Rozdział: Dzieci nietypowe.
DZIECI N I E T Y P O W E- termin opisuje dzieci, których osiągnięcia szkolne odbiegają od normy w stopniu powodującym konieczność specjalnego kształcenia
Upośledzenie umysłowe - oznacza znaczące obniżenie ogólnego funkcjonowania intelektualnego przejawiające się w okresie rozwoju, związane z równoczesnym zaburzeniem zachowań adaptacyjnych lub prowadzące do niego.
Przyczyny:
-Infekcje i zatrucia
- Urazy i czynniki fizyczne( wypadki, które wydarzyły się przed, w trakcie lub po urodzeniu, zaburzenia przemiany materii i odżywiania, poważne choroby mózgu występujące po urodzeniu np. guzy
-Przykładem infekcji, które mogą spowodować upośledzenie umysłowe są różyczka i odra. Przechodzące przez to kobiety w pierwszych trzech miesiącach ciąży mogą powodować u dziecka uszkodzenia wzroku, uszkodzenia słuchu, upośledzenie i wrodzone defekty.
-Przed urodzeniowe ( takie jak wodomózgowie- powiększenie się czaszki spowodowane nagromadzeniem się płynu mózgowo rdzeniowego)
-Anomalie chromosomowe( np.. Syndrom Downa)
-Zaburzenia przebiegu ciąży( np.. Przedwczesny poród)
Zaburzenia uczenia się –szeroki zakres zaburzeń powodujących trudności w nauce szkolnej, które mogą być przypisywane problemom emocjonalnym, upośledzeniu lub defektom sensorycznym
10 CECH UCZNIÓW Z
ZABURZENIAMI UCZENIA SIĘ
• Nadpobudliwość
• Zaburzenia percepcyjno-motoryczne
• Labilność emocjonalna( wahania nastroju, zmienność usposobienia)
• Deficyt w koordynacji ogólnej
• Zaburzenia uwagi( skłonności do rozpraszania się)
• Impulsywność
• Zaburzenia pamięci i myślenia
• Specyficzne kłopoty szkolne
• Zaburzenia mowy i słuchu
• Niejasne symptomy neurologiczne( np. anomalie wzorca fal mózgowych, które trudno jest wyjaśnić lub zinterpretować)
• Mikrouszkodzenia mózgu- niektórzy specjaliści uważają, że dziecko z zaburzeniami uczenia się cierpi na jakąś formę uszkodzenia mózgu. Ponieważ uszkodzenie nie jest dostatecznie rozległe, aby powodować poważne zaburzenia intelektualne, mówiąc o dzieciach z zaburzeniami uczenia się używanym terminu „ Mikrouszkodzenia mózgu”
• Brak równowagi biochemicznej- zakłócenia biochemiczne w funkcjonowaniu organizmu dziecka prowadzą do zaburzenia uczenia się. Feinglod twierdził, że nadpobudliwość i zaburzenia uczenia się spowodowane sztucznymi barwnikami i zapachami zawartymi w wielu potrawach, które jedzą dzieci. Uważa, że utrzymywanie nadpobudliwości dzieci na specjalnej diecie prowadzi do zmian w zachowaniu,
• Czynniki środowiskowe
Zaburzenia zachowania-kategoria uwzględniana w specjalnym nauczaniu, obejmującym dzieci, które przejawiają poważne i trwałe niewłaściwe zachowania powodujące konflikty społeczne lub poczucie osobistego nieszczęścia, co ma wpływ na osiągnięcia szkolne.
PRZYCZYNY:
WYRÓŻNIAMY 4
GŁÓWNE OBSZARY:
• Biologia: np. dzieci urodzone z płodowym zespołem alkoholowym przejawiają problemy emocjonalne spowodowane uszkodzeniami mózgu związanym z piciem przez matkę alkoholu w czasie ciąży,
• Szkoła: np. niewłaściwe środowisko szkolne, w którym agresja, frustracja lub wycofywanie się są często reakcjami na nauczycieli lub rówieśników
• Społeczeństwo: np. krańcowe ubóstwo, rozbicie rodziny lub panująca w otoczeniu przemoc mogą prowadzić do wytworzenia się zaburzenia zachowania
• Rodzina: np. niewłaściwe interakcje między członkami rodziny mogą rodzić zaburzenia lub powiększać istniejące problemy
WSKAZÓWKI DLA NAUCZANIA:
• Zapytaj nauczyciela zajmującego się nauczaniem specjalnym o radę w sprawie kierowania zachowaniem i techniki nauczania,
• Uświadom uczniom od początku, że oczekujesz utrzymania rozsądnych standardów zachowania w klasie.
• Przekaż uczniom swoje oczekiwania w sposób jasny i stanowczy.
• Ustal spójne i odpowiednie konsekwencje dla określonych zachowań. Natomiast nagradzaj pożądane zachowania i ignoruj lub jeśli to konieczne, łagodnie karz niewłaściwe zachowania.
• Sformułuj realistyczne oczekiwania dotyczące celów nauczania. Zadania powinny stanowić wyzwania, ale w granicach możliwości ucznia. Modyfikuj zadania, jeśli okazują się zbyt trudne.
• Odczuwaj empatię wobec uczniów i wskazuj zrozumienie dla tego, w jaki sposób negatywne czynniki środowiska społecznego mogą przyczyniać się do powstania niewłaściwych zachowań. Spróbuj poprawić kontakty ucznia z rodzicami, nauczycielami i rówieśnikami
Uszkodzenia słuchu- utrata słuchu jest na tyle poważna, że wymaga specjalnego kształcenia lub ćwiczeń.
Osoba niedosłysząca- to taka, u której niezdolność do słyszenia wyklucza skuteczne odbieranie informacji językowych za pomocą słuchu zarówno przy użyciu aparatu słuchowego jak i bez niego.
Osoba słabosłysząca- to taka, która ma pozostałości słuchu wystarczające do skutecznego odbierania informacji językowych za pomocą słuchu najczęściej przy użyciu aparatu słuchowego
• Większość przypadków utraty słuchu w dzieciństwie wiąże się z różyczką, zapaleniem opon mózgowych ( infekcja wirusowa, która może zniszczyć wrażliwy aparat słuchowy ucha wewnętrznego), wcześniactwem, komplikacjami okresu ciąży i dziedziczeniem.
Osłabienie słuchu stanowi przeszkodę w rozwoju mowy i zdolności do porozumiewania się ponieważ jednostka uczy się języka słuchając, interpretując i imitując
• Pozwól uczniom dowolnie zmieniać miejsce, w których siedzą w klasie, tak aby mogli zająć najlepszą pozycją dostosowaną do odbioru bodźców wzrokowych i słuchowych,
• Staraj się ograniczać do minimum wszystkie wzrokowe i słuchowe czynniki zakłócające, takie jak hałasy pochodzące z ulicy, korytarza czy innych pomieszczeń. Takie zakłócenia stanowią również problem dla uczniów z aparatami słuchowymi, ponieważ są wzmacniane przez aparat.
• Optymalizuj możliwości czytania z ust, zachowując odległość od uczniów nie większą niż 3 metry. Kiedy mówisz do uczniów, zwracają twarz w ich kierunku.
• Ułatwiaj czytanie z ust, mówiąc w sposób naturalny. Niektórzy mają tendencje do przesadnego poruszania ustami, kiedy mówią do dzieci z osłabieniem słuchu. Dzieci takie uczą się czytania z ust w trakcie normalnego wymawiania słów, więc wszystkie odchylenia od normalnego poruszania ustami raczej powodując zamieszczanie, niż rzeczywiście pomagają.
• Bądź świadomy, że niektórzy uczniowie z osłabieniem słuchu wycofują się z udziału w dysfunkcji w klasie, ponieważ nie wszystko słyszą lub krępują się w związku z własną nieprawidłową wymową. Włączaj ich do grup, w których otrzymują wsparcie od innych uczniów. Zadawaj pytania wymagające jedynie krótkich odpowiedzi, budując zaufanie uczniów do samych siebie.
• Zachęcaj uczniów do zadawania pytań
Osłabienie wzroku- trudności w dokładnym wzrokowym rozróżnieniu kształtów lub odróżnianiu szczegółów z określonej odległości
Definicja edukacyjna osłabienia wzroku bierze pod uwagę to w jakim stopniu problemy ze wzrokiem wpływają na uczenie się i zapotrzebowanie na specjalną aparaturę i materiały.
Niewidomi uczniowie są prawie zupełnie pozbawieni wzroku i mogą się nauczyć Braille’a, używając zmysłu dotyku w palcach, aby poczuć jego wypukłości.
Słabowidzący uczniowie są w stanie zobaczyć druk, choć muszę używać szkieł powiększających lub książek ze specjalnym, dużym drukiem.
· Wadliwa refrakcja- załamywanie się promieni świetlnych, budowa i/lub złe funkcjonowanie oka nie pozwalają na właściwe ogniskowanie fal świetlnych, powodując krótkowzroczność (myopia), dalekowzroczność ( hyperopia) i astygmatyzm ( rozmazane widzenie)
· Poważniejsze zaburzenia wywołane są jaskrą (spowodowaną nadmiernym ciśnieniem w oku) i zaćmą ( spowodowaną zmętnieniem soczewki oka), dając w efekcie rozmazywanie obrazu i retinopatię diabetyczną ( spowodowaną zaburzeniami w dopływie krwi do siatkówki);
• Istnieje wiele przyczyn wiążących się z czynnikami genetycznymi
• Rozbudowywanie poczucia samowystarczalności-wymaganie by dbali sami o swoje pomoce.
• Wyznaczenie przewodnika spośród uczniów dobrze widzących;
• Równe traktowanie wszystkich, takie same wymagania wobec wszystkich;
• Zachęcanie do uczestniczenia w tak wielu zajęciach, jak tylko to jest możliwe, jeśli nie potrafią wykonać tego co reszta klasy proponowanie innych zajęć.
