Hipoteza porządku dziennego lub porządku spraw
(agenda-setting)
Zjawisko porządku dziennnego – jest to sposób umieszczania tematów i ich struktura w środkach masowego przekazu, poprzez co środki masowego przekazu wywierają wpływ nie tyle na ludzkie opinie, ile na kierunki (t.j. zakres i hierarchię) myślenia. Efekt agenda-setting jest wynikiem długotrwałego i skumulowanego oddziaływania środków masowych, w rezultacie czego odbiorcy niełatwo zmieniają swoje hierarchie pod wpływem krótkotrwałych zmian w prezetacji wydarzeń przez media.
Badacze Maxwell E. McCombs i Donald L. Shaw stwierdzili:
- iż środki masowego przekazu decydują o tym, jakie tematy w danym czasie są uznawane za szczególnie ważne. Media dysponują możliwościami selektywnego kształtowania opinii publicznej, inaczej mówiąc do tworzenia hierarchicznej struktury informacji przekazywanej publiczniści. Środki masowego przekazu przypisuje się zdolność wpływania na to, nad czym się zastanawiamy, a nie na to, co myślimy - czyli ustalanie najważniejszych spraw i wizerunków w umysłach odbiorców.
Etapy i poziomy procesu agenda-setting McCombsa i Showa:
1. autentyczne wydarzenia i sprawy
2. selekcja – wybór “newsów”
3. poziom rodzaju medium informacyjnego
4. typ historii
5. stopień emfazy
do tego dochodzą z drugiej strony:
1. zainteresowania i wiedza odbiorców
2. potrzeba orientacji
a) dostęp do mass mediów
b) dostęp do ludzi
obie płaszczyzny procesu łączą się na poziomie wiedzy społecznej i prowadzą ku określonemu zachowaniu społecznemu.
Elementy zjawiska porządku dziennego wg Maxwella E. McCombsa i Sheldona Gilberta:
1. rozmiar przekazywanych informacji
2. redakcyjna obróbka czy też specyficzna dla mediów forma prezentacji informacji
3. rozmiar konfliktu, który jest w danej informacji opisywany
4. efekty związane z różnym czasem docierania informacji do odbiorców
Środki masowego przekazu stwarzają własny obraz rzeczywistości, swego rodzaju medialną rzeczywistość, która ma określone znaczenie dla zachowań ludzi.
Najbardziej skuteczny wpływ w porządanym dla siebie kierunku media wywierają gdy:
1. tworzą postawy wobec dotychczas nieznanych obiektów
2. problem jest nagłaśniany bardzo często i na szeroką skalę
3. brakuje dostępu do innych źródeł informacji
4. społeczeństwo znajduje się w procesie zmian
Teza o kreowaniu przez media rzeczywistości jest coraz bardziej konkretyzowana: „Media wpływają na proces kształtowania się struktury tematów w opinii publicznej, jeśli są ku temu określone warunki” (Michael Schenk, 1987).
Warunki kształtowania opinii przez media wg Hans-Bernd’a Brosius’a i Hans’a Mathias’a Kepplinger’a:
- różnice pomiędzy poszczególnymi mediami
- znaczenie poszczególnych tematów
- intensywność przekazywanych relacji
- warunki polityczne
- warunki ogólnospołeczne, regionalne i lokalne
- sposób prezetowania tematów
- indywidualnie zróżnicowana percepcja danego tematu przez odbiorców
- konkurencja dotycząca tematów w ofercie informacyjnej
- przebieg procesów wywieranego wpływu
- zmiany postrzeganej ważności
- wielostopniowość komunikowania się
- nadawanie znaczenia określonym tematom przez liderów opinii
Oprócz koncepcji „ustalania porządku spraw” w skali mikro, istnieje teoria skali makro, określana jako „budowanie porządku spraw” (agenda-building).
Budowanie porządku spraw – złożony proces polegający na tym, że w obszarze polityki publicznej media, władze i obywatele wywierają na siebie wzajemny wpływ: media mogą mieć istotny wpływ na to, w jaki sposób społeczeństwo (naród lub kultura) decyduje, co należy do jego najważniejszych problemów, i przez to mobilizować różne instytucje do zajęcia się nimi.
Budowanie porządku spraw odbywa się na dwóch poziomach:
1. poziom obiektów – „o czym mamy myśleć”
2. poziom cech – „jak mamy myśleć”
dziennikarstwo