Polityka społeczna 23.03 ĆW I

DEFINICJA POLITYKI SPOŁECZNEJ
Jest to działalność państwa skierowana do wszystkich grup społecznych w celu zabezpieczenia ich bytu, a także potrzeb materialnych i niematerialnych ze szczególnym uwzględnieniem rodziny jako podstawowa komórki polityki społecznej.
 

Istnieją trzy próby określenia istoty tej dyscypliny:

1.       Postawić należy sprawiedliwy i celowy rozkład praw, obowiązków i dochodu społecznego jako cel, do którego polityka społeczna dążyć powinna. Zofia Daszyńska –Golińska

2.       Polityka społeczna jest to naukowo usystematyzowany zbiór wskazówek jak usuwać lub jak łagodzić niesprawiedliwości i szkody płynące dla jednostki i społeczeństwa z ustroju z pracy najemnej oraz jak przeciwdziałać dalszemu narastaniu tych niesprawiedliwości i powstawaniu nowych szkód. Stanisław Rychliński

3.       Bada ona zmiany zachodzace w strukturze społecznej pod wpływem celowej działalności grup społecznych oraz ciał publicznych i szuka sposobów najbardziej celowego przeprowadzenia tych zmian. Konstanty Krzeczkowski

.Zakres przedmiotowy polityki społecznej.

Wg prof. W. Szuberta
· Polityka ludnościowa i rodzinna
· Polityka zatrudnienia
· Polityka mieszkaniowa
· Polityka ochrony zdrowia
· Polityka zabezpieczenia społecznego i pomocy społecznej
· Polityka edukacji
· Polityki kulturalnej
· Polityka ochrony środowiska
· Polityka prewencji i przezwyciężania zjawisk patologii społecznej
· Polityka zapewnienia bezpiecznej starości
 

Zadania nauki dla polityki społecznej:

1.       zbadanie co było dawniej tzw. Postgnoza, która pozwala zrozumieć jak i dlaczego doszło do tego co jest teraz .

2.       ustalenie jak jest czyli określenie diagnozy a więc dostarczenie informacji jakie istnieją ograniczenia, swobody działania jakie są siły i morale sojuszników i przeciwników

3.       domyślanie się jak może być , jakie warianty przyszłości są możliwe. Prognozy wytyczają pole naszego wyboru politycznego i pokazują jakie programy sa z góry skazane na przegraną a jakie są realne

4.       programowanie, czyli obmyślanie pożądanej przyszłości , po co i dlaczego można przekształcać rzeczywistość , jak i z kim i kiedy najlepiej się za to zabrać

5.       ewaluacja skutków realizowanej polityki , pozwalająca korygować ułomne programy już w trakcie ich realizacji, monitoring reform, ciągłe ocenianie co ta polityka daje.

CZYM ZAJMUJE SIĘ POLITYKA SPOŁECZNA

Z polityką społ. spotykamy się na co dzień. Zajmuje się problemami, które dotyczą każdego z nas, tj. ubóstwo, (czyli stan w którym w jednostce lub grupie społ. brakuje środków potrzebnych do zaspokojenia podst. potrzeb uznawanych w danej społeczności za niezbędne do normalnego życia) bezrobocie, problemy rodziny i dzieci, bezdomnością (bezdomni to ludzie, których los lub zachowanie sprowadziły na najgłębszy skraj ubóstwa), kwestiami mieszkaniowymi, niepełnosprawnością (która stanowi od niedawna powszechnie uznawany problem społeczny, przede wszystkim dlatego, że wyodrębnia ona dotkniętą nią część społeczeństwa i przy braku odpowiedniego przeciwdziałania przesuwa ją na margines społeczny). Zajmuje się także z zagrożeniami społecznymi typu alkoholizm, uzależnienia patologiczne, przestępczość (która niepokojąco wzrosła w ostatnich latach wzbudzając niemal powszechne poczucie zagrożenia), narkomania (stanowi ona narastający

problem we wszystkich krajach świata, statystyczne ujęcie tego zjawiska jest tak samo trudne jak bezdomności).

Podmioty krajowe polityki społecznej.
 

Kryteria podziału podmiotów polityki społ. :
· Obszar działania:
- Skala globalna- do której zaliczamy podmioty związane od wielu lat z organizacjami międzynarodowymi

ONZ, które w swoich zainteresowaniach ujmują kwestie socjalne.
- Skala regionalna- ograniczona kontynentem grupa państw, np. UE z instytucjami.
- Skala krajowa- podmioty, których zasięg działania ograniczony jest do jednego państwa.

CHARAKTER PODMIOTÓW KRAJOWYCH

Krajowe organizacje dzielimy na :
a) publiczne - ich funkcją jest porządkowanie życia społecznego , tworzenie osłon socjalnych na poziomie

ekonomicznych możliwości budżetu a także wyrównywanie szans życiowych zgodnie z zasadą konstytucyjnej sprawiedliwości.
b) pozarządowe - ich funkcją jest wszechstronne uzupełnianie działań państwa na rzecz grup najsłabszych

ekonomicznie.

· Wg kryterium rodzajów podmiotów polityki społecznej wyróżniamy :
a) ustawodawcze; (Sejm + Senat = Parlament)
b) wykonawcze;(rząd i ministrowie)
c) kontrolne; ( Najwyższa Izba Kontroli Państwa)
d) sądownicze. (Sądy powszechne, Sądy pracy)

 

Rodzaje podmiotów polityki społecznej:
Mają związek z polityką społeczną poprzez wpływanie na jej treści i jakość.
Głównym podmiotem polityki społecznej jest samorząd terytorialny . Decentralizacja władzy oznacza przekazanie jaj uprawnień na szczebel organizacji terenowych jaką jest wspólnota samorządowa w gminie .Państwo nie jest bowiem w stanie w sposób scentralizowany sam podejmować działania. Samorząd terytorialny ma szeroki zakres działania , do jego zadań należą wszelkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym a w szczególności zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty . Powyższe zostało

zorganizowane poprzez pakiet reformy administracyjno – publicznej. Jej istotą stało się przekazanie części zadań samorządowi terytorialnemu i uczynienie go podmiotem samodzielnym i odpowiedzialnym przed społecznościami mieszkańców

w jedności terytorialnej

· ze względu na skalę zasięgu oddziaływania:
- podmioty w skali: makro(cały kraj), mezo (region, marszałek, wojewoda) i mikro (część na poziomi powiatu, gmina)
· ze względu na zakres problemów polityki społecznej wyróżniamy podmioty.:
- ministerstwo zdrowia, edukacji
- zakres rynku pracy, pomoc społ., mieszkalnictwo
· w działalności i sposobie uczestnictwa w tworzeniu
i realizacji polityki społecznej wyróżniamy podmioty.:
- doradcze
- opiniodawcze
- programotwórcze
- realizacyjne

 

Problemy ludnościowe

Problemy ludnościowe stanowią przedmiot badawczy demografii, nauki zajmującej się analizą rozwoju , stanu i struktury ludności. Zjawiska zachodzące w zbiorowościach ludzkich i jednocześnie zmieniające ich rozmiary dzielą demografię na dwa obszary:

1.       ruch naturalny( urodzenia, zgony

2.       ruch przestrzenny ( migracje, zewnętrzne i wewnętrzne)

Saldo migracji zewnętrznych zsumowane z przyrostem naturalnym oznacza przyrost rzeczywisty czyli faktyczną zmianę liczby ludności w kraju, w przyjętej jednostce czasu. Badania demograficzne są podstawą polityki ludnościowej . W Polsce prognozy demograficzne stanowiły podstawę planowania procesów rozwojowych.

POLITYKA LUDNOŚCIOWA:
Jest fragmentem polityki społecznej wyodrębnionym ze względu na kryteria przedmiotowe, wyrażającym i urzeczywistniającym solidarną troskę wszystkich podmiotów życia zbiorowego o zabezpieczenie biologicznej egzystencji społeczeństwa. Do polityki ludnościowej zalicza się zespół wewnętrznie spójnych przedsięwzięć, które zmierzają do wywołania pożądanych zmian w stanie, strukturze i rozmieszczeniu ludności oraz do wspomagania małżonków w podejmowaniu i realizacji ich wolnych decyzji rodzicielskich. Politykę ludnościową współtworzą wszyscy obywatele razem z władzami administracyjnymi, opierając ją na tym samym systemie aksjologicznym, który

konstytuuje racjonalną politykę społeczną, a więc na działaniach służących bezpośrednio dobru wspólnemu wchodzących w skład społeczeństwa osób. Polityka ludnościowa stanowi konkretyzację określonej polityki społecznej i tylko przez jej pryzmat daje się interpretować oraz oceniać. Wartością nadrzędną personalistycznej polityki ludnościowej jest człowiek. Dlatego dąży do stwarzania optymalnych warunków dla rozwoju osób i tworzonych przez nie wspólnot podstawowych. Bezwzględna i niezmienna wartość ludzkiej osoby nie podlega pomniejszeniu czy zwiększeniu
w poszczególnych fazach jej biologicznego i psychospołecznego rozwoju, ani nie zmienia się pod wpływem przeobrażeń makrostrukturalnych.
 

POLITYKA LUDNOŚCIOWA (zwana także polityką demograficzna lub populacyjną) państwa jest rozumiana jako ogół świadomych przedsięwzięć mających na celu wywołanie określonych zmian w stanie, strukturze i ruchu ludności.
W węższym zakresie bywa ograniczana do kształtowania reprodukcji ludności, natomiast w szerokim podejmuje zagadnienia regulacji stosunków społecznych i ekonomicznych wpływających samoistnie na

procesy demograficzne. Realizacja programu polityki ludnościowej zakłada dostosowanie jej programu do ulegającej transformacji sytuacji demograficznej, politycznej, społecznej
i ekonomicznej obszaru, którego dotyczy. O świadomej polityce ludnościowej możemy mówić wtedy, kiedy zawiera ona następujące elementy: współuczestnictwo i współodpowiedzialność państwa oraz jego instytucji w realizacji programu; popularyzacja lub negacja określonego modelu wielkości rodziny; legalizacja lub zakaz przerywania ciąży; istnienie systemu pozytywnych lub negatywnych przywilejów premii i innych bodźców związanych z zachowaniem prokreacyjnym kobiety lub rodziny.

Zajmuje się analizą stanów i struktury ludności aby wpływać na sytuację demograficzną.
Za właściwy uznaje się taki program polityki ludnościowej, który uwzględnia następujące zasady: zgodność z wymogami stawianymi naukowej precyzji; akomodacja do okoliczności czasu i miejsca; realność strony finansowej i organizacyjnej; zbieżność z interesami obywateli.
 

W literaturze wyróżnia się najczęściej następującą klasyfikację polityki ludnościowej:

1.                   Polityka pronatalistyczna- (populacyjna)- ukierunkowana na podnoszenie przyrostu naturalnego poprzez popieranie rozrodczości i maksymalizację liczby urodzeń. Realizowana głownie w krajach o wysokim stopniu rozwoju gosp., w  których zauważono spadek liczby narodzin dzieci. Państwo stosuje w tym celu bodźce (instrumenty):

prawne: urlopy wychowawcze, zasiłki rodzinne, zakaz aborcji, ochrona pracownicy spodziewającej się dziecka

ekonomiczne: świadczenia pieniężne-  becikowe, macierzyński, wychowawcze, stypendia

wychowawcze: świadomościowe –uświadamianie do życia w rodzinie, rodzina i szkoła– przekazywanie norm, wartości

Są to niestety rozwiązania doraźne, nie adekwatne do potrzeb społeczeństwa. nie zdają egzaminu.
2.        Polityka antynatalistyczna (depopulacyjna) zmierza w swoich założeniach do zahamowania przyrostu naturalnego, prowadzona w krajach słabo rozwiniętych gospodarczo Azjatyckie, Ameryka Pol. Afryka. stosuje się restrykcje- kary, środki prawne: aborcja dpzwolona, brak wsparcia finansowego
3.        Polityka neutralna – procesy ludnościowe mają charakter samoistny i polega na braku istotnej ingerencji  państwa w zjawiska demograficzne.
4. Polityka aktywna może przybierać różne formy:
- bezpośrednia i pośrednia
- restrykcyjna i propulsywna
- prewencyjna interwencyjna
5. Polityka ilościowa- to zespół działań państwa mających doprowadzić do osiągnięcia

optymalnego w określonych warunkach społecznych, gosp., i politycznych stanu zaludnienia
6. Polityka jakościowa- ma na celu ochronę społeczeństwa przed degeneracją fizyczną i umysłową (choroby dziedziczne, społ. Itp.)
 

Źródła informacji o ludności.

1. Najpełniejszym źródłem informacji o ludności są dane Narodowych Spisów Powszechnych.

W zależności od przyjętych założeń możemy mieć do czynienia z następującymi rodzajami spisów ludnościowych:
- powszechny (imienny lub sumaryczny)
- ewidencyjny
- reprezentacyjny (mikrospis)
- próbny
2.bieżąca rejestracja
3. bieżące badania
4. źródła wtórne (dokumenty)
 

Czyli czerpiemy informacje z :

·                                              Narodowy Spis Powszechny

·                                              GUS Główny Urząd Statystyczny

·                                              Dane poszczególnych ministerstw

·                                              Urząd Miasta lub Gminy

·                                              Urząd Pracy

·                                              Urząd Skarbowy

·                                              ZUS

·                                              Szpitale

·                                              KRUS

·                                              Dane instytucji opiekuńczo wychowawczych

·                                              MOPS

Stąd mamy dane:

·                                              demograficzne

·                                              społeczne (zawody, gospodarstwa)

·                                              geograficzne

Procesy ludnościowe w Polsce

-          mają swoją specyfikę

-          ogólnie ich przebieg sytuuje Polskę w grupie państw rozwiniętych, które w aspekcie demograficznym cechuje niskie natężenie ruchu ludności

-          Polska ma mniej korzystne wskaźniki umieralności niemowląt i przeciętnego trwania życia

-          Jest słabiej zurbanizowana

-          Mniejsze są migracje wewnętrzne

-          Występuje ujemne saldo migracji zagranicznych

DEMOGRAFIA POLSKI

·                                              Liczba ludności: 38ml 175tyś o 16 tyś. mniej niż w 2003r.

Przyczyną jest zmniejszająca się liczba urodzeń. Od 2002 mamy przyrost ujemny. Od 1993r. urodzenia kształtują się na poziomie poniżej 500 tyś., a od 1998 poniżej 400 tys.

·                                              śmiertelność niemowląt zmniejsza się

po wojnie 150/1000 żywych

1995                                                                   -  15/1000 urodzonych

obecnie       7-8/1000 urodzonych

·                                              W 2003 r współczynnik dzietności wynosił 1,22.

...