Prawo numizmatyczne.pdf

BIULETYN INFORMACYJNY NR 1/2010 (5)

Agnieszka Wołyniec-Ostrowska

Mikołaj Jan Ostrowski

mikolaj.ostrowski@gazeta.pl

PRAWO W NUMIZMATYCE (cz. I) -

R Ħ KOJMIA PRZY ZAKUPIE MONET

I. WST Ħ P.

Minħło juŇ prawie 40 lat od chwili, gdy ukazała siħ broszura Z. ņabiıskiego „Zagadnienia prawne

numizmatyki”. Od tego czasu w pismach numizmatycznych nie pojawiały siħ artykuły dotyczĢce prawa

w numizmatyce, za wyjĢtkiem głosów nawiĢzujĢcych do moŇliwoĻci wywozu monet za granicħ.

Istnieje potrzeba nowego, aktualnego opracowania zagadnieı prawnych numizmatyki. NiniejszĢ

publikacjĢ, autorzy chcieliby zainaugurowaę na łamach Biuletynu Informacyjnego TPZN cykl „Prawo

w numizmatyce”, majĢcy na celu opisanie regulacji prawnych majĢcych zastosowanie w kolekcjonowaniu

numizmatów.

W obliczu tysiħcy transakcji sprzedaŇy i wymiany zawieranych na rynku numizmatycznym, szczególnej

aktualnoĻci nabiera kwestia rħkojmi przy zakupie monet.

W niniejszej pracy autorzy opiszĢ obowiĢzki sprzedawców i prawa kupujĢcych monety, w szczególnoĻci

za poĻrednictwem portalu www.allegro.pl . Z uwagi na fakt, iŇ artykuł ten adresowany jest przede wszystkim

do nieprawników, meritum naleŇy poprzedzię kilkoma uwagami natury ogólnej.

Rħkojmia w prawie cywilnym to odpowiedzialnoĻę sprzedajĢcego wzglħdem kupujĢcego za wady

fizyczne oraz prawne sprzedawanej rzeczy. Uregulowana jest w kodeksie cywilnym w art. 556-576. Zakres tej

odpowiedzialnoĻci jest róŇny, w zaleŇnoĻci od tego czy sprzedawcĢ jest podmiot zajmujĢcy siħ zawodowo

sprzedaŇĢ monet, a nabywcĢ konsument, czy teŇ obie strony umowy sprzedaŇy sĢ konsumentami

(nieprowadzĢcymi działalnoĻci gospodarczej w obrocie numizmatami). Z uwagi na fakt, Ňe wiħkszoĻę transakcji

w serwisie allegro odbywa siħ miħdzy konsumentami, autorzy skoncentrujĢ siħ na rħkojmi w zakresie tych

właĻnie umów 1 .

Nie ulega wĢtpliwoĻci, Ňe zdecydowana wiħkszoĻę spornych spraw dotyczĢcych sprzedaŇy monet,

dotyczy nieĻwiadomego zakupu falsyfikatów, produkowanych na szkodħ kolekcjonerów. Z tego powodu główny

nurt niniejszych rozwaŇaı bħdzie poĻwiħcony właĻnie ochronie kupujĢcego w przypadku nabycia falsyfikatu,

w przekonaniu o kupnie oryginalnej monety.

II. WADY FIZYCZNE I PRAWNE.

Jak juŇ zostało powiedziane, rħkojmia jest rodzajem odpowiedzialnoĻci za wady fizyczne i prawne 2

rzeczy.

1 SprzedaŇ pomiħdzy osobĢ prowadzĢcĢ działalnoĻę gospodarczĢ w zakresie obrotu numizmatami, a konsumentem

regulowana jest odrħbnie, przepisami ustawy o sprzedaŇy konsumenckiej i nie jest przedmiotem niniejszego opracowania.

