1
Patomorfologia tkanek miękkich i kości
Dysplazje kostne
- zaburzenia struktury kostnej
- mogą dotyczyć tylko układu kostnego lub pierwotnie zajmować układ kostny, a później także inne narządy
- chorych cechuje niski wzrost, nieprawidłowe ukształtowanie kości, a często także zwiększona ich łamliwość
Niepełna osteogeneza
- wynik mutacji genów COL1A1 i/lub COL1A2, które są odpowiedzialne za syntezę kolagenu I
- nasilenie choroby zależy od miejsca mutacji
- choroba dziedziczona jest jako cecha autosomalna dominująca lub jest efektem mutacji de novo
- typy choroby
· I – o połowę mniej prawidłowego kolagenu I
ü najłagodniejszy
ü mało złamań
ü słabo nasilone rozrzedzenie kości
ü błękitne twardówki (prześwitywanie naczyniówki)
ü czasem także zaburzenia budowy zębów (dentinogenesis imperfecta)
· II – najcięższy
ü śmierć wewnątrzmaciczna lub tuż po urodzeniu (efekt rozległego wylewu śródczaszkowego lub niewydolności oddechowej)
ü liczne złamania
ü duża , miękka czaszka
ü mała klatka piersiowa
ü błękitne twardówki
· III – postępująca ciężka choroba
ü zniekształcone kończyny i kręgosłup (złamania uciskowe)
ü bardzo niski wzrost
ü twardówki białe lub błękitne
· IV – najrzadsza, objawy pośrednie między typem I a III
- morfologia
· osteopenia - ilościowe zmniejszenie tkanki kostnej (ścieńszenie beleczek kostnych o zachowanej architekturze)
· redukcja podścieliska kości
· względne powiększenie osteocytów
· pola kości falistej ( szczególnie w typie II)
· bezładny układ ścieńszałych blaszek
· cieńsza płytka wzostowa
· bezładny układ chondrocytów warstwy rozrostowej i przerostowej
Marmurkowatość kości (Osteopetrosis)
- należy do zaburzeń tworzenia i przebudowy kości
- efekt obniżenia zdolności resorpcyjnej osteoklastów
- charakteryzuje się pogrubieniem kości – szczególnie części przynasadowych kości długich ze zwężeniem jamy szpikowej oraz kości podstawy czaszki
- objawy
· zwiększona łamliwość kości
· niedokrwistość
· porażenia nerwów czaszkowych
- postaci
· choroba Albersa – Schönberga
ü najłagodniejsza
ü zwiększona gęstość radiologiczna kości
ü zwiększona łamliwość kości
ü cecha dziedziczona autosomalnie dominująco
· złośliwa osteopetroza
ü najcięższa
ü śmierć przed 10 r.ż.
ü znaczna pancytopenia z hepatosplenomegalią
ü porażenia nerwów czaszkowych
ü częste złamania kości powikłane zapaleniem kości i szpiku
ü cecha dziedziczona autosomalnie recesywnie
· związana z mutacją anhydrazy węglanowej II (enzym niezbędny w procesie resorpcji kości)
ü przebiega z kwasicą nerkową oraz zwapnieniami w mózgu (niedorozwój umysłowy)
· zmiany najbardziej widoczne w częściach przynasadowych
· pierwotna kość gąbczasta i zwapniała chrząstka, które nie uległy resorpcji tworzą naprzemienne warstwy wypełniające jamy szpikowe
· kość w większości falista
· anomalie powierzchni komórkowej osteoklastów
Achondroplazja
- należy do chondrodysplazji, czyli zaburzeń struktury i wzrostu chrząstki
- efekt mutacji genu dla receptora 3 FGF (FGFR3)
- zaburzenia kostne w bardzo wczesnym okresie rozwoju kośćca
- dysproporcje w układzie kostnym
· duża mózgoczaszka z wydatnymi guzami nadoczodołowymi
· niedorozwój części twarzowej (głównie podstawy nosa) oraz części podstawnej czaszki
· trzony kręgów o prawidłowej długości (stąd długość tułowia prawidłowa), ale niedorozwój ich części tylnych (prowadzi to do zwężenia kanału kręgowego i otworów międzykręgowych)
· skrócenie kości długich ( głównie udowych i ramieniowych), które mają dużą średnicę
· wykrzywienie kończyn z wypukłością na zewnątrz
· koślawość kolan (genu varum)
- rozwój umysłowy prawidłowy
- anomalie rozrostowe (ilościowe) chrząstki i kostnienia śródchrzęstnego
- płytka wzrostowa – budowa prawidłowa, ale możliwe zwężenie niektórych stref
- inne choroby dotyczące mutacji genu FGFR3
· hipochondroplazja – zmiany jw. , ale słabiej wyrażone
· dysplasia thanatotrophica – przypomina homozygotyczną postać achondroplazji, śmierć w okresie niemowlęcym
Metaboliczne choroby kości
- wynik zaburzenia chemicznego środowiska ustroju
- cechy charakterystyczne
· osteopenia
· skłonność do złamań
Pierwotna nadczynność przytarczyc
- zmiany kostne pojawiają się najpierw w częściach obwodowych paliczków, a później także w obwodowych częściach obojczyka oraz kościach sklepienia czaszki
- początkowo bardzo intensywna przebudowa kości – liczne powierzchnie resorpcyjne oraz tworzenie tkanki kostnawej z intensywną mineralizacją
- bardzo rzadko występują guzy brunatne oraz resorpcja tunelowa (osteoklasty nie mogą wnikać w tkankę kostnawą, więc wnikają do części środkowej beleczki, gdzie mają dostęp do mineralizowanej kości)
- część pacjentów może resorbować w przebiegu choroby więcej wapnia i fosforanów z jelit, dlatego u nich nie wystąpią zmiany kostne
Zaburzenia mineralizacji kości
1.Krzywica (Rachitis)
- efekt niedoboru witaminy D (hiperkalcemia i hipofosfatemia prowadzą do zaburzeń mineralizacji) u dzieci
- przyczyny
· prawdziwy niedobór witaminy D
· krzywice pseudoniedoborowe – dziedziczenie autosomalne recesywne
ü typ I – wrodzone upośledzenie konwersji 25(OH)D do 1,25 (OH)2D
ü typ II – wrodzona mutacja receptora dla witaminy D
· krzywice hipofosfatemiczne – upośledzona resorpcja fosforanów przez proksymalne kanaliki nerkowe
- cechy charakterystyczne w układzie kostnym
· chrząstka nasadowa znacznie pogrubiała
· nasada przybiera kształt kielicha
· częste mikrourazy z następowym wnikaniem naczyń włosowatych
· rozległe zniekształcenia szkieletu
ü spłaszczenie kości potylicznej
ü opóźnione zarastanie ciemiączka przedniego
ü craniotabes – miękkie kości czaszki (szczególnie kości ciemieniowe), podatne na ucisk mechaniczny
ü caput quadratum – powiększenie guzów czołowych (nadmiar odłożonego osteoidu)
ü różaniec krzywiczy (rosarium rachiticum) – zgrubienie żeber na granicy kostno – chrzęstnej (nadmiar chrząstki i osteoidu)
ü bruzda Harrisona – wklęśnięcie żeber w miejscu przyczepu przepony
ü ptasia lub lejkowata klatka piersiowa (pectus carinatum/infundibulare)
ü znaczne pogrubienie nasad kości długich, szczególnie dolnych nasad kości promieniowej i udowej (bransolety krzywicze)
ü skrzywienie kręgosłupa ku tyłowi (kyphosis), do przodu (lordosis) lub boczne (scoliosis)
ü spłaszczenie miednicy
ü pająkowatość kończyn dolnych
ü wygięcie kości piszczelowych do przodu
ü kolana koślawe i szpotawe
ü płaskie stopy
ü brzuch krzywiczy (efekt obniżonego napięcia mięśni)
ü opóźnione wyrzynanie zębów
ü zęby podatne na próchnicę
ü linie zanikowe w szkliwie zębów stałych przy niedoborze wapnia
- obraz histologiczny
· zmiany głównie w strefie wzrostu kości długich (w miejscu chrząstki nasadowej)
· nadmiar niezmineralizowanej macierzy kostnej
· stały wzrost chrząstki proliferującej i hipertroficznej
· chondrocyty nie dojrzewają, ale też nie obumierają (zaburzenia resorpcji)
· pogrubiała i nieregularna duża ilość tkanki chrzęstnej przynasadowej
· całkowite zaburzenie organizacji budowy chrząstki wzrostowej
· zaburzenie kostnienia odokostnowego
· bardzo wolne kostnienie odchrzęstne ( głównie w obwodowych częściach przynasad)
· słabo widoczna warstwa chrząstki wapniejącej
Osteomalacja
- efekt niedoboru witaminy D u dorosłych
- niewłaściwa mineralizacja (niedobór soli wapnia) macierzy organicznej (osteoidu) prowadząca do zaburzeń wewnętrznej przebudowy tkanki kostnej
- dobrze zmineralizowane beleczki kostne otoczone są szerokim, nadmiernie pogrubiałym rąbkiem niezmineralizowanego osteoidu
- kości o prawidłowych rozmiarach są słabe, podatne na mikro- i makrozłamania ( głównie kręgi i kości udowe)
- w RTG widoczne rzekome złamania, czyli poprzeczne przejaśnienia w warstwie korowej (szczególnie kości długich) występujące w miejscach nieuwapnionej kości
Dystrofia kostna pochodzenia nerkowego (osteodystrophia renalis)
- efekt wtórnej nadczynności przytarczyc, spadku przesączania kłębuszkowego oraz kwasicy metabolicznej
- typy zmian
· postać o znacznej przebudowie kości
ü...
zieluna2