UKŁAD SERCOWO – NACZYNIOWY
2009.09.27
1. Na układ sercowo – naczyniowy składają się:
- serce
- naczynia krwionośne
- naczynia chłonne
2. Funkcja układu krążenia:
- dostarczanie tkankom substancji odżywczych, tlenu i wody
- odprowadzanie produktów przemiany materii oraz dwutlenku węgla
- uczestniczenie (transport hormonów) w regulacji czynności poszczególnych narządów i całego organizmu
- regulacja ciepłoty ciała
- utrzymywanie równowagi kwasowo – zasadowej
- regulacja procesów zapalnych i immunologicznych przez wytwarzanie cytokin i cząstek adhezyjnych (odpornościowych)
- zapobieganie krwotokom (wytwarzanie skrzepu)
3. Krew:
- tkanka łączna zawieszona w osoczu
- składa się z osocza i elementów morfotycznych:
o osocze – 91% wody oraz białka (albuminy i globuliny), aminokwasy, tłuszcze, gazy oddechowe, związki nieorganiczne
o krwinki – erytrocyty (4,5 – 5,4 mln w 1mm3), leukocyty (5 – 12 tys. w 1 mm3) i trombocyty 150 – 400 tys. w 1 mm3)
4. Naczynia krwionośne – układ naczyń zamkniętych:
- tętnice (duża elastyczność i napięcie ścian)
- tętniczki
- naczynia włosowate (szczególna budowa śródbłonka umożliwiająca wymianę cząsteczek między krwią i tkankami
- żyłki
- żyły (ściany o słabo rozwiniętej mięśniówce, mniej sprężyste)
5. Krążenie wielkie – rozpoczyna się w lewej komorze serca, z której wychodzi aorta i rozprowadza krew po ustroju. Krew wraca z obwodu żyłami, które uchodzą do żył głównych (górnej i dolnej) a te uchodzą do prawego przedsionka.
6. Aorta jest przedłużeniem stożka tętniczego w lewej komorze; części aorty:
- aorta wstępująca (początek – opuszka – tu odchodzą tętnice wieńcowe)
- łuk aorty (odchodzą od prawej strony: pień ramienno głowowy (który dzieli się na tętnicę podobojczykową prawą i t. szyjną wspólną prawą], tętnica szyjna wspólna lewa i t. podobojczykowa lewa)
- aorta zstępująca (dzieli się na część piersiową i cz. brzuszną, która na poziomie IV kręgu lędźwiowego L4 dzieli się na dwie tętnice biodrowe wspólne a jej przedłużeniem jest t. krzyżowa pośrodkowa
7. Tętnice głowy i szyi:
- tętnica szyjna wspólna – na wysokości górnego brzegu chrząstki tarczowatej dzieli się na:
o t. zewnętrzną – unaczynia trzewia (narządy) szyi, okolice twarzy oraz boczną i tylną okolicę głowy; oddaje tętnice:
§ tarczowa górna (gruczoł tarczowy)
§ wstępująca gardłowa (gardło)
§ twarzowa
§ językowa
§ potyliczna
§ uszna tylna
§ powierzchowna skroniowa
§ szczękowa
o t. wewnętrzną – unaczynia mózgowie (razem z tętnicą kręgową), gałkę oczną i ucho wewnętrzne; najważniejsze jej gałęzie:
§ t. mózgu – środkowa
§ t. przednia mózgu
§ naczyniówkowa
§ oczna
8. Tętnice kończyny górnej – tętnica podobojczykowa przechodzi w t. pachową, ta przechodzi w t. ramienną a ta w dole łokciowym dzieli się na promieniową i łokciową. Gałęzie odchodzące od tt. promieniowej i łokciowej tworzą łuki tętnicze grzbietowe i dłoniowe nadgarstka, które unaczyniają rękę.
9. Tętnice kończyny dolnej – pochodzą od tt. biodrowych wspólnych, które na wysokości stawu krzyżowo – biodrowego dzielą się na t. biodrową zewnętrzną i t. biodrową wewnętrzną. Wewnętrzna unaczynia narządy układu moczowo – płciowego i ściany miednicy mniejszej. Zewnętrzna pod więzadłem pachwinowym zmienia nazwę na t. udową. Przebiega ona w trójkącie udowym i w kanale przywodzicieli i przechodzi w t. podkolanową. T. podkolanowa dzieli się na dwie końcowe gałęzie: t. piszczelowa przednia i tylna. Gałęzie tych tętnic tworzą łuki tętnicze podeszwowe i grzbietowe, które biorą udział w unaczynianiu stopy.
10. Aorta piersiowa przebiega w śródpiersiu górnym i w śródpiersiu dolnym tylnym i sięga do rozworu aortowego przepony. Unaczynia ściany i trzewia klatki piersiowej. Oddaje tętnice ścienne i tętnice trzewne.
Tt. ścienne to:
- międzyżebrowe tylne
- podżebrowe
- przeponowe górne
Tt. trzewne:
- oskrzelowe
- osierdziowe
- śródpiersiowe
- przełykowe
11. Aorta brzuszna – sięga od przepony do L4 i oddaje tętnice ścienne i trzewne. Tt. ścienne – przeponowe dolne i lędźwiowe. Tt. trzewne dzielą się na:
- parzyste:
o nerkowe
o nadnerczowe środkowe
o jądrowe / jajowodowe
- nieparzyste:
o pień trzewny – unaczynia narządy jamy brzusznej, tj. wątrobę, trzustkę, śledzionę, żołądek i opuszkę dwunastnicy i oddaje tętnice:
§ żołądkowa lewa
§ wątrobowa wspólna
§ śledzionowa
o t. krezkowa górna – unaczynia jelito cienkie oraz część jelita grubego (do ²/₃ prawej poprzecznej okrężnicy)
o t. krezkowa dolna – unaczynia pozostałą część jelita grubego włącznie z górną częścią odbytnicy
12. Krążenie małe – jest to droga krwi z prawej komory serca do lewego przedsionka. Z prawej komory wychodzi krótki pień płucny, który dzieli się na dwie tętnice płucne (prawą i lewą). Prowadzą one krew żylną do płuc i z płuc czterema żyłami płucnymi krew odprowadzana jest do lewego przedsionka.
13. Serce – budowa i topografia. Serce leży w klatce piersiowej w śródpiersiu. Śródpiersie to przestrzeń ograniczona przez powierzchnie przyśrodkowe płuc objęte opłucną śródpiersiową, z przodu przez mostek i części chrzęstne żeber i z tyłu przez odcinek piersiowy kręgosłupa. Rozdzielone jest ono na śródpiersie górne i dolne. Dolne dzieli się na: przednie, środkowe i tylne. Serce leży w śródpiersiu dolnym środkowym. W budowie makroskopowej wyróżniamy:
- podstawę
- koniuszek (wierzchołek)
- powierzchnię przednią (mostkowo – żebrową)
- powierzchnię tylno – dolną (przeponową)
- dwa brzegi – prawy i lewy
Podstawa serca skierowana jest ku górze do tyłu i w prawo (II przestrzeń międzyżebrowa po prawej stronie) a koniuszek serca ku dołowi do przodu i w lewo (II p.m.ż. po lewej stronie). Ma to związek z asymetrią serca. Patrząc od przodu na serce widzimy prawą komorę i prawy przedsionek oraz niewielką część lewego przedsionka i lewej komory. Patrząc na serce od tyłu widzimy lewy przedsionek, lewą komorę oddzielone bruzdą wieńcową oraz niewielką część prawego przedsionka i prawej komory.
14. Serce składa się z 4 jam – 2 przedsionków i 2 komór, przegrody międzyprzedsionkowej i międzykomorowej.
Do prawego przedsionka wnikają:
- żyła główna górna
- żyła główna dolna
- zatoka wieńcowa
Do lewego przedsionka:
- 4 żyły płucne – 2 prawe i 2 lewe
Z komory prawej wychodzi:
- pień płucny – do płuc
Z komory lewej wychodzi:
- aorta – na obwód
15. Ściana serca zbudowana jest z warstw:
- wsierdzie (endocardium) – wyściela od wewnątrz jamy serca i buduje zastawki serca
- śródsierdzie (myocardium) – składa się ze szkieletu serca, mięśnia sercowego i układu bodźco – przewodzącego (tkanka węzłowa)
- nasierdzie (epicardium)
16. Szkielet serca obejmuje:
- 4 pierścienie włókniste
- 2 trójkąty włókniste (lewy i prawy)
- część błoniasta przegrody międzykomorowej
17. Mięsień sercowy w obrębie przedsionków składa się z:
- mięśni grzebieniastych
a w obrębie komór składa się z trzech warstw:
- zewnętrzna (wspólna) – skośna
- środkowa (oddzielna) – okrężna
- wewnętrzna (oddzielna) – podłużna – tworzy mięśnie brodawkowate i beleczki mięśniowe
18. Układ bodźco – przewodzący inicjuje i reguluje rytm pracy serca. Składa się on z dwóch części:
- część zatokowo – przedsionkowa – węzeł zatokowo – przedsionkowy leży w miejscu, gdzie żyła główna górna wchodzi do prawego przedsionka, inicjuje rytm pracy serca
- część przedsionkowo – komorowa – reguluje pracę serca:
o węzeł przedsionkowo – komorowy
o pęczek (pień) Hisa – przebiega wzdłuż przegrody międzykomorowej, dzieli się na odnogi prawą i lewą, które kończą się w ścianie komór włóknami Purkinjego
19. Zastawki serca:
- zastawka trójdzielna – zamyka ujście przedsionkowo – komorowe prawe
- zastawka dwudzielna (mitralna) – zamyka ujście przedsionkowo – komorowe lewe
...
meszugas