2 WadĢ prawnĢ polega na tym, Ňe rzecz sprzedana stanowi własnoĻę osoby trzeciej albo jeŇeli jest obciĢŇona prawem osoby

trzeciej. Z uwagi na fakt, iŇ obciĢŇenie wadĢ prawnĢ rzeczy naleŇy do jednostkowych wypadków, ten rodzaj wady zostanie

pominiħty w dalszych rozwaŇaniach

BIULETYN INFORMACYJNY NR 1/2010 (5)

Pojħcia wady fizycznej jest zdefiniowane w kodeksie cywilnym. Zgodnie z art. 556 § 1 k.c. wadĢ fizycznĢ

jest m.in. taka wada, która zmniejsza wartoĻę lub uŇytecznoĻę rzeczy ze wzglħdu na cel w umowie oznaczony

albo wynikajĢcy z okolicznoĻci lub z przeznaczenia rzeczy, albo jeŇeli rzecz nie ma właĻciwoĻci, o których

istnieniu sprzedawca zapewnił kupujĢcego.

W kontekĻcie powyŇszej definicji szczególnego znaczenia nabiera sprzedaŇ falsyfikatów 3 . Moneta

fałszywa, która udaje prawdziwĢ, w sposób oczywisty zmniejsza wartoĻę rzeczy (z reguły jest bezwartoĻciowa)

i jej uŇytecznoĻę (niemoŇnoĻę włĢczenia do kolekcji). Przede wszystkim jednak nie ma właĻciwoĻci, którĢ

zapewniał kupujĢcy (nie jest oryginalna). Oznacza to, Ňe taka moneta jest dotkniħta wadĢ fizycznĢ.

Wielu internautów przekreĻla jednak odpowiedzialnoĻę zbywcy za sprzedaŇ tego rodzaju monety,

wskazujĢc, Ňe praktycznie w kaŇdej aukcji mamy do czynienia ze zdjħciem oferowanego obiektu, co oznacza,

Ňe nabywca ma ĻwiadomoĻę tego, co kupuje. Ten pokutujĢcy poglĢd jest absolutnie nietrafny. Dla uzasadnienia

powyŇszego trzeba stworzyę najpierw trzy przykładowe sytuacje – okolicznoĻci wystawienia i sprzedaŇy monety

w serwisie aukcyjnym.

III. OKOLICZNO ĺ CI WYSTAWIENIA MONETY.

KaŇda z hipotetycznych sytuacji, dotyczy wystawienia przez sprzedajĢcego na aukcjħ w serwisie allegro

fałszywego kwartnika Kazimierza Wielkiego wyprodukowanego na szkodħ kolekcjonerów. KaŇda aukcja

opatrzona jest dobrymi zdjħciami fałszywej monety.

1. W pierwszej sytuacji sprzedawca umieszcza monetħ w kategorii sprzedaŇy „Numizmatyka – Polska

– ĺredniowieczne” i opisuje jĢ jako: „oryginalny kwartnik KazimierzaWielkiego”;

2. W drugiej sytuacji moneta pojawia siħ w tej samej kategorii, ale bez opisu lub z opisem: „nie wiem

co to jest, znalezione na strychu”;

3. W trzeciej moneta jest wystawiona w kategorii „Numizmatyka – Pozostałe”, ale nie w „kopie i

falsyfikaty” bez opisu lub z opisem „nie wiem co to jest, znalezione na strychu”.

Powszechny, nieprawidłowy poglĢd wĻród numizmatyków jest taki, Ňe w kaŇdej z tych sytuacji nabywca

widział, jakĢ konkretnie monetħ nabywa, bo dysponował jej zdjħciami i winien wiedzieę, Ňe ma do czynienia

z falsyfikatem. ńródłem takiego mylnego spojrzenia moŇe byę art. 557 § 1 k.c., który stanowi, Ňe sprzedawca jest

zwolniony od odpowiedzialnoĻci z tytułu rħkojmi, jeŇeli kupujĢcy wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy.

Kluczowym jest zatem zagadnienie, kiedy kupujĢcy „wiedział o wadzie” i czy sam fakt, Ňe załĢczone do aukcji

zdjħcia przedstawiajĢ falsyfikat, zwalnia z odpowiedzialnoĻci sprzedajĢcego.

Na tak postawione pytanie odpowiedŅ jest jednoznacznie negatywna.

Nabywca monety nie musi byę numizmatykiem i ma prawo nie znaę siħ na kupowanym przedmiocie.

JeŇeli sprzedawca w sposób bezpoĻredni (jak w sytuacji nr 1) zapewnia, Ňe oferowana moneta to oryginalny

kwartnik Kazimierza Wielkiego, to nie moŇna oczekiwaę od kupujĢcego dodatkowej weryfikacji tych słów.

Sprzedawca w sposób pełny odpowiada za to, Ňe moneta ma cechy, o których zapewnia. JeŇeli zatem zapewnia

3 W niniejszym opracowaniu poruszany jest problem nabywania nieĻwiadomego falsyfikatów monet. PowyŇsze rozwaŇania

nie dotyczĢ zaĻ kwestii nabycia falsyfikatu za pełnĢ wiedzĢ i wolĢ nabywcy.

BIULETYN INFORMACYJNY NR 1/2010 (5)

o oryginalnoĻci kwartnika Kazimierza Wielkiego, to dla nabywcy jest to informacja, Ňe właĻnie takĢ rzecz kupuje.

PoglĢd ten, choę sprzeczny z wypowiedziami internautów, ma oparcie w orzecznictwie sĢdów polskich.

W jednym z wyroków SĢd Apelacyjny w Poznaniu (z 26 stycznia 1994., sygn. akt I ACr 640/94) podkreĻlił,

Ňe: „dla zwolnienia sprzedawcy od odpowiedzialno Ļ ci z tytułu r ħ kojmi za wady nie wystarczy, Ň e kupuj Ģ cy mógł

- przy doło Ň eniu nale Ň ytej staranno Ļ ci - wad ħ zauwa Ň y ę . Sprzedawca bowiem odpowiada tak Ň e za wady

jawne , je Ļ li nie były kupuj Ģ cemu znane. Istnieje obowi Ģ zek lojalno Ļ ci sprzedawcy wobec kupuj Ģ cego, który

winien w szczególno Ļ ci przejawia ę si ħ w przedstawieniu drugiej stronie, nie b ħ d Ģ cej fachowcem w danej

dziedzinie, rzeczywistego stanu sprzedawanej rzeczy ”. A zatem naleŇy uznaę, Ňe to na sprzedawcy ciĢŇy

odpowiedzialnoĻę, jeĻli zapewnia o oryginalnoĻci monety, nawet w dobrej wierze. Kwestia dołĢczonych zdjħę

nie ma tu Ňadnego znaczenia.

Podobnie wyglĢda odpowiedzialnoĻę w zakresie sytuacji opisanej w punkcie 2 i 3. Co prawda w tych

przykładach sprzedawca nie zapewnia w sposób bezpoĻredni i wyraŅny o oryginalnoĻci monety, ale z faktu

wystawienia w okreĻlonych kategoriach kupujĢcy ma pełne prawo przypuszczaę, Ňe oferowany numizmat jest

oryginalny. Sytuacja odmienna byłaby, gdyby moneta została wystawiona w kategorii: „kopie o falsyfikaty”.

IV. JAK WYSTAWIA Ę MONETY?

Na tle powyŇszych rozwaŇaı moŇe powstaę wĢtpliwoĻę, jak w takim razie, prawidłowo wystawię monetħ,

aby zwolnię siħ z odpowiedzialnoĻci z tytułu rħkojmi? OdpowiedŅ jest bardzo prosta: jeŇeli wiemy, Ňe mamy

do czynienia z falsyfikatem, naleŇy go umieĻcię w dziale „kopie i falsyfikaty”, jeŇeli zaĻ nie mamy pewnoĻci,

co do oryginalnoĻci monety, naleŇy to bardzo wyraŅnie zaznaczyę w opisie, wystawiajĢc monetħ w stosownym

dziale (poprzez umieszczenie przykładowej informacji: „nie gwarantujħ oryginalnoĻci monety”).

V. UPRAWNIENIA NABYWCY I TERMINY R Ħ KOJMI.

Zgodnie z art. 560 § 1 k.c., jeŇeli rzecz sprzedana ma wady, kupujĢcy moŇe od umowy odstĢpię albo

ŇĢdaę obniŇenia ceny. Innymi słowy nabywca ma prawo od umowy odstĢpię, co skutkuje obowiĢzkiem zwrotu

wzajemnych Ļwiadczeı (zwrot falsyfikatu sprzedajĢcemu oraz zwrot pieniħdzy kupujĢcemu) lub obniŇenia ceny

zakupionego towaru (wtedy sprzedawca ma obowiĢzek zwrócię nadpłacone pieniĢdze). Kwestia wyboru

uprawnienia naleŇy tylko do kupujĢcego i sprzedawca nie moŇe w Ňaden sposób ograniczaę tego wyboru.

OdpowiedzialnoĻę z tytułu rħkojmi nie trwa jednak w nieskoıczonoĻę. KupujĢcy traci uprawnienia

z tytułu rħkojmi za wady fizyczne rzeczy, jeŇeli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciĢgu miesiĢca od jej

wykrycia. Uprawnienia z tytułu rħkojmi za wady fizyczne wygasajĢ po upływie roku, liczĢc od dnia, kiedy rzecz

została kupujĢcemu wydana. Oznacza to, Ňe odpowiedzialnoĻę z tytułu rħkojmi jest ograniczona dwoma

terminami – terminem ogólnym – rocznym i szczególnym – miesiħcznym.

Rħkojmia wygasa po upływie roku od wydania rzeczy nabywcy, po tym terminie sprzedajĢcy zwolniony

jest z odpowiedzialnoĻci. JeĻli w ciĢgu owego roku, nabywca stwierdzi wadħ, od tego dnia, ma on jedynie

miesiĢc na zawiadomienie o tym sprzedawcy. MówiĢc inaczej kupujĢcy ma rok, aby zbadaę dokładnie rzecz,

jeŇeli w ciĢgu tego okresu nie stwierdzi wady, jego uprawnienia wygasajĢ. Z chwilĢ, w której wykrył wadħ

(ale w okresie jednego roku od otrzymania rzeczy), ma miesiĢc na zawiadomienie o tym sprzedawcy. WaŇne

BIULETYN INFORMACYJNY NR 1/2010 (5)

jest, Ňe zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, do zachowania terminów zawiadomienia o wadach rzeczy

sprzedanej wystarczy wysłanie przed upływem tych terminów listu poleconego.

VI. PODSUMOWANIE.

OdpowiedzialnoĻę z tytułu rħkojmi jest silnĢ ochronĢ kupujĢcego. W polskim systemie prawa cywilnego,

to sprzedawca jest zawsze tĢ jednostkĢ, na której spoczywa wiħkszy obowiĢzek dochowania naleŇytej

starannoĻci i lojalnoĻci wzglħdem kupujĢcego. Nabywca nie musi byę specjalistĢ w zakresie numizmatyki.

Rħkojmia nie wygasa nawet w sytuacji, w której sprzedawca jest mylnie przekonany o oryginalnoĻci monety.

PodkreĻlię naleŇy, Ňe powyŇsze uwagi majĢ charakter jedynie wprowadzajĢcy. Zakres problemów

pojawiajĢcych siħ przy sprzedaŇy monet i rħkojmi sprzedawcy jest bardzo szeroki i ich pełne omówienie

przekracza ramy niniejszego opracowania.

Autorzy majĢ nadziejħ, Ňe przedstawione uwagi, okaŇĢ siħ pomocne w tworzeniu kolekcji monet

i przyczyniĢ siħ do wzrostu ĻwiadomoĻci prawnej przy zakupie numizmatów. JednoczeĻnie bħdĢ wdziħczni

za wszelkie uwagi.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: