodzajtropikalnegodrzewka,ang.princesstree

6 Łac.eleocharisdulcis

7 Łac.amaranthusretroﬂexus

8 Ang.ﬁddlewood,łac.citharexylumspinosum—niestetynieposiadapolskiegoodpowiednika

Kiedy±,zmokn¡wszynadeszczu,zdobyłsi¦nazwrócenietakiejuwagi: mnisiełach-

manyschn¡nakamieniach .Podczaspracycz¦stonosiłrodzajwierzchniegookrycia,spo-

rz¡dzonegozwłókienorzechakokosowegoinakryciegłowyzli±cia.

Ch’ing-hungzakładałobuwieztrawyidzier»yłwdłonibambusow¡lask¦.Wrazze

zbli»aniemsi¦chłodugromadziłzapasdrewnasosnowegoimorwy,aleukresuzimypalił

li±cieiigłysosnowe.Teskromne¹ródłaciepłaspalałwpiecu,abysi¦ogrza¢;nakrywałsi¦

równie»papierow¡kołdr¡,zast¡pion¡pó¹niejprzezniesprecyzowanybli»ejekwiwalent

bawełny.

ci±ni¦tywswejzimowejchacie,pustelniksnujerozwa»ania:

Oddawnaniepodchodziłemju»dodrzwi,

Mchyiporostymusiałyutworzy¢tamgrubewarstwy

Wgórskiejpustelni„KamiennyDom”przebywapo±rodkudzikiejprzyrody.Wspomi-

na,»esłyszywyciagibonów,±miechtygrysa,(którypewnegorazuzatrzymywałgoprzez

wi¦ksz¡cz¦±¢dniawewn¡trzchaty),atak»ezwierzyn¦płow¡,wiewiórki,królikiicał¡

plejad¦ptaków,pocz¡wszyod»urawiasko«czywszynawronach.Mnichczytujeb¡d¹re-

cytujeSutr¦Lankavatara,poezjeTaoChiena 9 iHanShana 10 (lubprzynajmniejwspomina

odwóchostatnich),ale»ałuje,»ejegoksi¡»kistałysi¦domemdlarybików.

PODSUMOWANIE

Takwielesformułowa«,zawartychw„Poematachogórach”umieszczawcentralnym

punkcieduchowychprze»y¢Ch’ing-hungatylkojegopustelniczeprze»yciaido±wiadczenia

jakisam¡pustelni¦.Ajednakzdaniateprzesycones¡charakterystyczn¡dla«skromno-

±ci¡: Wzniosłemmoj¡chat¦nasamotnymszczycie —pisze— isp¦dzamwszystkiedni

zgodniezkarm¡ .Dodajenast¦pnie,i»samju»niewieczyjest głupcemczyte»m¦drcem .

Odponad40lat»yj¦jakopustelnik

Nienad¡»aj¡czaziemskimiwzlotamiiupadkami .

„KamiennyDom”niemapoczuciaobowi¡zku±ledzeniab¡d¹braniaudziałuwtym

nieustannymkołowrocie wzlotówiupadków ,poniewa»pustelnicze»ycieniesiezesob¡

wolno±¢.

Niemarzeczylepszejodbyciawolnym,

Aleuzyskaniewolno±ciniejestszcz¦±ciem

9 TaoChien(356–427)—wybitnychi«skipoetataoistyczny,prekursorpoezjipastoralnej

10 Chodzituoczywi±cieoHanShana„Zimn¡Gór¦”,»yj¡cegowChinachnaprzełomieVIIIiIXwieku

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: