metody twórcze na zaj. ruchowych.doc

Metody twórcze na zajęciach ruchowych w przedszkolu .

                  Stosowanie metod twórczych ma znaczący wpływ na rozwój dziecka    

w wieku przedszkolnym . Za pomocą tych metod kształtujemy zdrową , sprawną fizycznie i umysłowo jednostkę.

                  Do najistotniejszych cech metod twórczych należą :

·           pełna samodzielność dzieci w rozwiązaniu zadań i problemów ruchowych ,

·           zadania dla dzieci mają charakter zadań otwartych , tzn . zupełnie nieznany ,

           z którym spotykają się po raz pierwszy ,

·         czynnikami motywującymi dzieci do działania są informacje , oczekiwania ,    

wyniki własnych czynności ,                                                                                                                                                           

·         dziecko stosuje samokontrolę i samoocenę oraz zdobywa podstawy ustawicznego samodoskonalenia się . 

                   W . Gniewkowski zastosował systematykę uwzględniającą następujące metody twórcze :

·         opowieści ruchowej ,

·         A . i M . Kniessów ,

·         C . Orffa ,

·         gimnastyki twórczej R . Labana .

                   Metoda opowieści ruchowej – stworzył ją J. C . Thulin . Istotą tej meto-dy jest obrazowe opowiadanie przez nauczyciela bajki , opowieści , jakiegoś wyda-rzenia , które skłania dziecko do ruchowego interpretowania usłyszanych treści , a ta-kże uaktywnia wyobraźnię dziecka.

Metoda opowieści ruchowej wymaga starannego przygotowania materiału oraz rozu-mienia , iż tekst opowiadania jest tylko środkiem do stworzenia przez dzieci wymyślo-nego ruchu .

Jednakże układ opowiadania musi opierać się na zasadzie wszechstronności , tj. aby angażując wyobraźnię dziecka usprawniał wszystkie główne grupy mięśniowe oraz narządy wewnętrzne . Powinny tu występować ruchy o różnym charakterze , np.: bie-gi , skoki , rzuty , czworakowanie , pchanie , pełzanie , itp .

                   Metoda A . i M . Kniessów – powstała w latach 70 w Hanowerze . Jest to rodzaj gimnastyki rytmicznej , twórczej , polegającej na nieustannym poszukiwaniu

nowych form i rodzajów ruchu .

                   Głównymi elementami omawianej metody są :

·         ruch ,

·         muzyka ,

·         rytm ,

·         przybory .

                   Charakterystyczne dla metody Kniessów jest użycie do ćwiczeń rucho –wych dwóch przyborów równocześnie przez jedną osobę . Stosuje się następujące

przybory :

·         bijaki ,

·         szarfy ,

·         grzechotki ,

·         dzwoneczki ,

·         bębenki ,

·         przepołowione łuski orzecha kokosowego .

                   W tej metodzie bardzo ogranicza się mówienie . Impulsem do podejmo –wania wszelkich form ruchu jest muzyka . Dziecko w wieku przedszkolnym cechuje

„ głód „ ruchu. W gimnastyce rytmicznej dzieci wykonuja ćwiczenia w różnych pozy –

cjach i rytmie , co doskonale zaspokaja ich potrzebę ruchu .

                   Ustalono także zasady gimnastyki rytmicznej .

Należą do nich :

·         ćwiczyć z radością ,

·         rozwijać poczucie rytmu i doskonalić koordynację ruchową ,

·         poszukiwać nowych form i rodzajów ruchu ,

·         wykorzystywać muzykę i rytm jako bodźce do ćwiczeń ruchowych ,

·         stosować barwne przybory do ćwiczeń , zawsze po 2 sztuki w celu harmonijnego rozwoju prawej i lewej strony ciała ,

·         przeplatać ćwiczenia rytmiczne z ruchami o charakterze zabawowym ,

·         nie nadużywać słów .

                           Metoda C . Orffa - twórca tej metody uważał , iż kulturę fizyczną dziecka należy rozwijać w korelacji z kulturą rytmiczno - muzyczną i kulturą słowa . Te trzy czynniki – muzyka , mowa , ruch przenikają się wzajemnie i dają dziecku możliwość rozwijania inwencji twórczej i samoekspresji .

                   MUZYKA - punktem wyjścia do budowania prostych form muzycznych jest moment , gdy dziecko potrafi zaśpiewać tekst z własną melodią . Melodię dziec –

ko tworzy przy użyciu instrumentów perkusyjnych . Dzieci muzykują , tworzą małe ze-

społy . Zdolniejsze dzieci próbują same dyrygować powstałym zespołem . Początko –

wo dzieci zapoznają się z różnymi utworami muzycznymi ( kaseta lub płyta CD ) , po-

znają tonacje i zasady tworzenia melodii i akompaniamentu . Następnie samodzielnie

podejmują proces tworzenia .

                   MOWA ( słowo ) - ćwiczenia mowy służą przygotowaniu do prawidłowej dykcji i wzbogacają słownictwo dziecka .

                   Rytmiczność mowy jest źródłem improwizacji głosem , ruchem z udzia –łem rąk , nóg . Ćwiczenia te odbywają się w 3 formach :

·         dzieci wystukują rytm do słów ,

·         dzieci wyszukują słowa do rytmu ,

·         dzieci wymawiają teksty wyliczanek , przysłów , wierszyków w dowolny sposób ( zmiana dynamiki , tempa itp. ) .

                   RUCH - głównym jest poznanie przez dziecko swoich możliwości rucho-wych , wyczucie stosunków przestrzennych , czasowych , doskonalenie współpracy

w grupie .Osiągnięcie tego celu jest możliwe poprzez indywidualne i grupowe ekspe-rymentowanie , odkrywanie i stawianie zadań ruchowych . Szczególne znaczenie od-grywa improwizacja ruchowa . rozwija fantazję , rytmizuje , nadaje  płynność ruchową . Punktem wyjścia są przykłady z własnego otoczenia , ilustracja prostych opowieści , ćwiczenia z piłeczkami , obręczą , ilustracja ruchowa muzyki .

                   Metoda R . Labana – metoda gimnastyki ekspresyjnej ( twórczej ) została spopularyzowana w Polsce przez W . Gniewkowskiego .

Metoda ta nie narzuca  nauczycielowi schematu zajęć . Obowiązują jedynie trzy zasady konstrukcji zajęć  :

·         zasada wszechstronności ;

·         zasada naprzemienności wysiłku i rozluźniania ;

·         zasada stopniowania trudności .

Jednakże dzieciom należy wyjaśnić „ co „ mają robić . „ Jak „ robić  będzie zależało od ich pomysłowości , fantazji , doświadczeń ruchowych .

                   Labanowska metoda gimnastyki twórczej przyjmuje i posługuje się różnymi formami ruchu . Są to :

·         opowieść ruchowa ;

·         ćwiczenia muzyczno ruchowe ;

·         taniec ;

·         improwizacja ruchowa ;i

·         inscenizacja ;

·         mimika ;

·         pantonima .

                  Stosując w zajęciach ruchowych metodę Labana należy pamiętać o jej podstawoych założeniach . Opiera się ona na 16 tematach , z których każdy uwzględnia inny charater ruchu . Wszystkie tematy zostały podzielone na dwie grupy , którym odpowiedają dwa stopnie zaawansowania :

·         stopień podstawowy / dla niezaawansowanych /, obejmujący tematy I – VIII ,

·         stopień wyższy / dla zaawansowanych / , obejmujący tematy IX – XVI .

                   Tematy stosowane na zajęciach w przedszkolu dotyczą pięciu tematów będących podstawą metody :

I.                    wyczucie / świadomość / własnego ciała ;

II.                  wyczucie / świadomość / ciężaru , siły i czasu ;

III.                wyczucie / świadomość / przestrzeni ;

IV.               rozwijanie wyczucia płynności ruchu i ciężaru ciała oraz przestrzeni i czasu ;

V.                 kształtowanie umiejętności współdziałania z partnerem i grupą .

                   Omawiana metoda , która odpowiada nowoczesnym hasłom nauczania wychowującego , rozwijania zdolności twórczych , odkrywczych w pracy z dziećmi w przedszkolu może ujawniać się w trojaki sposób :

·  sporadycznie w formie krótkich wstawek uatrakcyjniających zajęcia ;

·  przez prowadzenie większych fragmentów zajęć ;

·  przez prowadzenie całych jednostek metodycznych omawianą metodą .

                   Przy wykorzystaniu metody Labana niezbędne są pomoce dydaktyczne . Głównie stosuje się typowe przybory :

·         szarfy w czterech kolorach / niebieskim , żółtym , czerwonym i zielonym / ;

·         woreczki z materiału w w/w  kolorach ;

·         krążki ze sklejki lub tworzywa w czterech kolorach ;

·         kolorowe obręcze różnych rozmiarów ;

·         skakanki ;

·         piłeczki – małe gumowe ;

·         duże piłki ;

·         laski .

Nietypowe przybory to :

·         gazety ;

·         pudełka tekturowe ,

·         butelki plastikowe ;

·         szpulki po niciach .

Bibliografia :

W. Gniewkowski – „Gimnastyka twórcza / ekspresyjna / Rudolfa Labana „ ,

                              „ Wychowanie w przedszkolu „ nr 5 / 1985 .

W. Gniewkowski , K. Wlaźnik – „ Wychowanie fizyczne „ , WSiP 1990 .

B. Kwapich , M. Kętrzyna – „ O gimnastyce Rudolfa Labana „ , „ Wychowanie w

                              przedszkolu „ nr 2 / 1999 .

K. Nowakowska – „ Metoda gimnastyki twórczej K. Orfa z elementami metody

                              R. Labana „ , „ Wychowanie w przedszkolu „ nr 7-8 / 1984 .

R. Paczkowska –  „ Gimnastyka twórcza „ , „ Wychowanie w przedszkolu „ nr 9 / 1992 .

Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie -  „ Pedagogika XI „ ,

                                 / red. / ST. Podobiński  , J. Żuraw , Wydawnictwo WSP

                                 Częstochowa 2002 .

4