System Instytucjonalny Unii Europejskiej.pdf

SyStem inStytucjonalny unii europejSkiej

Opracowanie „System instytucjonalny Unii Europejskiej” to kompendium wie-

dzy z zakresu prawa instytucjonalnego Unii Europejskiej. Podstawowe wiado-

mości dotyczące poszczególnych instytucji poprzedzono wskazaniem zasad,

na podstawie których uregulowane zostały stosunki międzyinstytucjonalne.

Prezentacja instytucji rozpoczyna się od syntetycznych uwag ogólnych, na-

stępnie omawiany jest skład i struktura instytucji, jej kompetencje oraz sposób

funkcjonowania. Dla pełnego zrozumienia skomplikowanych nierzadko zagad-

nień systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej konieczne jest uzupełnienie

wiedzy podstawowej innymi publikacjami, których wykaz zamieszczony został

w części „Warto przeczytać”.

SpiS treŚci

Wstęp Cor sit exeratum

Ramy instytucjonalne Unii Europejskiej

Parlament Europejski

Rada Europejska

Rada

Komisja

Instytucje sądowe Unii Europejskiej

Trybunał Obrachunkowy

Europejski Bank Centralny

Podsumowanie

Po wejściu w życie traktatu z Lizbony Unia Europejska

uzyskała osobowość prawną i jako taka działa przez swoje

organy. Organy te w systemie prawa UE określane są mia-

nem instytucji Unii Europejskiej.

I. Ramy instytucjonalne Unii Europejskiej

Warto wiedzieć

Sformułowanie „jednolite ramy in-

stytucjonalne” użyte jest w pream-

bule TUE, w której strony traktatu

wyrażają pragnienie umocnienia

demokratycznego charakteru i sku-

teczności działania instytucji, słu-

żące lepszemu spełnieniu powie-

rzonych im zadań.

I.1. Uwagi ogólne

Zgodnie z postanowieniami Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) Unia dysponuje jednolity-

mi ramami instytucjonalnymi, które zapewniają spójność, skuteczność i ciągłość polityk oraz

działań podejmowanych do osiągnięcia jej celów. Ramy instytucjonalne przyczyniają się także

do propagowania wartości Unii oraz mają na celu służenie interesom Unii, obywateli i państw

członkowskich.

W przepisach TUE wymienia się następujące instytucje Unii : Parlament Europejski,

Radę Europejską, Radę, Komisję Europejską, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europej-

skiej, Europejski Bank Centralny i Trybunał Obrachunkowy . Każda z tych instytucji działa

w granicach kompetencji przyznanych jej postanowieniami traktatów. Instytucje Unii są

wspomagane przez organy pomocnicze, takie jak: Komitet Ekonomiczno-Społeczny,

Komitet Regionów oraz wiele komitetów, agencji, urzędów i grup roboczych .

Sprawdź swoją wiedzę

1. Czy istnieje hierarchia ważno-

ści instytucji Unii Europejskiej?

2. Czy Rada Europejska jest in-

stytucją Unii Europejskiej?

I.2. Zasady regulujące stosunki międzyinstytucjonalne

Z przepisów traktatowych wynika kilka zasad, regulujących stosunki międzyinstytucjonalne.

> Zasada równowagi instytucjonalnej – żadnej z instytucji nie można przypisywać

wyłącznych kompetencji prawodawczych ani wykonawczych; z zasady tej wynika

zakaz naruszania kompetencji pozostałych instytucji i przekazywania im własnych

uprawnień; ma zastosowanie przede wszystkim w procesie stanowienia i stosowa-

nia prawa UE.

> Zasada autonomii instytucjonalnej – przejawia się w tym, że instytucje mają:

prawo określania swojej struktury i zasad działania, wpływ na obsadzanie organów

kierowniczych, powoływanie organów pomocniczych i doradczych; realizacji tej zasa-

dy służą przywileje i immunitety członków poszczególnych instytucji.

> Zasada lojalności międzyinstytucjonalnej – zobowiązuje instytucje do lojalnej

współpracy w celu realizacji postanowień traktatowych. Instytucje zobligowane są

do współpracy w zakresie tworzenia i wykonywania prawa UE.

> Zasada otwartości – zgodnie z postanowieniami art. 15 Traktatu o funkcjonowaniu

Unii Europejskiej (TfUE) instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii działają z jak

największym poszanowaniem zasady otwartości, która służy wspieraniu dobrych

rządów i zapewnieniu uczestnictwa społeczeństwa obywatelskiego.

II. Parlament Europejski

Oicjalna strona internetowa PE:

www.europarl.europa.eu.

II.1. Uwagi ogólne

Siedziba Parlamentu Europejskiego znajduje się w Strasburgu , w którym odbywa-

ją się jego obrady. Dodatkowe posiedzenia mogą odbywać się także w Brukseli , gdzie

pracują komisje parlamentarne. Natomiast Sekretariat Generalny Parlamentu mieści się

w Luksemburgu .

Warto wiedzieć

Liczba 754 posłów w PE wynika

z obecnych 736 posłów (wybra-

nych w czerwcu 2009 r., kiedy to

traktat z Lizbony nie został jesz-

cze przyjęty) oraz 18 dodatko-

wych posłów. Będzie ona wyższa

od liczby założonej w traktacie

z Lizbony (750+1) o trzech par-

lamentarzystów (754). Różnica

wynika z faktu, że zgodnie z trak-

tatem z Nicei Niemcy wybrali 99

parlamentarzystów, natomiast

zgodnie z traktatem z Lizbony

przysługuje im już tylko 96.

II.2. Skład

Podział mandatów – art. 14 ust. 2 TUE stanowi, że liczba członków PE nie przekracza

750, nie licząc Przewodniczącego PE. Podstawą wyborów do PE, które odbyły się w czerwcu

2009 r., był traktat z Nicei, zgodnie z którym liczba mandatów wynosiła 736. Po wejściu w ży-

cie traktatu z Lizbony i ratyikacji dodatkowego protokołu ogólna liczba europosłów wzrośnie

przejściowo do 754.

Zgodnie z postanowieniem TUE

przedstawiciele do PE są wybierani

w wyborach bezpośrednich i pow-

szechnych. Pierwsze tego typu

wybory do PE odbyły się w 1979 r.

Tabela 1. Podział mandatów w Parlamencie Europejskim

Państwo

członkowskie

Liczba mandatów

Państwo

członkowskie

Liczba mandatów

Warto wiedzieć

W trakcie negocjacji zmian w trak-

tatach Włochy zgłosiły sprzeciw

wobec propozycji nowego podzia-

łu mandatów. W ostatniej chwi-

li podczas Konferencji Między-

rządowej osiągnięto kompromis,

zgodnie z którym liczba parlamen-

tarzystów została zwiększona do

751, a więc 750 oraz Przewod-

niczącego, a dodatkowe miejsce

przyznano Włochom. Fakt ten po-

twierdza również jedna z deklara-

cji dołączonych do traktatu z Li-

zbony (deklaracje dołączone do

Aktu końcowego Konferencji Mię-

dzyrządowej, która przyjęła trak-

tat z Lizbony – Dz.Urz. UE L 115

z 9 maja 2008 r., s. 335).

2009–2014 2014–2019

Niemcy

Austria

Francja

Bułgaria

Zjednoczone

Królestwo

Dania

Włochy

72+1

Słowacja

Hiszpania

Finlandia

Polska

Irlandia

Rumunia

Litwa

Niderlandy

Łotwa

Grecja

Słowenia

Portugalia

Estonia

Belgia

Cypr

Czechy

Luksemburg

W skład PE wchodzą przedstawiciele

obywateli Unii. Podział miejsc

pomiędzy państwa członkowskie

odbywa się na zasadzie

„proporcjonalności degresywnej”.

Węgry

Malta

Szwecja

Razem

736

750+1

Od 14 lipca 2009 r.

Przewodniczącym PE

jest Jerzy Buzek.

II.3. Struktura Parlamentu Europejskiego

Należy wyróżnić następujące organy kierownicze PE:

> Przewodniczący PE – wybierany w głosowaniu tajnym na okres 2,5 roku, z możli-

wością reelekcji; kandydat zgłaszany jest przez grupę polityczną lub co najmniej 40

posłów.

> Wiceprzewodniczący PE – zgłaszani i wybierani według tych samych zasad co

Przewodniczący PE. Liczbę wiceprzewodniczących ustala PE, obecnie jest ich 14.

> Prezydium to organ zarządzający PE, odpowiedzialny między innymi za kwestie ad-

ministracyjne, kadrowe i organizacyjne. W skład Prezydium PE, oprócz Przewodniczą-

cego PE i wiceprzewodniczących, wchodzi pięciu kwestorów z głosem doradczym.

> Konferencja Przewodniczących : tworzą ją Przewodniczący PE oraz przewodni-

czący grup politycznych, odpowiada ona za planowanie prac legislacyjnych PE oraz

określanie kompetencji komisji i delegacji.

Warto wiedzieć

W Polsce wybory do PE zostały

przeprowadzone na podstawie

ustawy z 23 stycznia 2004 r. –

Ordynacja wyborcza do Parla-

mentu Europejskiego (Dz.U. nr 25,

poz. 219). W dniu 28 październi-

ka 2009 r. Trybunał Konstytucyj-

ny wydał wyrok co do zgodności

z Konstytucją ustawy nowelizu-

jącej Ordynację wyborczą do PE.

Trybunał uznał, że możliwość

dwudniowych wyborów, głoso-

wanie przez pełnomocnika oraz

możliwość łączenia wyborów do

PE z referendum ogólnokrajo-

wym, wprowadzone do Ordynacji

wyborczej są zgodne z Konstytu-

cją (sygn. akt Kp 3/09, M.P. nr 72,

poz. 917).

Organami funkcjonalnymi PE są:

> Komisje stałe powoływane przez PE na okres 2,5 roku na podstawie propozycji

Konferencji Przewodniczących. Komisje stałe podzielone są według poszczególnych

dziedzin prawa UE, obecnie działa 20 komisji stałych.

> Komisje tymczasowe (specjalne) – powoływane przez PE, który określa ich kom-

petencje i skład do zbadania konkretnej sprawy, np. TDIP – Komisja tymczasowa do

zbadania sprawy rzekomego wykorzystania krajów europejskich przez CIA do trans-

portu i nielegalnego przetrzymywania więźniów.

> Komisje śledcze powoływane są przez PE w przypadku naruszenia lub niewłaści-

wego stosowania prawa unijnego, np. ESB1 – Tymczasowa Komisja ds. dochodzenia

w sprawie BSE (gąbczastego zwyrodnienia mózgu).

> Delegacje – grupy posłów wybranych przez PE do jego reprezentowania w orga-

nach międzyparlamentarnych. Delegacja PE uczestniczy w pracach: Zgromadzenia

Parlamentarnego NATO, Eurośródziemnomorskiego Zgromadzenia Parlamentarnego,

Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego Afryka, Karaiby, Pacyik – UE.

Warto wiedzieć

Posłowie nie zasiadają w PE we-

dług państwa pochodzenia, lecz

według przynależności do jednej

z ogólnoeuropejskich frakcji (gru-

py) politycznej, zrzeszającej ich

według podobieństwa poglądów

politycznych. Do utworzenia gru-

py politycznej potrzeba minimum

25 posłów, którzy reprezentują co

najmniej ¼ państw członkowskich.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: