Osteologia czaszka
Osteologia budowa czaszki - wiadomości wstępne
Czaszkę dzielimy na dwie części:
Zamkniętą szczelnie mózgoczaszkę (czaszkę mózgową) położoną do przodu, zbudowaną z lekkich kości trzewioczaszkę (czaszkę twarzową)
Osteologia budowa czaszki - mózgoczaszka
Mózgoczaszka składa się z ośmiu kości. Cztery z nich to kości nieparzyste, mianowicie: kość czołowa (os frontale), kość potyliczna (os occipitale), kość klinowa (os sphenoidale) i kość sitowa (os ethmoidale).
Dochodzą do tego dwie kości parzyste, występujące symetrycznie po prawej i lewej stronie czaszki mózgowej: kości ciemieniowe (ossa parietale) i kości skroniowe (ossa temporale). Kości te od góry tworzą kopułowatą, szczelnie zamkniętą formę nazywaną sklepieniem czaszki
Poszczególne kości czaszki łączą się ze sobą bardzo ściśle, wytwarzając cały szereg zazębiających się szwów. Granicę między przednią powierzchnią mózgo- i trzewioczaszki stanowią nieco uwypuklone łuki brwiowe. Boczna zewnętrzna powierzchnia czaszki jest nieco zapadnięta i nosi nazwę dołu skroniowego.
W mózgoczaszce wyróżniamy sklepienie czaszki oraz jej podstawę. Sklepienie tworzą kości ciemieniowe, łuska k. czołowej, łuska k. potylicznej i łuska kości skroniowej.
Na wewnętrznej powierzchni sklepienia czaszki widoczne są odciski zakrętów kresomózgowia i móżdżku oraz bruzdy i rowki dla naczyń krwionośnych biegnących w oponach mózgu
Połączenia kości czaszki:
Szew węgłowy (1)
Szew potyliczno - sutkowy (2)
Szew ciemieniowo
■ sutkowy (3)
Szew łuskowy (4)
Szew klinowo- łuskowy (5)
Szew klinowo- czołowy (6)
Szew czołowo - jarzmowy (7)
Szew wieńcowy (8) , Staw skroniowo- żuchwowy (9)
Osteologia budowa czaszki - podstawa czaszki
• Dolną ścianę zamykającą przestrzeń, w której zlokalizowane jest mózgowie nazywamy podstawą czaszki. Ma ona
bardzo skomplikowaną budowę. Dół czaszki nie jest całkowicie płaski, ale schodzi tarasowato coraz niżej, tworząc trzy wyraźnie zarysowane poziomy, które określamy mianem dołów czaszkowych. Najwyżej położony jest przedni dół czaszkowy, nieco niżej środkowy, najniżej położony jest dół czaszkowy tylny.
Osteologia budowa czaszki - doły czaszkowe
Doły czaszkowe schodzą kaskadowato w dół
Tworzą w ten sposób trzy wyraźne poziomy, jeden nad drugim, od tyłu do przodu
Osteologia budowa czaszki - dół czaszkowy przedni
budowa czaszki - dół czaszkowy środkowy
Osteologia budowa czaszki - dół czaszkowy tylny
Osteologia budowa czaszki
Kość czołowa (łac. os frontale), nieparzysta, składa się z wypukłej ku przodowi łuski czołowej, położonej poziomo części oczodołowej i części nosowej.
Łuska czołowa
Ogranicza od przodu i góry jamę czaszki. Posiada dwie powierzchnie (zewnętrzną i wewnętrzną) oraz brzegi: ciemieniowy (tylny), klinowy (boczny) i nadoczodołowy, który ku dołowi przechodzi w wyrostek jarzmowy.
Część oczodołowa
• Posiada ona pośrodku wcięcie sitowe, w którym leży część kości sitowej, zwana blaszką sitową. Powierzchnia dolna części oczodołowej tworzy odcinki przednie sklepienia prawego i lewego oczodołu. Tylne brzegi części oczodołowej łączą się ze skrzydłami mniejszymi kości klinowej.
Część nosowa
• Znajduje się między oczodołami, poniżej łuski czołowej, łączy się pośrodku z kośćmi nosowymi (poprzez brzeg nosowy), a z boku z wyrostkami czołowymi szczęki. Tylny brzeg (wolny) jest przednim ograniczeniem wcięcia sitowego. Na powierzchni dolnej znajduje się skierowany w dół i do przodu kolec nosowy. Na górnej powierzchni kolca nosowego mieści się wejście do otworu ślepego.
Zatoki czołowe
Na pograniczu łuski czołowej i części oczodołowej, wewnątrz kości czołowej znajdują się dwie przestrzenie pneumatyczne, wypełnione powietrzem; są to zatoki czołowe (sinus frontales). Ich ściany pokrywa błona śluzowa. Ujścia zatok czołowych otwierają się do jamy nosowej - konkretnie do przewodu nosowego środkowego.
Kość ciemieniowa (łac. os parietale) - parzysta kość czaszki, leży nad łuską kości potylicznej, przyśrodkowo do kości skroniowej i z tyłu za łuską kości czołowej. Brzeg przyśrodkowy kości ciemieniowej łączy się w linii pośrodkowej z takim
samym brzegiem kości strony przeciwnej, tworząc
szew strzałkowy.
Na powierzchni zewnętrznej znajduje się wyczuwalny, wypukły guz czołowy. Na powierzchni wewnętrznej wklęsłej, zwróconej do jamy czaszki widoczne są bruzdy tętnicze dla tętnicy oponowej środkowej. Na kości tej wyróżnia się 4 kąty (angulus mastoideus- sutkowaty, sphenoidalis- klinowaty, frontalis- czołowy, occipitalis- potyliczny) oraz 4 brzegi (Margo occipitalis- potyliczny, squamosus- łuskowaty, frontalis- czołowy, sagittalis- strzałkowy).
Kość potyliczna (łac. os occipitale) - w skład kości potylicznej wchodzą: część podstawna, dwie części boczne i łuska potyliczna. Jest to kość czaszki, w której podstawnej części znajduje się otwór potyliczny wielki, łączący jamę mózgoczaszki z kanałem kręgowym kręgosłupa. Struktura kości
potylicznej jest chropowata.
• Od guzowatości potylicznej w kierunku podstawy czaszki ciągnie się grzebień potyliczny zewnętrzny. Po obu stronach grzebienia potylicznego znajdują się kresy potyliczne (karowe), będące miejscem przyczepu mięśni. Wewnątrz kości potylicznej odznaczają się struktury, które występują w czaszce. Kość potyliczna łączy się z sześcioma kośćmi: dwiema ciemieniowymi, dwiema skroniowymi, z kością klinową i z kręgiem szczytowym.
Przez otwór wielki ograniczony częściami składowymi kości potylicznej ( z przodu część podstawna, po bokach części boczne, z tyłu łuska) przechodzą: rdzeń przedłużony, tętnice kręgowe, nerwy dodatkowe oraz splot żylny podstawny. Na bocznej ścianie otworu wielkiego znajduje się ujście kanału nerwu podjęzykowego.
Po bokach otworu wielkiego (na częściach bocznych kości potylicznej) znajdują się dwa kłykcie potyliczne, których powierzchnie stawowe służą do połączenia tej kości z pierwszym kręgiem szyjnym.
Kość skroniowa (łac. os temporale) - parzysta kość wchodząca w skład mózgoczaszki.
U człowieka kość skroniowa składa się z czterech części:
część skalista (piramida)
część łuskowa (łuska skroniowa)
część bębenkowa
część sutkowa
Część łuskowa
Część łuskowa (łac. pars squamosa) albo łuska skroniowa (łac. squama temporalis) - przednio- górna część kości skroniowej, składająca się ze strzałkowo ustawionej płyty kostnej stanowiącej boczną część ściany mózgoczaszki, oraz z dolnej, masywniejszej części w której znajduje się powierzchnia stawowa stawu skroniowo- żuchwowego.
Łuska swoim górnym i tylnym brzegiem łączy się szwem łuskowym z kością ciemieniową, zaś brzegiem przednim za pomocą szwu klinowo- skroniowego ze skrzydłem większym kości klinowej.
Na wypukłej powierzchni skroniowej (zewnętrznej) łuski znajduje się bruzda tętnicy skroniowej środkowej, powierzchnia ta stanowi dno dołu skroniowego. W dolnej części łuski odchodzi bocznie i ku przodowi wyrostek jarzmowy który łącząc się szwem skroniowo-jarzmowym z wyrostkiem skroniowym kości jarzmowej tworzy łuk jarzmowy.
Na dolnej krawędzi wyrostka jarzmowego znajduje się pokryty chrząstką włóknistą guzek stawowy tworzący wraz z leżącym ku tyłowi od niego dołem żuchwowym panewkę stawu skroniowo- żuchwowego.
• Ku tyłowi od dołu żuchwowego znajduje się szczelina skalisto-bębenkowa oddzielająca łuskę od części bębenkowej kości skroniowej. Na powierzchni mózgowej (wewnętrznej) znajdują się liczne wyciski palczaste i łęki mózgowe
Część sutkowa
• Część sutkowa (łac. pars mastoidea), niekiedy uznawana za składową piramidy. Tworzy tylną część kości skroniowej, wykształca się dopiero u dorosłych wyodrębniając się z elementów łuski i piramidy łączących się szwem łuskowo-sutkowym (łac. sutura squamosomastoidea), który u osobników dorosłych widoczny jest w około 1/3 przypadków.
• Część zewnętrzna części sutkowej stanowi miejsce przyczepu wielu mięśni. W dolnej części, wskutek pracy unoszącego głowę mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego powstaje wyrostek sutkowaty, którego wnętrze zajmują wypełnione powietrzem, poprzedzielane drobnymi beleczkami kostnymi komórki sutkowe mające połączenie z uchem środkowym. Na powierzchni wewnętrznej najwyraźniejszą strukturą jest głęboka bruzda zatoki esowatej.
Część bębenkowa
Znajduje się do tyłu od szczeliny skalisto- bębenkowej a do przodu od szczeliny bębenkowo-sutkowej. Buduje ścianę przednią, dolną i część tylnej przewodu słuchowego zewnętrznego. Otacza także wyrostek rylcowaty kości skroniowej tworząc jego pochwę.
• Kość klinowa (łac. os sphenoidale), nieparzysta kość, tworząca część środkową podstawy czaszki, jest wklinowana pomiędzy inne kości. Od przodu łączy się z kością czołową i kośćmi twarzy (z kością podniebienną, szczęką i z kością jarzmową), z boku z kośćmi skroniowymi, a z tyłu z kością potyliczną. Kość klinowa swoim kształtem przypomina motyla. Składa się z trzonu, ze skrzydeł większych i mniejszych oraz z wyrostków skrzydłowatych.
• W kości tej odróżnia się trzon, w którym znajdują się dwie jamy, zwane zatokami klinowymi. Z przodu każda zatoka łączy się z jamą nosową otworem zatoki klinowej. Odcinek środkowy górnej powierzchni trzonu stanowi siodło tureckie, na którym spoczywa przysadka.
Kość sitowa (łac. os ethmoidale), nieparzysta, bierze udział w ograniczeniu jamy czaszki, oczodołów i jamy nosowej. Kość sitowa zbudowana jest z dwóch prostopadle ustawionych do siebie blaszek: poziomej i pionowej.
Blaszka pionowa
• Wchodzi w skład przegrody kostnej jamy nosowej. Jej część górna zwana jest grzebieniem kogucim
.
Blaszka sitowa
• Leży ona we wcięciu sitowym kości czołowej. Posiada ona liczne drobne otworki, przez które nerwy węchowe z jamy nosowej przechodzą do jamy czaszki. Z blaszki sitowej wyrastają ku dołowi dwa błędniki sitowe. Każdy błędnik wklinowany jest między oczodół i jamę nosową.
Osteologia trzewioczaszka
• Czaszka trzewna czyli twarzoczaszka zbudowana jest z kości o zupełnie innym charakterze. Wiele z tych kości jest bardzo małych, o wybitnie nieregularnych kształtach, niektóre z kości mają przestrzenie powietrzne. Na czaszkę trzewną w znakomitej większości składają się kości parzyste. Dochodzą to tego trzy kości nieparzyste. Dwie z nich związane są bezpośrednio z czaszką, trzecia z kości jest jedyną kością leżącą samotnie i nie związaną bezpośrednio z pozostałym kośćcem.
Kości parzyste (6) to: kości szczękowe (kości szczeki górnej) (maxillae), kości jarzmowe (osis zygomaticum), kości podniebienne (osis palatinum), kości nosowe (osis nasales) i znajdujące się wewnątrz jamy nosowej małżowiny nosowe dolne (conchae nasalis infeńores), kości łzowe (osis lacńmales).
Kości nieparzyste (3) to: lemiesz (vomer) i żuchwa (mandibula). Trzecia z kości (nie związaną bezpośrednio z pozostałym kośćcem) to kość gnykowa (os hyoideum).
Kość nosowa (łac. Os nasale) - parzysta kość czaszki w kształcie prostokątnej płytki. Tworzy przedni odcinek ściany górnej jamy nosowej. Kość nosowa łączy się u góry z kością czołową, z boku z wyrostkiem czołowym szczęki, a po stronie przyśrodkowej z kością strony drugiej. Na jej powierzchni wewnętrznej zaznacza się podłużna bruzda sitowa (sulcus ethmoidalis) dla nerwu sitowego przedniego.
• Kość łzowa (os lacrimale) - najmniejsza kość trzewioczaszki, buduje ona przyśrodkową ścianę oczodołu. Posiada dwie powierzchnie i cztery brzegi.
• Szczęka (łac. maxilla) albo...
masazysci2010