CECHY PRODUKCJI ROLNICZEJ:
1. Produkcja odbywa się na żywych organizmach
2. Dokładne przewidzenie wyników jest niemożliwe
3. Uzależnione od czynników przyrodniczo- klimatycznych
4. Przestrzenny charakter produkcji
5. Długi cykl produkcji
6. Charakter cykliczny prac (sezonowość)
7. Istnieje produkcja główna i uboczna (ziarno- słoma)
8. Rolnictwo jest także producentem surowców dla własnej produkcji
9. Występuje produkcja pierwotna (roślinna) i wtórna (zwierzęca)
10. Różnorodność prac
11. Może być w cyklu zamkniętym
CZYNNIKI PRODUKCJI W ROLNICTWIE:
technologia produkcji- uświadomiony sposób spracowany i stosowany zbiór metod przetwarzania przedmiotów pracy w produkty finalne o właściwościach zmienionych w stosunku do surowców wyjściowych
proces technologiczny- składa się z kilku operacji technologicznych wykonywanych w określonych przez warunki przyrodnicze i właściwości biologiczne rośliny uprawianej czasie
postęp technologiczny- zmiany w technologii produkcji, które powinny powodować usprawnienie warunków i metod pozyskiwania produktów a w konsekwencji zwiększenie efektywności gosp.
Reżym technologiczny- jest to spełnienie wszystkich warunków (ilościowych i jakościowych) wymagań technologicznych
Produkcja rolnicza- zaspokaja podstawowe potrzeby biologiczne człowieka poprzez dostarczenie mu produktów żywnościowych do bezpośredniego spożycia oraz produktów do dalszego przetworzenia na bardziej szlachetne artykuły żywnościowe.
Dział- oznacza ogół gałęzi i działalności, w których są wykorzystywane podobne metody i środki produkcji
Gałęzie- grupy roślin lub działalności w podobnej technologii produkcji oraz grupy zwierząt tego samego gatunku
Działalność- obejmuje pozyskiwanie jednolitego produktu z zastosowaniem tej samej technologii produkcji
POWIĄZANIA POMIĘDZY DZIAŁAMI:
1. przez maksymalne wykorzystanie surowców i produktów ubocznych:
- obornik
- pasze
- produkcja roślinna i zwierzęca dostarczają surowców dla przemysłu rolnego
- odpady z produkcji (przemysłu rolnego) są dobrymi paszami dla zwierząt
2. wykorzystanie racjonalne pracy i środków produkcji
- odpowiedni dobór roślin (o różnych terminach siewu i zbioru)
- dział pr. zwierzęcej daje stałe zatrudnienie w ciągu roku
3. przez najbardziej produkcyjne wykorzystanie użytków rolnych (UR)
- dużo TUZ to dużo paszy zielonej i zwiększenie produkcji zwierzęcej
- gleby dobre – 6 dobre to uprawa buraków, lucerny i produkcji bydła
- gleby słabe- ziemniaki; produkcja trzody chlewnej
- właściwe wykorzystanie stanowiska w zmianowaniu
4. przez właściwe wykorzystanie środków finansowych w produkcji
- wpływ gotówki z jednego działu na wydatki w drugim dziale
- przyczepy i ciągniki wykorzystane w produkcji roślinnej i zwierzęcej
1. ziemia
2. praca
3. kapitał
4. zarządzanie i organizacje
CECHY ZIEMI:
- nieruchomość
- niepowiększalność związana z ograniczonymi zasobami ziemi jako środka produkcji niezbędnego do prowadzenia produkcji rolniczej
- niezniszczalność- ziemia właściwie wykorzystana nie zużywa się
- przestrzenność- która wiąże się z ograniczeniem produkcji na znacznych obszarach i przystosowaniem maszyn do ruchomego procesu pracy
DLA ROLNIKA WAŻNA JEST:
* ilość ziemi
- powierzchnia ogólna gospodarstwa
- powierzchnia użytków rolnych
- powierzchnia gruntów ornych
- TUZ
* jakość ziemi
- klasy bonitacyjne ziemi
- kompleksy przydatności rolniczej
OGÓLNA POWIERZCHNIA GOSPODARSTWA:
- grunty orne (GO)
- łąki- TUZ
- pastwiska- TUZ
- sady i ogrody
- plantacje wieloletnie
- lasy i parki
- stawy
- grunty pod zabudowaniami i drogami
- nieużytki
UŻYTKI ROLNE:
- grunty orne
- Sady i ogrody
- Plantacje wieloletnie
Struktura użytków rolnych – procentowy udział poszczególnych rodzajów użytków w całej powierzchni użytków rolnych
Grunty orne- oznaczają powierzchnię uprawianą z okresowym przemieszczaniem gleby. Grunty orne są poddawane systematycznej uprawie za pomocą podstawowych narzędzi rolniczych
Struktura zasiewów- określa procentowy udział poszczególnych roślin w ogólnej powierzchni gruntów rolnych czyli zasiewów
STRUKTURA UŻYTKOWANIA GRUNTÓW W POLSCE
Powierzchnia rolna- 31,3 mln ha – 100%
· użytki rolne – 54%
- grunty orne – 48,1%
- sady – 0,8%
- TUZ – 11,4%
· lasy – 29,1%
· pozostałe – 16,9%
STRUKTURA ZASIEWÓW
· powierzchnia zasiewów – ok.11 mln ha
- zboża – 77% struktury zasiewów
- rośliny okopowe – 10,8%
- rośliny przemysłowe – ok.4%
- strączkowe – ok.1%
- motylkowe, drobnonasienne – 0,7%
- trawy – 1%
- ogrodnicze – ok.3%
ugór- pole jest nieobsiane przez cały rok ale jest uprawiane w celu poprawienia jakości gleby (odchwaszczanie itp.)
odłóg – ziemia bez uprawy, lub zapuszczony użytek zielony
Odłogowanie- pozostawiona bez uprawy ziemia na okres dłuższy niż 1 rok
BONITACJA GLEB W POLSCE- polega na ocenie jakości gleb i podziale ich na klasy bonitacyjne (wprowadzone w 1954 roku)
- bonitacja gruntów ornych 9 klas bonitacyjnych- I, II, III a, III b, IV a, IV b, V, VI, VI RZ (pod zalesienie)
- bonitacje użytków zielonych 6 klas- I, II, III, IV, V, VI
WSKAŹNIK BONITACJI GLEB – wskaźnik dobroci gleb rolniczych obliczony przez podzielenie pow. przeliczeniowej przez faktyczną powierzchnię użytków w gospodarstwie
POWIERZCHNIA PRZELICZENIOWA- potencjał glebowy gospodarstwa w przeliczeniu na gleby klasy IV; obliczana jest jako suma iloczynów powierzchni GO i TUZ w poszczególnych klasach przez właściwe współczynniki bonitacyjne
WSK. BONITAC. = ha przeliczeniowe/ ha fizyczne
OKRĘGI PODATKOWE
1. strefa wielkomiejska
2. strefa miejska
3. strefa wiejska
4. strefa wiejska oddalona
10 ha fizycznych :
II klasy – 2 ha x 1,75= 3,5
III a klasy – 4 ha x 1,6= 6,4
V klasy – 4 ha x 0,5= 2,0
3,5 + 6,4 + 2,0= 11,9
wsk. bonit.= 11,9/ 10= 1,19= 1,2 w przybliżeniu
KOMPLEKSY PRZYDATNOŚCI ROLNICZEJ:
1. pszenny – bardzo dobry
2. pszenny – dobry
3. pszenny – wadliwy
4. żytni bardzo dobry
5. żytni dobry
6. żytni słaby
7. żytni bardzo słaby
8. zbożowo- pastewny ważny
9. zbożowo- pastewny słaby
10. pszenny górski
11. zbożowy górski
12. owsiano- ziemniaczany górski
13. owsiano- pastewny górski
14. grunty orne przydatne pod użytki zielone
CZYNNIKI PRODUKCJI
cd. produkcja roślinna
- z ziemią, jakością gleb łączy się wiele innych cech związanych z warunkami klimatycznymi
ważne są:
- temperatury i okres wegetacji
- światło
- stosunki wilgotnościowe
II PRACA I SIŁA ROBOCZA
Praca- działalność człowieka polegająca na przekształcaniu dóbr przyrody i przystosowaniu ich do zaspokajania potrzeb ludzi
Siła robocza- jest to suma umiejętności jakimi człowiek rozporządza w pracy. Praca jest więc formą wykorzystania siły roboczej
GRUPY OSÓB ZATRUDNIONE W ROLNICTWIE:
- właściciele i użytkownicy gospodarstw rolnych (pracują na własny rachunek)
- członkowie spółdzielni produkcyjnych
- członkowie rodzin wymienionych grup
- robotnicy najemni (stali, sezonowi, dochądzący)
III KAPITAŁ:
Ogół dóbr materialnych i zasobów finansowych wykorzystywanych do dalszego pomnażania
Podstawowe składniki kapitału:
Środki trwałe- które są wielokrotnie używane w procesach produkcyjnych i stopniowo się zużywają- długotrwałe
Środki obrotowe- zużywają się całkowicie w jednym cyklu produkcyjnym (krótszym niż 1 rok) i bezpośrednio wchodzą w produkt finalny
ŚRODKI TRWAŁE W ROLNICTWIE:
- budynki i budowle
- maszyny, urządzenia techniczne i narzędzia
- środki transportowe
- melioracje
- zasadzenia wieloletnie
- żywy inwentarz (stado podstawowe)
Dzielimy je na:
- produkcyjne- biorą udział w procesach produkcji, np. ciągniki, maszyny, melioracje, budynki, żywy inwentarz
- nieprodukcyjne- służą zaspokajaniu potrzeb ludności np. budynki mieszkalne
ŚRODKI OBROTOWE:
- młode zwierzęta
- nawozy mineralne
- środki ochrony roślin
- materiał siewny
- ...
Neta89