Socjologia_organizacji.pdf

SOCJOLOGIA ORGANIZACJI

Spoþeczeıstwa sĢ spoþeczeıstwami organizacji (Etzonii)

HISTORIA ORGANIZACJI

Pierwsze traktaty Î staroŇytny Egipt Î inŇ. egipski Ptahoteb Î praca na temat organizacji

ludzi przy budowie piramid;

Systematyczna i metodyczna praca nad organizacjami (1 poþ. XIX w.):

- H. Saint- Simon Î wiara w postħp ludzkoĻci, w spoþeczeıstwach przyszþoĻci metody

organizacji nie bħdĢ metodami siþowymi, wþadza nie bħdzie opieraę siħ na przywilejach,

bħdzie to spoþeczeıstwo oparte na wiedzy naukowej;

- A. Comte Î prawo trzech stadiw;

- H. Spencer Î uksztaþtowanie sþownictwa socjologicznego: instytucja, struktura, funkcja

spoþ.; Instytucja to fakty spoþ. dziħki ktrym nastħpuje przystosowanie niespoþecznego z

natury czþowieka do wspþdziaþania z innymi ludŅmi. Im wiħkszy wzrost ludnoĻci tym

grupy ludzkie powinny byę bardziej zorganizowane. (kaŇda dziedzina rzeczywistoĻci

podlega temu prawu); Prawo ewolucji Î przyrost masy powoduje komplikowanie

struktury i rŇnicowanie funkcji; Koncepcja 2 typw organizacji spoþ.: a) spoþeczeıstwa

militarne Î oparte na przymusie, ciĢgþe zagroŇenie, praca na potrzeby armii, nastawione

na konserwacjħ, b) spoþeczeıstwa industrialne Î oparte na decentralizacji, samoregulacja

procesw spoþ., wieloĻę stowarzyszeı, grup spoþ., wykazuje dĢŇenie do innowacji, oparte

na Ļwiadomym posþuszeıstwie. Spoþeczeıstwa zorganizowane na wzr militarny

przechodzĢ do /przeobraŇajĢ siħ w spoþeczeıstwa industrialne. Spencer byþ liberaþem,

zwolennikiem lesseferyzmu.

- E. Durkheim;

- M. Weber.

PRZEDMIOT BADAİ SOCJOLOGII ORGANIZACJII

Organizacje:

1. UmoŇliwiajĢ robienie tych rzeczy, ktrym jednostki nie sĢ w stanie podoþaę. SĢ

elementem celw zbiorowych. Kiedy jednostki jednoczĢ siþy ich efektywnoĻę wzrasta w

postħpie geometrycznym.

2. Negatywne strony istnienia organizacji:

- sĢ odpowiedzialne za problemy spoþ. (wþadza, wady biurokracji);

- alienacja czþowieka;

- ksztaþtowanie nadmiernego konformizmu;

- znieksztaþcanie rozwoju ludzkiej osobowoĻci;

- ámakdonaldyzacja SpoþeczeıstwaÑ (Ritzer) Î spoþeczeıstwo ulega przeobraŇeniom wg

wzorw sformuþowanych przez twrcw McDonaldÓs tzw. -McWorld-;

3. SĢ one przedþuŇeniem naszego ja, naszej ekstensji; poprzez organizacjħ czþowiek dziaþa,

tworzy, przeksztaþca swoje otoczenie, realizuje siħ;

4. PeþniĢ teŇ dodatkowe, ukryte funkcje:

- socjalizacja i wychowanie;

- ksztaþtowanie nowych wartoĻci;

5. CiĢgle i systematycznie racjonalizujĢ nasze Ňycie, pomniejszona rola spontanicznoĻci.

POJĦCIE ORGANIZACJI

1. ujħcie atrybutywne Î uporzĢdkowanie elementw;

2. ujħcie nieformalne Î nie objħte Ňadnym prawem; oparte na negocjacjach w maþych

grupach;

3. ujħcie przedmiotowe Î spoþeczne twory takie jak: partia polityczna, wiħzienie, koĻciþ,

paıstwo, szkoþa, ktrych elementami sĢ ludzie oraz peþnione przez nich funkcje i role

spoþeczne:

- sĢ wewnħtrznie zrŇnicowane, podzielone i oddzielone od otoczenia;

- sĢ Ļwiadomie zorientowane na osiĢganie pewnych celw;

- sĢ racjonalnie uksztaþtowane (przynajmniej w intencji).

ORGANIZACJE A INSTYTUCJE

Instytucja Î okreĻlony wzr postħpowania, relatywnie staþy, posiada stabilne normy,

wartoĻci, sankcje np. rodzina, religia, wychowanie.

Instytucja

Organizacja

Nieformalny sposb postħpowania (system

sankcji)

Formalny sposb postħpowania

Cele nieokreĻlone Cele jasne i okreĻlone

Nie wystħpuje racjonalny dobr Ļrodkw Racjonalny dobr Ļrodkw

Ruch spoþeczny Î przedsiħwziħcie powoþane do osiĢgniħcia pewnych celw. Wewnħtrzna

organizacja ruchu spoþecznego jest rŇna, spontanicznoĻę zachowaı. Ruch moŇe powoþaę

pewne organizacje (instytucjonalizuje siħ). Ruch zakþada cele oglne.

Socjologiczna perspektywa spojrzenia na organizacje (2 tendencje):

1. naleŇy badaę punkty odniesienia jednostek, zasb znaczeı, ktre przypisujĢ

zewnħtrznemu Ļwiatu; procesy spoþeczne Î podejĻcie fenomenologiczne,

interakcjonistyczne, etnometodologiczne;

2. nacisk na badanie obiektywnych, niezaleŇnych od jednostek struktur Î funkcjonalizm,

strukturalny marksizm, teoria systemu.

Problem socjologii organizacji Î napiħcie miħdzy jednostkĢ a organizacjĢ, system relacji

miħdzy jednostkĢ a organizacjami ustanowiony przez organizacjħ.

ANALIZA ORGANIZACJI:

(5 elementw)

1. Struktura Î uwzorowany, ustrukturalizowny, uregulowany aspekt relacji pomiħdzy

czþonkami (uczestnikami) organizacji. MoŇna mwię w sensie rzeczywistym

(behawioralnym) Î jakie sĢ rzeczywiĻcie relacje miħdzy czþonkami np. relacje wþadzy,

konfliktu oraz w sensie idealnym (normatywnym) Î jak te relacje majĢ wyglĢdaę zgodnie

z pewnym modelem;

struktura:

sformalizowana Î pozycje i relacje uczestnikw sĢ wyraŅnie okreĻlone, jasno

zdefiniowane i utrwalone (statut);

nieformalna Î pozycje spoþeczne zaleŇĢ od indywidualnych charakterystyk: charyzma,

atrakcyjnoĻę czþonkw organizacji. Socjometria ma zastosowanie w strukturze

nieformalnej.

2. Uczestnicy, czþonkowie, spoþeczni aktorzy (Parsons)

jednostki wnoszĢ do organizacji szereg ukþadw, ale teŇ zyskujĢ np. pensje;

jednostki mogĢ uczestniczyę w wielu organizacjach, lecz nie we wszystkich w ten sam

sposb, w takim samym stopniu zaangaŇowania;

organizacje istniejĢ tylko i wyþĢcznie dziħki uczestnikom, czþonkowie w trakcie

uczestnictwa sĢ ksztaþtowani i przeksztaþcani.

3. Cele organizacji Î pojħcie, wyobraŇenie zakþadanego w samym akcie powoþania

organizacji koıca cyklu dziaþania organizacji; zadania dla wypeþnienia ktrych

organizacja zostaþa powoþana. Cele organizacji sþuŇĢ jako kryteria okreĻlajĢce kierunek

dziaþania organizacji, przez co powodujĢ ograniczenia dziaþania czþonkw. Cele ksztaþtujĢ

motywacjħ i identyfikacjħ uczestnikw peþniĢ rwnieŇ symboliczne funkcje, cele

indywidualne i zbiorowe mogĢ siħ nie zgadzaę, bywajĢ sprzeczne.

4. Technologia Î proces fizyczny, materiaþ, ktry w wyniku interakcji z wiedzĢ zostaje

przeksztaþcony w produkt organizacji; w technologii wyrŇnia siħ:

spoþecznĢ technologiħ Î umiejħtnoĻci, wiedza, techniki dziaþaı;

maszyny, urzĢdzenia, oprzyrzĢdowanie.

5. Otoczenie Î pewien fizyczny, polityczny, technologiczny, spoþeczny, instytucjonalny,

kulturalny kontekst w ktrym organizacja istnieje i do jakiego musi siħ zaadoptowaę.

KaŇda organizacja posiada zwiĢzki z pewnym systemem, ktry dla niej jest otoczeniem.

Organizacje sĢ w staþych interakcjach z otoczeniem; uzyskujĢ z otoczenia struktury,

uczestnikw, cele czy technologie.

DOMINUJġCE MODELE ORGANIZACJI

I Organizacja jako system racjonalny Î organizacje to ázbiorowoĻci dĢŇĢce do osiĢgniħcia

specyficznych i wyrŇnionych celw oraz wykazujĢce relatywnie wysoce sformalizowanĢ

strukturħÑ;

II Organizacja jako system naturalny Î organizacje to ázbiorowoĻci, ktrych czþonkowie

podzielajĢ wsplny interes w tworzeniu caþego systemu i ktrzy sĢ zorganizowani w dziaþania

zbiorowe, ktre sþuŇĢ temu celowiÑ;

III Organizacja jako system otwarty Î organizacje to ásystemy wzajemnie powiĢzanych

dziaþaı, zmiennych koalicji czþonkw, w ktrych te systemy sĢ zakorzenione; owe systemy sĢ

zaleŇne od ciĢgþych wymian z otoczeniem i przezeı konstruowaneÑ;

I KONCEPCJA RACJONALNEJ ORGANIZACJI

Powstanie koncepcji Î to poczĢtek naukowej myĻli o organizacji w ogle.

Model racjonalny byþ pierwszym paradygmatem w teorii organizacji.

OĻwiecenie Î popularnoĻę maszyn sprawiþa, Ňe Ňycie zaczħto modelowaę na ich wzr;

Fryderyk Wielki krl Prus Î reformy armii zbliŇyþy jĢ do funkcjonowania dobrze dziaþajĢcej

maszyny (stopnie wojskowe, jednolite umundurowanie, standaryzacja regulaminw,

specjalizacja zadaı, standardowe wyposaŇenie, ujednolicone i systematyczne szkolenie);

Ňoþnierz powinien bardziej baę siħ przeþoŇonych niŇ wrogw;

W tej koncepcji:

organizacjħ rozpatruje siħ na podobieıstwo maszyny, ktrej czħĻci tworzĢ mechanizm;

racjonalnoĻę Î cele organizacji powinny byę osiĢgane najmniejszym nakþadem kosztw;

racjonalna kalkulacja Î zakþada siħ, Ňe jest moŇliwa peþna i efektywna ocena, planowanie

dziaþalnoĻci na podstawie uzyskanych informacji;

formalizacja zasad i rl zawodowych Î wzrost przewidywalnoĻci zachowaı co pozwala na

pojawienie siħ staþych oczekiwaı, a to upraszcza relacjħ miħdzy czþonkami;

wystħpuje ograniczona spontanicznoĻę.

Cztery szkoþy racjonalnej koncepcji organizacji:

1. szkoþa naukowego zarzĢdzania F. Taylora

2. koncepcja administracji H. Fayola

3. koncepcja administracyjnego zachowania Simona

4. teoria biurokracji M. Webera

ad.1. Twrca kierunku Î amerykaıski inŇ. Fryderyk Taylor. Zakþada siħ uzyskanie

maksymalnej iloĻci produktu przy minimalnej iloĻci kosztw. NaleŇy obserwowaę i mierzyę

ruchy pracownikw, gdy siħ to ustali naleŇy przeszkolię robotnikw i stale ich kontrolowaę.

Robotnik winien siħ skupię na podstawowych czynnoĻciach, nie myĻleę. JedynĢ forma

zaspokojenia potrzeb robotnika jest pensja. Robotnicy czħsto popadali w apatiħ i frustracjħ.

Organizacja jest najbardziej efektywna gdy:

zadanie jest proste;

otoczenie jest stabilne;

w jej produkcie najbardziej nagradzana jest precyzja;

elementy ludzkie sĢ stosunkowo ulegþe

Model tylorowski jest w pewnym stopniu stosowany w McDonaldÓs (Ritzer)

Dzisiaj koncepcja znalazþa takŇe zastosowanie w sporcie wyczynowym.

ad.2. Twrca kierunku Î Henri Fayol. AnalizujĢc dziaþalnoĻę organizacji Fayol stwierdziþ, iŇ

do sprawnego jej dziaþania jest potrzebna:

koordynacja dziaþaı;

hierarchia (podwþadni Î rutynowe dziaþania, zwierzchnicy Î czħĻę konceptualna);

jednoĻę poleceı (polecenia od 1 zwierzchnika);

personel podzielony na grupy (np. produkcja, planowanie);

specjalizacja (zakres czynnoĻci jednej grupy nie powinien zachodzię na zakres czynnoĻci

innej).

ad.3. Twrca kierunku Î Simon wraz ze wspþpracownikiem Marchem. Krytykowali model

Tylora poniewaŇ czþowiek jest tu jedynie dodatkiem do maszyny;

áOgraniczona racjonalnoĻęÑ Î poznawcza dziaþalnoĻę czþowieka, jego wiedza, znajomoĻę

uŇytecznoĻci jego dziaþaı i skutkw tych dziaþaı jest ograniczona, problemy sĢ na tyle

zþoŇone, Ňe dziaþajĢca osoba jest zmuszona do uproszczeı. RacjonalnoĻę psychologiczna

(przyjmowanie najprostszych rozwiĢzaı) przewaŇa nad racjonalnoĻciĢ substancjalnĢ bo:

- ograniczenia poznawcze czþowieka;

- psychospoþeczne skþonnoĻci jednostki.

Czþowiek nie zawsze odpowiednio rozpoznaje swoje interesy.

Simon uwaŇa, iŇ organizacje majĢ bardzo waŇny wpþyw na zachowania czþowieka poniewaŇ

ograniczajĢ zakres dostħpnych rozwiĢzaı i celw oraz popierajĢ te cele, ktre sĢ istotne z

punktu widzenia organizacji.

def. organizacji wg Simona Î zþoŇony kompleks wzorw komunikacji oraz zwiĢzkw w

grupie ludzkiej...

ad.4. Twrca kierunku Î Max Weber Î socjolog dziaþania spoþecznego. Dziaþanie spoþeczne

jest zorientowane na innych ludzi, zaleŇne od ludzi a nie od podmiotu. Weber kþadþ nacisk na

oczekiwania innych odnoĻnie dziaþania, interesowaþo go nie áco?Ñ robiĢ jednostki, ale

ádlaczego?Ñ.

Metodologia Webera Î typy idealne.

WyrŇniþ 4 idealne typy dziaþania spoþecznego:

1) Dziaþanie zasadniczo racjnalne . ĺrodki do realizacji celw sĢ dobierane Ļwiadomie,

wybr najbardziej efektywnych Ļrodkw; same cele nie sĢ brane pod uwagħ np. dziaþania

ekonomiczne;

2) Dziaþanie celowo racjonalne. To dziaþanie polegajĢce na realizacji pewnych celw, ktre

sĢ wartoĻciami autotelicznymi np. sprawiedliwoĻę, wiedza, prawda; czþowiek dĢŇy do

tych celw niezaleŇnie od kosztw;

3) Dziaþanie emocjonalne. PodstawĢ jest uczucie nakazujĢce takie dziaþanie bez wzglħdu na

skutki np. dziaþania religijne Buddy, Jezusa;

4) Dziaþanie tradycjonalne. Jest wykonywane zgodnie z utrwalonymi nawykami, dyktowane

tradycjĢ np. patriarchat w rodzinie.

Wþadza Î zdolnoĻę do podporzĢdkowania zachowania innych osb swojej woli, zdolnoĻę

przeþamywania oporw. Jest to system stosunkw wystħpujĢcych pomiħdzy rolami

spoþecznymi.

Koncepcja wþadzy prawomocnej Î kaŇda wþadza zdobyta w sposb nieprawomocny dĢŇy do

uzyskania prawomocnoĻci. MuszĢ pojawię siħ idee i wartoĻci uzasadniajĢce panowanie; musi

istnieę jakiĻ stopieı dobrowolnej wspþpracy.

wþadza prawomocna panowanie

3 typy panowania:

1) tradycjonalne Î utrwalone przekonania odnoĻnie ĻwiħtoĻci odwiecznych tradycji; opiera

siħ na przekonaniu o lojalnoĻci i osobistym posþuszeıstwie co do roli;

2) charyzmatyczne Î oddanie siħ panowaniu wþadcy ze wzglħdu na jego wyjĢtkowe cechy,

takŇe lojalnoĻę i osobiste posþuszeıstwo co do samej osoby;

3) racjonalno-legalne Î opiera siħ na przekonaniu legalnoĻci istniejĢcych zasad oraz praw,

ktre uzasadniajĢ to panowanie. Jest ograniczona jeĻli chodzi o miejsce i zakres

czynnoĻci. To panowanie wyraŇa siħ w powstaniu biurokracji.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: