02 i 03 rzutowanie-przekroje-wymiarowanie.doc

Aksonometria

Do przedstawienia kształtów przedmiotów w sposób poglądowy (perspektywiczny), w jednym rzucie, służą w rysunku technicznym rzuty aksonometryczne.

Wyróżniamy następujące rodzaje rzutów aksonometrycznych:

·         Izometrię

·         dimetrię ukośną

·         dimetrię prostokątną

Odręczny szkic techniczny

Szkic techniczny służy do wstępnego zapisu informacji technicznej. Nie musi spełniać wszystkich kryteriów rysunku technicznego. Najczęściej jest to rysunek nie skalowany.

Główne etapy szkicowania:

·         Analiza szkicowanego przedmiotu

·         Wykonanie szkicu

·         Zwymiarowanie przedmiotu przedstawionego na szkicu

·         Opisanie wykonanego szkicu

·         Sprawdzenie szkicu

Rzutowanie prostokątne

Normy związane:

PN-EN ISO 5456-1:2002

Rysunek techniczny. Metody rzutowania. Część 1: Postanowienia ogólne

PN-EN ISO 5456-2:2002

Rysunek techniczny. Metody rzutowania. Część 2: Przedstawianie prostokątne.

Rzut- jest to rysunkowe odwzorowanie przedmiotu lub bryły geometrycznej na płaszczyźnie rzutów, zwanej rzutnią, którą jest płaszczyzna rysunku

Rzut prostokątny powstaje w następujący sposób:

·         przedmiot ustawiamy równolegle do rzutni, tak aby znalazł się między obserwatorem a rzutnią

·         patrzymy na przedmiot prostopadle do płaszczyzny rzutni,

·         z każdego widocznego punktu prowadzimy linię prostopadłą do rzutni

·         punkty przecięcia tych linii z rzutnią łączymy odpowiednimi odcinkami otrzymując

rzut prostokątny

Rozróżnia się dwie metody rzutowania prostokątnego:

·         wg metody europejskiej, polegającej na wyznaczaniu rzutu prostokątnego przedmiotu przy założeniu, że przedmiot rzutowany znajduje się pomiędzy obserwatorem i rzutnią.

·         wg metody amerykańskiej, gdzie rzutnia znajduje się pomiędzy obserwatorem a przedmiotem rzutowanym co powoduje przestawienie położenia niektórych rzutów w stosunku do metody europejskiej
 

·         Rys. Wyznaczanie rzutu metodą amerykańską.

Układ trzech rzutni.

W przypadku przedmiotów o bardziej skomplikowanych kształtach do jednoznacznego

odwzorowania stosujemy układ trzech rzutni wzajemnie prostopadłych.

Na każdą z płaszczyzn wzajemnie prostopadłych dokonujemy rzutowania prostokątnego przedmiotu w odpowiednim kierunku.

·         Na rzutni pionowej I zgodnie z kierunkiem 1 otrzymamy rzut pionowy (główny).

·         Na rzutni bocznej II zgodnie z kierunkiem 2 otrzymamy rzut boczny (z lewego boku).

·         Na rzutni poziomej III zgodnie z kierunkiem 3 otrzymamy rzut z góry.

Układ przestrzenny trzech płaszczyzn zniekształca rysunki, dlatego oddzielamy je od siebie i układamy w jednej płaszczyźnie.

Po rozłożeniu na każdej rzutni mamy prawidłowo wyglądające rzuty prostokątne przedmiotu z trzech różnych kierunków.

Na rysunkach technicznych nie rysujemy śladów rzutni, gdyż istnieją one tylko w wyobraźni. Poszczególne rzuty rozpoznajemy po ich wzajemnym położeniu względem siebie.

WIDOKI I PRZEKROJE PRZEDMIOTÓW

Przekroje służą do odwzorowania niewidocznych elementów skomplikowanych przedmiotów i do przedstawienia wewnętrznych zarysów przedmiotów.

Tworzenie przekroju

Przekrój powstaje przez przecięcie przedmiotu w interesującym nas miejscu wyobrażalną płaszczyzna. Następnie - równie w wyobraźni - odrzucamy przednia cześć przeciętego przedmiotu, a druga cześć rysujemy w rzucie prostokątnym z widocznym już wewnętrznym ukształtowaniem. Miejsce w którym dokonano przekroju oznaczamy równoległymi liniami ciągłymi cienkimi rysowanymi pod katem 45º, 60º.

Oznaczenie przekrojów

Położenie płaszczyzny przekroju zaznacza się na prostopadłym do niej rzucie dwiema krótkimi, grubymi kreskami, nie przecinającymi zewnętrznego zarysu przedmiotu, oraz strzałkami wskazującymi kierunek rzutowania przekroju. Strzałki umieszczamy w odległości 2 - 3 mm od zewnętrznych końców grubych kresek. Płaszczyznę przekroju oznacza się dwiema jednakowymi wielkimi literami, które pisze się obok strzałek, a nad rzutem przekroju powtarza się te litery, rozdzielając je pozioma kreską.

Przekroje kompletne.

Przekrój prosty

Na rysunku przedstawiono element dla którego wystarczającym jest zastosowanie przekroju prostego. Jeżeli położenie płaszczyzny tnącej jest oczywiste, dopuszcza się nie zaznaczania jej.

Należy jednak zawsze pamiętać o rysowaniu krawędzi leżących poza płaszczyzną.

Znaki graficzne do oznaczania przekrojów

Przekrój złożony – stopniowy

Na rysunku przedstawiono przedmiot którego budowa wymagała zastosowania trzech płaszczyzn tnących wzajemnie równoległych. Przekrój ten nosi nazwę przekroju stopniowego. Położenie płaszczyzn tnących uzupełniono tu poprowadzoną linią z długą kreską i kropką. Ponadto należy zwrócić uwagę na fakt, że przekrój stopniowy otrzymuje się sprowadzając do jednej płaszczyzny przekroje leżące bliżej i dalej od obserwatora.

Przekrój złożony – łamany

Zastosowano tu płaszczyzny tnące, których ślady tworzą kąt rozwarty. Jest to przekrój łamany.

Przekroje częściowe

Bryła obrotowa, półprzekrój

Rzuty przedmiotu symetrycznego – półwidok i półprzekrój

Ćwierćwidok przedmiotu symetrycznego

Ćwierćprzekrój przedmiotu symetrycznego

WYMIAROWANIE

Wymiarowanie jest to podawanie wymiarów przedmiotów na rysunkach technicznych za pomocą linii, liczb i znaków wymiarowych.

Ogólne zasady wymiarowania w rysunku technicznym maszynowym dotyczą:

·         linii wymiarowych i pomocniczych linii wymiarowych

·         strzałek wymiarowych

·         liczb wymiarowych

·         znaków wymiarowych

Linie wymiarowe i pomocnicze linie wymiarowe

Linie wymiarowe rysuje się linią ciągłą cienką równolegle do wymiarowanego odcinka w odległości co najmniej 10 mm, zakończone są grotami dotykającymi ostrzem krawędzi przedmiotu, pomocniczych linii wymiarowych lub osi symetrii.
Linie wymiarowe nie mogą się przecinać.

Pomocnicze linie wymiarowe są to linie ciągłe cienkie, będące przedłużeniami linii rysunku. Rysuje się je prostopadle do mierzonego odcinka.
Pomocnicze linie wymiarowe mogą się przecinać.

Strzałki wymiarowe

Prawidłowy kształt grotów przedstawia rysunek (1). Długość grota powinna wynosić 6-8 grubości linii zarysu przedmiotu, lecz nie mniej niż 2,5 mm. Groty powinny być zaczernione. Na szkicach odręcznych dopuszcza się stosowanie grotów niezaczernionych (rys. 2). Długość grotów powinna być jednakowa dla wszystkich wymiarów na rysunku.
Zasadniczo ostrza grotów powinny dotykać od wewnątrz linii, między którymi wymiar podajemy (rys 3).
Przy podawaniu małych wymiarów groty można umieszczać na zewnątrz tych linii, na przedłużeniach linii wymiarowej (rys 4).
Dopuszcza się zastępowanie grotów cienkimi kreskami o długości co najmniej 3,5 mm, nachylonymi pod kątem 45o do linii wymiarowej (rys 5).

Liczby wymiarowe

Na rysunkach technicznych maszynowych wymiary liniowe (długościowe) podaje się w milimetrach, przy czym oznaczenie "mm" pomija się.

Liczby wymiarowe pisze się nad liniami wymiarowymi w odległości 0,5 - 1,5 mm od nich, mniej więcej na środku (rys.1)
Jeżeli linia wymiarowa jest krótka, to liczbę wymiarową można napisać nad jej przedłużeniem (rys. 2)
Na wszystkich rysunkach wykonanych na jednym arkuszu liczby wymiarowe powinny mieć jednakową wysokość, niezależnie od wielkości rzutów i wartości wymiarów.
Należy unikać umieszczania liczb wymiarowych na liniach zarysu przedmiotu, osiach i liniach kreskowania przekrojów.
Wymiary powinny być tak rozmieszczone, żeby jak najwięcej z nich można było odczytać patrząc na rysunek od dołu lub od prawej strony (rys. 3)

Znaki wymiarowe

Do wymiarowania wielkości średnic i promieni krzywizn stosujemy specjalne znaki wymiarowe.
Średnice wymiarujemy poprzedzając liczbę wymiarową znakiem Ć (fi).
Promienie łuków wymiarujemy poprzedzając liczbę wymiarową znakiem R. Linię wymiarową prowadzi się od środka łuku i zakańcza się grotem tylko od strony łuku (rys.) Grubość płaskich przedmiotów o nieskomplikowanych kształtach zaznaczamy poprzedzając liczbę wymiarową znakiem x.

Podstawowe zasady wymiarowania

Przystępując do wymiarowania rysunku technicznego należy wczuć się w rolę osoby, która na jego podstawie będzie wykonywać dany przedmiot. Trzeba zadbać o to, aby nie zabrakło żadnego z potrzebnych wymiarów i aby można je było jak najłatwiej odmierzyć na materiale podczas obróbki. Ułatwi to w znacznym stopniu znajomość podstawowych zasad wymiarowania.

Podstawowe zasady wymiarowania w rysunku technicznym dotyczą:

·         stawiania wszystkich wymiarów koniecznych

·         niepowtarzania wymiarów

·         niezamykania łańcuchów wymiarowych

·         pomijania wymiarów oczywistych

Zasada wymiarów koniecznych

Zawsze podajemy wymiary gabarytowe (zewnętrzne). Wymiary mniejsze rysujemy bliżej rzutu przedmiotu.
Zawsze podajemy tylko tyle i takich wymiarów które są niezbędne do jednoznacznego określenia wymiarowego przedmiotu. Każdy wymiar na rysunku powinien dawać się odmierzyć na przedmiocie w czasie wykonywania czynności obróbkowych.

Zasada nie powtarzania wymiarów

Wymiarów nie należy nigdy powtarzać ani na tym samym rzucie, ani na różnych rzutach tego samego przedmiotu.
Każdy wymiar powinien być podany na rysunku tylko raz i to w miejscu, w którym jest on najbardziej zrozumiały, łatwy do odszukania i potrzebny ze względu na przebieg obróbki.

Zasada nie zamykania łańcuchów wymiarowych

Łańcuchy wymiarowe stanowią szereg kolejnych wymiarów równoległych (tzw. łańcuchy wymiarowe proste - rys. 1) lub dowlnie skierowanych (tzw. łańcuchy wymiarowe złożone - rys. 2)
W obu rodzajach łańcuchów nie należy wpisywać wszystkich wymiarów, gdyż łańcuch zamknięty zawiera wymiary zbędne wynikające z innych wymiarów. Łańcuchy wymiarowe powinny więc pozostać otwarte, przy czym pomija się wymiar najmniej ważny.

Zasada pomijania wymiarów oczywistych

Pomijanie wymiarów oczywistych dotyczy przede wszystkim wymiarów kątowych, wynoszących 0o lub 90o, tj. odnoszących się do linii wzajemnie równoległych lub prostopadłych.

Ten rysunek został zwymiarowany zgodnie z przedstawionymi wcześniej zasadami:

·         przy pomocy linii pomocniczych większość linii wymiarowych umieszczono na zewnątrz przedmiotu, co zwiększa przejrzystość rysunku,

·         wymiary krótsze podane są bliżej krawędzi przedmiotu niż wymiary dłuższe, dzięki czemu unikamy przecinania się linii wymiarowych,

·         większość wymiarów zgrupowana jest na rzucie głównym,

·         żaden wymiar nie został powtórzony,

·         liczby wymiarowe określają wymiary w mm, ale nazwa jednostki na rysunku jest pomijana.