Socjologia
Piotr Wiench
Literatura:
1. Piotr Sztomka – „Socjologia”
12-10-02
Socjologia – nowa nauka na stary temat.
W 1838 r. August Comte określił socjologię za naukę o sterowaniu społeczeństwem. Socjologia powinna dorównać naukom przyrodniczym (biologicznym).
Pierwotne formy socjologii:
O Poznanie społeczne – uogólnianie na temat społeczeństwa; potoczne; wiedza przednaukowa. Wiedza potoczna jest osobista.
O Sztuka – np. poprzez literaturę.
O Filozofia społeczna – między innymi Platon, Arystoteles tworzyli filozofię społeczną.
O Refleksja potoczna – przypadkowa, odbierana na podstawie własnych doświadczeń.
Przyczyny powstania nauk społecznych:
O Wydostanie ich z cienia nauk społecznych w XIX w.
O Okres pozytywizmu – trzymanie się faktów, ustaleń i konkretów.
Po Comte drugą postacią, która zajęła się pojęciami socjologicznymi był Emil Durkheim. Istotą było stworzenie elementów do badania faktów społecznych jako rzeczy. Przykład socjologii pozytywistycznej, naturalistycznej. Badania oparte na hipotezach i ich weryfikacjach.
Socjolog Max Weber zakwestionował pozytywistyczny i naturalistyczny sposób patrzenia na socjologię. Był twórcą socjologii humanistycznej i antynaturalistycznej (zjawiska między ludźmi są czymś zupełnie innym niż zjawiska zachodzące w przyrodzie). Fakty musza podlegać interpretacji. Zakwestionowanie przez postmodernizm.
Socjologia odpowiada na pytania:
Jak jest naprawdę? – Diagnoza społeczeństwa
Dlaczego tak jest? - Społeczne uwarunkowania ich zachowań
Jak będzie? – Prognoza
Jak powinno być?
Polski socjolog to Florian Znaniecki. Był anty-naturalistą, zwolennikiem współczynnika humanistycznego. Społeczeństwo jest czymś zupełnie innym niż zjawiska przyrodnicze. Zjawiska społeczne są oglądane czyimiś oczami. Jak ludzie postrzegają zjawiska społeczne? Napisał książkę „Chłop polski w Europie i Ameryce”. Analiza spostrzeżeń ludzkich.
Karol Marks również jest uznawany za ojca socjologii. Jest twórcą ideologii (narzędzie do badań społecznych). Był rewolucjonistą. Rewolucja miała zmienić rozwarstwienie społeczeństwa. Odciąć od władzy burżuazję. Trzeba przeanalizować naturę społeczeństwa. Podział społeczeństwa na dwie klasy: burżuazję i proletariat.
S.M. Osowscy to polscy socjologowie powojenni.
Po wojnie wielu ludzi zastąpiło socjologię Marksizmem i Leninizmem.
Marzec 1968 r. – nagonka władz na naukowców opozycyjnych. Zostali powyrzucani z uniwersytetów.
Zygmunt Bauman został usunięty z Polski po zamieszkach z ’68 r. Głosił socjologię postmodernistyczną.
Społeczeństwo – potocznie przejawia się jako państwo. Społeczeństwo, które bada socjologia to stan rzeczywisty.
Analiza społeczeństwa:
O Poziom demograficzny – wiek, płeć, miejsce zamieszkania badanych.
O Grupa, – z kogo jest złożona grupa, relacje między nimi.
O Struktura relacje – między ludźmi, grupami; uwarstwienie społeczeństwa.
O Działania – jak ludzie działają w danych strukturach.
O Kultura – pogląd, idee w danej społeczności.
Orientacja socjologiczna
O Demograficzna (populacja)
O Grupowa (wspólnota)
O Systemowa (pozycje role)
O Strukturalna (relacje)
O Aktywistyczna (działania)
O Kulturowa (reguły)
O Polowa (zdarzenia i praktyki)
Socjologia bada rodzaje aktywności ludzkiej:
O Zachowanie – wszystko to, co możemy obserwować (ruch fizyczny)
O Działanie – zachowanie, które zawiera motyw, cel (znaczenie)
O Kultura – uczy interpretować zachowanie
O Czynności społeczne – działania zwrócone wobec innych ludzi
O Działania społeczne – działania uwzględniające zachowanie innych
Ä Działania racjonalne – kierujemy się rozumem, kalkulacją, strategią
Ä Działania tradycyjne – związane z tradycjami np. rodzinnymi, (bo zawsze tak się robiło)
Ä Działania afektywne – działanie podyktowane emocjami
O Kontakt społeczny – działania inicjujące i działania reagujące (akcja – reakcja)
O Interakcja – działanie, które ma powtarzalny charakter
Ä Interakcja powtarzalna (w odstępach czasowych)
Ä Interakcja regularna
Ä Interakcja regulowana – zachowanie regulowane przez pewne normy. Wymuszanie wchodzenia w interakcje.
O Stosunek społeczny
Rodzaje działań społecznych
O Racjonalny – rozum, kalkulacja
O Tradycjonalny
O Afektywny – pod wpływem emocji
Teorie interakcji:
O Teoria behawioralna – teoria opierająca się na zachowaniach, ciąg bodźców i reakcji. Łatwo je wymierzyć.
O Teoria wymiany – wszystkie interakcje to forma wymiany dóbr (nie koniecznie materialnych). Bronisław Malinowski jest jednym z ojców tejże teorii.
O Teoria symbolicznego interakcjonizmu – wymiana dotyczy symboli i wartości niematerialnych.
O Teoria dramaturgiczna – twórcą był Goffman; zakłada, że interakcje to rodzaj spektaklu.
Teoria jaźni odzwierciedlonej – zjawisko polegające na modyfikowaniu swojego wizerunku przez pryzmat innych ludzi, przez to jak oni nas widzą. Otoczenie narzuca nam wizerunek.
Czynniki modyfikujące interakcje:
O Odległość między ludźmi
O Kultura
O Internet
O Rozmowa na odległość (komórka)
Zogniskowana sieć interakcji – osoba w centrum uwagi (np. imieniny cioci).
Nie zogniskowana sieć interakcji – np. impreza młodzieżowa; luźne kontakty między ludźmi.
Interakcje w ujęciu roli społecznej zawierają element powtarzalności (bodziec – reakcja).
Interakcje regulowane przez normy obejmują obie strony. Często nie zdajemy sobie sprawy, że przestrzegamy jakieś normy, chyba, że je naruszymy.
26-10-02
Bodziec --> reakcja --> bodziec --> reakcja itd.
Przy założeniu, że interakcja ma charakter stosunku społecznego.
Typy stosunków społecznych
Ä Wielkość interakcji (życie rodzinne)
Ä Intensywność zaangażowania (rodzina, związek dwojga ludzi)
Ä Różne organizacje (praca)
Ä Trwałość (nauczyciel – uczeń)
Ä Zrównoważone
Ä Niezrównoważone (wyzysk, pan – niewolnik)
Wpływ stosunków społecznych na nasze życie. Pewne stosunki są nam narzucone, chociaż poprzez urodzenie, inne natomiast osiągamy poprzez nasz własny rozwój.
Ä Konkursy na pewne stanowiska (uniwersalistyczne kryteria przyznawania pozycji);
Ä Kryterium partykularne (jednostkowe) – osoby decydujące o przyznawaniu stanowisk kierują się jakimś własnym kryteriami (np. ktoś z rodziny, z jednego stronnictwa politycznego);
Zasady kierujące zachowaniem stosunków społecznych:
Ä Motywacje autoteliczne – są celami samymi w sobie, bez konieczności wchodzenia w żadne relacje;
Ä Motywacja instrumentalna – potraktowanie jako instrumentu do osiągnięcia innego celu;
O Nieformalne – nie obowiązują normy;
O Formalne (normy) – np. w wojsku regulamin wojskowy (skrajnie sformalizowany);
O Egalitarny stosunek społeczny – wszyscy są równi;
O Nie egalitarny stosunek społeczny – hierarchizacja ról;
O Homogamiczne stosunki społeczne – charakteryzują się pewnym podobieństwem członków np. wojsko;
O Heterogeniczne stosunki społeczne – grupy zróżnicowane pod względem składu np. grupy religijne;
O Oficjalne stosunki społeczne – przełożony – podwładny, charakter oficjalny;
O Intymne stosunki społeczne – więzi o charakterze uczuciowym.
Grupy pierwotne – charakteryzują się silniejszymi więziami np. rodzina, sąsiedzi.
Grupy wtórne – grupy, w które wchodzimy przypadkowo w trakcie naszego życia np. praca.
Struktury społeczne – sieć relacji zachodzących w społeczeństwie.
Ä Mikrostruktury społeczne – złożone z najprostszych elementów, których już się nie da podzielić.
Ä Makrostruktury społeczne – wielkie struktury społeczne np. naród, stowarzyszenie.
Ä Kryteria statystyczne – zbiór jednostek podobnych pod względem jakiejś cechy np. blondyni, niebieskooki, leworęczni; bez wpływu na nasze życie;
Ä Kryteria socjologiczne – podobieństwo cech istotnych dla danej sytuacji życiowej np. studenci;
Ä Kryteria społeczne – wspólne cechy osobowościowe i życiowe
Grupa – zbiorowość charakteryzująca się:
O Podobieństwem sytuacji życiowych;
O Interakcjami;
O Wspólną tożsamością.
Grupy rządzone są pewnymi normami obowiązującymi w kulturze. Są często niezauważalne, aż do momentu ich naruszenia.
Ä Pod względem li...
zdzis5