DZIEJE TRISTANA I IZOLDY.pdf

„Dzieje Tristana i Izoldy”

geneza i charakterystyka „Dziejów...”

• należą do starych celtyckic h 1 mitów

• zostały spisane około 1170 roku przez Tomasza z Anglii

✔ zachowało się kilka redakcji dziejów Tristana i Izoldy z XII i XIII w.

• „Dzieje...” należą do cyklu opowieści bretońskic h 2

✔ to jedna z najsłynniejszych historii literatury miłosnej

✔ głęboko psychologiczna, pełna dramatyzmu opowieść o:

✗ miłości i śmierci

✗ przeznaczeniu i wolności

✗ namiętności

✗ roli przypadku oraz pomyłki w życiu

✗ psychologicznych rozterkach bohaterów

✗ wyborach między honorem a uczuciem

✗ zdradzie i wybaczeniu

✗ wyborach, które nie prowadzą do ostatecznego rozwiązania

✗ miłości budującej i pokonującej przeszkody

✗ wielkiej finałowej tragedii (śmierć kochanków)

✔ znaczące jest imię Tristana (łac. – tristis – smutny)

✔ skala uczucia godna jest losów bohaterów tragedii greckiej

✔ motyw miłości oraz śmierci – odgrywał w literaturze zawsze ważną rolę

• Józef Bedier – romanista – w 1900 roku opracował wersję prozatorską historii tej miłości

historia Tristana i Izoldy

• rycerz Tristan jest siostrzeńcem króla Kornwalii 3 Marka

• władca poleca mu sprowadzić na dwór Jasnowłosą Izoldę

✔ podczas podróży oboje wypijają czarowny napój przeznaczony dla przyszłej pary królewskiej

✗ miłosna siła napoju powoduje zrodzenie się wzajemnego uczucia

• Tristan musi uciekać przed odwetem Marka

• poślubia inną Izoldę – kobietę o Białych Dłoniach

• zatruta strzała godzi w ciało Tristana

✔ przyzywa on na pomoc Jasnowłosą Izoldę – swą największą miłość życia

✗ Izolda przybywa, lecz zastaje Tristana zmarłym

✗ umiera na jego ciele

✗ obok wyrasta pachnący krzak głogu, który łączy groby kochanków

miłość

• ma charakter dworski

• jest uczuciem zmysłowym

✔ moc wszechpotężnego pożądania

• kobieta jest świadoma siły swego uczucia do Tristana

symbole

• magiczny napój

• miecz Tristana

• żagiel na statku

• kolor biały – oznaczający dobrą nowinę

1 Celtowie – grupa ludów indoeuropejskich; w I tysiącleciu p.n.e. znad Renu, Menu i górnego Dunaju, rozprzestrzenili się na

Galię (Galowie), Wybrzeże Brytyjskie (Brytowie, Irowie) i Półwysep Iberyjski oraz m.in. obecne Czechy i południową Polskę;

na początku IV w. p.n.e. atakowali Rzym, a w III w. p.n.e. Grecję i dotarli do Azji Mniejszej (Galaci); po podbojach rzym-

skich, w Hiszpanii i Galii ulegli romanizacji; po podboju ziem obecnej Anglii przez ludy germańskie (V–VI w.) ulegli tam ger-

manizacji; w Kornwalii i na wyspie Man ulegli anglicyzacji w czasach nowożytnych; ich potomkami są: Irlandczycy, Szkoci,

Walijczycy oraz Bretończycy.

2 Bretania – kraina historyczna w północno-zachodniej Francji, na Półwyspie Bretońskim.

3 Kornwalia – hrabstwo w Wielkiej Brytanii (Anglia), obejmuje zachodnią część Półwyspu Kornwalijskiego i wyspy Scilly.

1 z 2

„Dzieje Tristana i Izoldy”

• kolor czarny – zła wieść

• białe dłonie

• głóg

Utrwal terminy

fatum – bóstwo Przeznaczenia; los, na który nie ma się wpływu; nieubłagana konieczność

minstrele – wędrowni śpiewacy, tworzyli w XII–XIV wieku w południowej Francji, wykonywali swe teksty przy

wtórze muzyki, wplatali w nie elementy ludowe

poezja prowansalska – zrodzona w XII wieku na południu Francji; jej tematem jest służba wybranej kobiecie; dała

początek narodzinom ideału miłości dworskiej

qui pro quo (łac. dosłownie – jeden zamiast drugiego) – nieporozumienie, pomyłka

rybałci – w staropolskim języku określenie śpiewaków kościelnych, wędrujących żaków, aktorów, bakałarzy, którzy

w swoich utworach przedstawiali problematykę ludową, obyczajową

topos – (loci communes), stałe obrazy, motywy, wartości istniejące w kulturze i sztuce; przykłady: złoty wiek ludzko-

ści, Arkadia, ogród

topika – nauka o toposie

trubadurzy – poeci działający w południowej Francji; tworzyli pieśni o miłości

W literaturze i sztukach pięknych

• Konstanty Ildefons Gałczyński „Kolczyki Izoldy” (liryk)

• „Listy Heloizy i Abelarda” (druk w 1675 r.)

• Wilhelm z Lorris, Jan z Meun „Powieść o Róży” (poemat)

• cykl opowieści arturiańskich (o rycerzach króla Artura)

• Jan Jakub Rousseau „Nowa Heloiza” (powieść w formie listów)

• William Szekspir „Romeo i Julia” (tragedia)

• Ryszard Wagner „Tristan i Izolda” (opera)

2 z 2

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: