Przyczyny Wielkiej Rewolucji Francuskiej:
nieudolna polityka Ludwika XV, a potem Ludwika XVI
kryzys gospodarczy i głód
wzrost podatków, które obciążały stan trzeci (96% ludności), gdyż stan pierwszy i trzeci były nieopodatkowane
stan trzeci oskarżył dwór o nadmierne wydatki ( Wersal – rezydencja królewska)
myśli rewolucyjne wśród ludności, które pojawiły się we wszystkich krajach (np. w Polsce wybuchło w 1794 powstanie Kościuszkowskie)
bankructwo państwa.
Przebieg Wielkiej Rewolucji Francuskiej
Ludwik XVI zwołał Stany Generalne 5 maja 1789 w Wersalu w celu uchwalenia podatków; król żywił zapewne nadzieje, że wszelkie bardziej radykalne propozycje upadną, gdyż głosowanie miało odbywać się jak dawniej stanami, a nie imiennie - pozwalało to dwóm pierwszym stanom przegłosować stan trzeci. Radykalne propozycje, czyli ograniczenie absolutyzmu, reforma gospodarcza i administracyjna, ukrócenie nadużyć. Stan trzeci postulował, żeby głosować imiennie, ponieważ miał dwukrotnie więcej reprezentantów (600), lecz postulaty te zostały odrzucone przez króla (któremu były one nie na rękę), a pomieszczenie gdzie stan trzeci obradował - zamknięte.
Zgromadzenie Konstytucyjne = Konstytuanta = Zgromadzenie Narodowe (1789)
14 lipca 1789 roku lud Paryża zdobył Bastylię, nazywaną symbolem tyranii. Wydarzenie to ogłoszono później początkiem Wielkiej Rewolucji Francuskiej, jego zaś rocznica obchodzona jest we Francji jako święto narodowe. Co się naprawdę stało tamtego dnia? „Nic” – tak uważał król Ludwik XVI, tyle bowiem zapisał pod tą datą w skrupulatnie prowadzonym dzienniku. Król całkiem zbagatelizował trwające od paru dni uliczne zamieszki, chociaż właśnie 14 lipca osiągnęły one apogeum. Motłoch zdobył najpierw arsenał na placu Inwalidów, potem ruszył po amunicję do Bastylii.Twierdzy tej – zamienionej za Ludwika XIV w więzienie – broniło 82 weteranów-inwalidów i 32 Szwajcarów pod wodzą poczciwego markiza de Launey. Załoga Bastylii mogłaby długo odpierać ataki tłumu, po krótkich jednak utarczkach markiz de Launey poddał twierdzę dla uniknięcia masowego rozlewu krwi. Jej obrońcy zostali aresztowani, a tłum wtargnął do wnętrza, uwalniając wszystkich więźniów. Dokładnie… siedem osób: czterech oszustów, dwóch wariatów i jednego zboczeńca.
Tymczasem na wieść o zdobyciu Bastylii poruszyli się również chłopi; atakowali dwory i klasztory, niszczyli archiwa zawierające wykazy feudalnych powinności - była to tzw. Wielka Trwoga (przerażenie szlachty i burżuazji).Pod wrażeniem wystąpień chłopskich Konstytuanta zniosła przywileje stanowe, poddaństwo osobiste chłopa, przywileje szlacheckie podatkowe, dziesięcinę, ogłoszono równość obywateli wobec prawa (4-5 sierpnia) . Uchwalenie "Deklaracji praw człowieka i obywatela" 26 sierpnia 1789 r. Było to określenie nowego ładu we Francji, zawierała zasady (wolność, własność i braterstwo, opieranie się uciskowi), na których miała opierać się konstytucja. Jesienią 1789 r. szalała drożyzna, ludność była zdesperowana i zapragnęła żeby król przybył do Paryża i zamieszkał wśród ludu; tłum wtargnął do Wersalu i zmusił króla do opuszczenia rezydencji, odtąd stał się on w Paryżu zakładnikiem ludu.. W czerwcu 1791 r. król próbował uciec za granicę, lecz królewska para została rozpoznana - król skompromitował się w oczach społeczeństwa. Obawiano się, żeby władza nie przeszła w ręce elementów radykalnych (takich jak jakobini czy kordelierzy), dlatego dla zabezpieczenia swych interesów Konstytuanta uchwaliła konstytucję (zrobiło to Zgromadzenie Ustawodawcze 3 września 1791 r.). Konstytucja: monarcha stawał się "królem Francuzów" (po prawdzie był więźniem ludu), konstytucja nie realizowała głoszonej zasady równości - wszystkich obywateli podzielono na 4 klasy w zależności od stanu majątkowego, a prawa wyborcze mieli ludzie tylko bogaci, władza prawodawcza znalazła się w rękach Zgromadzenia Prawodawczego - Legislatywy.
Legislatywa - nowy parlament, który zaczął funkcjonować od momentu uchwalenia konstytucji.
Układ sił w Legislatywie: Lewica to radykałowie, głównie reprezentanci paryskich klubów politycznych. Dzielili się na: * jakobinów, którzy także byli podzieleni na lewice - górale i prawice - żyrondyści* kordelierów, którzy byli najbardziej radykalni, byli obrońcami biedoty jak J. Marat czy mówca J. Danton.Prawice stanowili umiarkowani monarchiści. Żyrondyści nie kryli swojej niechęci do króla, sądzili również że konflikt z absolutystyczną Austrią jest nieunikniony; propagowali idee "eksportu rewolucji" do innych krajów, ale nie zdawali sobie sprawy że Francja nie jest gotowa do wojny. Król, coraz głośniej oskarżony o zdradę, zwołał nowy rząd złożony z wojowniczych żyrondystów i jakobinów, posunięcie to miało oddalić od monarchy posądzenie o brak patriotyzmu a zarazem miało przyspieszyć marsz ku wojnie, w której król upatrywał szybką klęskę i upadek rewolucyjnych rządów. W kwietniu 1792 r. Legislatywa wypowiedziała wojnę Austrii. Francja nie była do niej przygotowana - brak było oficerów, a korupcja i zdrada szerzyła się wśród wojska. Do wojny przeciwko Francji dołączyły się Prusy (lipiec 1792). Liczne niepowodzenia armii francuskiej. Legislatywa uchwaliła ustawę "o ojczyźnie w niebezpieczeństwie" odwołującą się do patriotyzmu mas. Lud przeświadczony, że klęski są spowodowane zdradą króla, zmusił Legislatywę do zawieszenia monarchy i uwięzienia go - DETRONIZACJA LUDWIKA XVII . Tymczasem armie Prus i Austrii przekroczyły granice Francji i kroczyły ku stolicy, zdeterminowany lud Paryża dokonał samosądu na ok. 1400 więźniach, którzy byli prawdopodobnie zwolennikami "starego ładu". Po obaleniu władzy królewskiej i konstytucji z 1971 r., o przyszłym ustroju Francji miało zadecydować nowe zgromadzenie narodowe – KONWENT - wybory do konwentu odbyły się po raz pierwszy w drodze powszechnego głosowania wszystkich Francuzów.
Układ sił w konwencielewica - jakobini (górale) prawica - żyrondyści.
Konwent uchwalił zniesienie monarchii i ustanowienie republiki. Konwent wydał również wyrok skazujący króla na śmierć - wyrok wykonano 21 stycznia 1793 r., później skazano też królową i szereg osób z otoczenia króla.
Po zgilotynowaniu Ludwika XVI, Europa niemal powszechnie potępiła rewolucję, pogorszyło się położenie międzynarodowe Francji, co zaowocowało zawiązaniem koalicji antyfrancuskiej (Anglia, Austria, Prusy, Holandia, Hiszpania, Rosja, państwa włoskie). W obliczu zewnętrznego (koalicja antyfrancuska) i wewnętrznego (kłopoty gospodarcze, brak żywności, głód, drożyzna i inflacja) zagrożenia jakobini zażądali w konwencie centralizacji rządu i nasilenie terroru wobec wszystkich wrogów republiki (było to skierowane w rzeczywistości przeciwko umiarkowanym żyrondystom). Rozgromienie żyrondy przez jakobinów (aresztowania). Konwent został podporządkowany JAKOBINOM.
TERROR JAKOBINÓW
utworzono Komitet Ocalenia Publicznego (1793), na czele której stanół Danton. Uchwalono nową konstytucję (bardziej demokratyczną od tej z roku 1791).. Zagrożenie dyktatury jakobińskiej zaowocowało wzmożeniem terroru. Głową komitetu został Robespierre (Danton zginął pod gilotyną). Śmiercią karano wszystkich uznanych za wrogów ludu (Trybunał Rewolucyjny). Prowadzono walkę z kościołem i religią katolicką. Wprowadzono nowy, republikański kalendarz (rok 1792 = 1 rok republiki). Grupy Robespierr'a zniszczyły, w rozpaczliwej walce o utrzymanie władzy, polityczne zaplecze swojej dyktatury, straciły wielu przywódców, którzy potrafili kierować siłą napędową rewolucji - tłumem. Jakobini tracili coraz bardziej poparcie ludu, z powodu terroru i złej polityki ekonomicznej. Obalenie jakobinów - 9 thermidora roku II (według nowego kalendarza) tj. 27 lipca 1794 r. spiskowcy doprowadzili do aresztowania Robespierra i jego najbliższych towarzyszy, a władzę znów objęła BURŻUAZJA.Obalenia Robespierr'a dokonali radykalni jakobini, lecz umiarkowana większość w konwencie miała dosyć krwawej rzezi.
W roku 1795 uchwalono nową "konstytucje Roku III". Termidorianie usiłowali zachować zasadnicze zdobycze rewolucji, równocześnie zaś pozostając w zgodzie z bogata burżuazją, której poparcie zadecydowało o sukcesie zamachu 9 thermidora.-- władza wykonawcza - Dyrektoriat (składał się z 5 członków)-- ustawodawcza - dwuizbowy parlament (Rada Pięciuset i Rada Starszych)-- prawo wyborcze zastrzeżone było dla bogatej ludności-- zapewniono wolność dla przemysłu i handlu oraz nienaruszalność własności prywatnej
W czasie rządów Dyrektoriatu, republika zaczęła odnosić sukcesy militarne w wojnie z koalicją (pokój z Prusami i Hiszpanią, podporządkowanie Holandii, sukcesy we Włoszech gen. Napoleona Bonapartego).Generałowie inicjowali powstawanie nowych republik na podbitych terytoriach. Dyrektoriat w 1798 wysłał Bonapartego na podbój Egiptu. Przeciw Francji znów zwróciły się państwa europejskie, co doprowadziło do zawiązania drugiej koalicji. Tymczasem w Paryżu dojrzewał spisek, mający obalić rządy Dyrektoriatu. Spiskowcy sądzili, że wobec trudnej sytuacji zewnętrznej i wewnętrznej (niezadowolenie mas, ponawiające się próby przejęcia władzy przez monarchistów) jedynym ratunkiem pozostaje oparcie władzy na armii. Tą sytuację wykorzystał Bonaparte, który w 1799 r. porzucił swoje wojsko i wylądował we Francji. Dokonał tam zamachu stanu (sterroryzował obie izby parlamentu) i objął władzę we Francji - wojskowa dyktatura Bonapartego (18 brumaira = 9 listopada).
Bonaparte powierzył władzę w państwie trzem konsulom; jednak w praktyce to on sprawował władzę jako pierwszy konsul..
Znaczenie Wielkiej Rewolucji Francuskiej
rewolucja doprowadziła do likwidacji feudalizmu; chłop otrzymał ziemię na własność;
na miejsce feudała zjawił się kapitalista (nie zażegnano więc wyzysku), powstała nowa klasa - burżuazja;
wprowadzono wolność słowa, swobodę wyznania, nietykalność osobistą;
rewolucja zniosła przywileje szlachty i osłabiła dawną arystokrację;
rewolucja zrodziła patriotyzm i świadomość obywatelską;
zmieniła kryteria i drogi społecznego awansu (w wojsku zaczęła się liczyć odwaga i zdolności a nie pochodzenie - przykładem jest obdarzony wielkim talentem przywódczym Napoleon Bonaparte);
rewolucja stała się wzorem dla innych feudalnych państw (Austria, Anglia);
rewolucja pociągła niepotrzebne ofiary, zniszczenie kraju, dóbr kultury i tradycyjnych wartości.
skarbek22