Zaburzenia w porozumiewaniu się- jednostka ma problemy w porozumiewaniu się, jeśli jej mowa różni się od mowy innych ludzi w stopniu wymagającym skupienia się na niej samej, zaburzającym zamierzony komunikat lub powodującym zaniepokojenie słuchacza bądź mówiącego.
Zaburzenia języka- trudności związane z kodem lingwistycznym lub zasadami i zwyczajami związanymi z łączeniem symboli i ich sekwencji.
Zaburzenia mowy- problemy związane z wytwarzaniem ustnych symboli językowych.
• Czynniki biologiczne- np. uszkodzenie mózgu, uszkodzenie nerwów kontrolujących mięśnie używane w artykulacji mowy, poważne anomalie w obrębie ust, takie jak np. rozszczep podniebienia;
• Warunki środowiskowe- jakość komunikacji rodzic-dziecko, zaburzenia emocjonalne i utrata słuchu.
• Dostarczenie uczniom modelu akceptacji, który mogliby naśladować. Pokazanie przez własne zachowanie, że zaburzenia w porozumiewaniu się nie mają znaczenia dla przyjaźni, pozycji w klasie i innych relacji szkolnych.
• Zachęcanie uczniów z zaburzeniami porozumiewania się do opowiadania o swoich zajęciach pozaszkolnych.
• Wielokrotne powtarzanie prawidłowej wymowy danego słowa, wyrażenia, dźwięku lub terminu, by dziecko mogło je dobrze usłyszeć, poznać zanim będzie zdolne lub chętne do jego użycia.
• Pozwalanie na swobodne wypowiadanie się dziecku, nie przerywając, nie wywierając nacisku, bez kończenia za nie zdań ani dodawania słów.
Problemy zdrowotne i wady fizyczne-ta kategoria dzieci nietypowych obejmuje szeroki zakres niepełnosprawności, łącznie z zaburzeniami funkcjonalnymi( np. ograniczenia dotyczące używania rąk lub poruszania się), medycznymi lub dodatkowymi zaburzeniami związanymi z potrzebami emocjonalnymi, społecznymi i szkolnymi.
Głębokie kalectwo negatywnie wpływa na osiągnięcia szkolne. Niepełnosprawności ortopedyczne są spowodowane
• anomalie związane z kończynami ( np. kulawość, brak kończyny),
• kalectwo spowodowane chorobą ( np. gruźlica kości, choroba Heinego-Medina)
• kalectwo z innych przyczyn ( np. porażenie mózgowe, amputacje, uszkodzenia lub oparzenia powodujące zmiany struktury).
Wyróżnia się również uczniów z problemami zdrowotnymi, którzy mogą przejawiać:
Ograniczenia siły, żywotności lub czujności spowodowane przez chroniczne lub ostre problemy zdrowotne takie jak choroby serca, gruźlica, reumatyzm, nerczyca, astma, anemia sierpowata, hemofilia, epilepsja, zatrucie ołowiem, białaczka, cukrzyca, które negatywnie wpływają na osiągnięcia szkolne ucznia.
Dzieci uzdolnione i utalentowane- kategoria dzieci wymagających specjalnego nauczania, obejmująca jednostki, które przedstawiają wysokie zdolności do osiągania sukcesów szkolnych w określonych obszarach.
Pojęcie talentu odnosi się z reguły do specjalnych zdolności w takich obszarach, jak: sztuka, muzyka, teatr, nauka, matematyka, przywództwo.Np.:
Matematyka:Zdolności:Do posługiwania się symbolami matematycznymi w sposób bardziej skuteczny i szybszy niż koledzy z klasy.
Cechy osobowości:Bardzo niezależny, lubi zajęcia związane z teoretycznymi i badawczymi problemami; utalentowane dziewczęta są mniej konformistyczne niż dziewczęta z przeciętnej populacji.
Programy dla uczniów uzdolnionych i utalentowanych
• Wzbogacanie-
to takie, które pozwalają każdemu z uczniów na pogłębianie tematu swoich zainteresowań
• Przyspieszanie- dostarczają doświadczeń, które normalnie wprowadzane są dopiero dla starszych dzieci .
WSKAZÓWKI DLA NAUCZANIA
• Okresowe przeglądanie charakterystyki uczniów klasy w celu sprawdzenia posiadania jakiś szczególnych zdolności, twórczości lub zaangażowania w określone zadania.
• Analizowanie programu nauczania- uzdolnieni uczniowie często nudzą się w klasie, zadania nie stanowią dla nich wyzwania.
• Używanie metod zachęcających do twórczości i badania własnego środowiska.
• Nauczyciel powinien być dobrym modelem- powinien akceptować różnice intelektualne i osobowościowe, wtedy uczniowie będą prawdopodobnie naśladować jego zachowanie
opowiastka