Skarby Podkarpackie - Nr 29.pdf - Skarby Podkarpackie - travel-news.pl

P o d k a r P a c k i e

Numer 13 czasopisma współfinansowanego przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu

Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Współpracy Transgranicznej

Rzeczpospolita Polska – Republika Słowacka 2007–2013

2 L isty do R edakcji

Szanowna Redakcjo,

Żona Elimelecha: Szprinca bat Aharon Rokeach

Margoliot.

Potomstwo Elimelecha i Szprincy (trzech synów,

dwie córki): syn Eleazar (ur. 1740/1741, zm. 1806,

zwany Eleazarem z Leżajska, gdzie jako następca

swojego ojca był cadykiem do swej śmierci); syn

Eliezer Lipman (ur. 1742/1743, zm. 1813; zwa-

ny Eliezerem z Chmielnika, gdzie był cadykiem

od 1787 r. do swej śmierci); syn Jaakow (ur. ?,

zm. 1808; zwany Jaakow z Mogielnicy, gdzie

był cadykiem do swej śmierci) córka Ester Etel

(zm. w 1800 r. we Frysztaku); córka Miresz

(za mężem w Białej k. Prudnika).

Wnuki Elimelecha: Menachem Jissachar ben Eleazar z Leżajska

(zm. 1814, pochowany w Przeworsku); Naftali ben Eleazar z Leżajska

(ur. 1764/1765, zm. 1844, cadyk w Leżajsku od śmierci swojego ojca

(1806) do swej śmierci).

Prawnuk Elimelecha: Elimelech Weisblum ben Manachem Jissa-

char (zm. 1849, zwany Elimelechem z Rudnika, pochowany w Soko-

łowie Małopolskim).

Praprawnuk Elimelecha: Eleazar ben Elimelech Weisblum (zm.

1910, zwany Eleazarem z Rzeszowa, pochowany w Sokołowie Mało-

polskim).

Należy jeszcze zwrócić uwagę na to, że w zamieszczonym przez

Andrzeja Potockiego drzewie genealogicznym (pomijając fantastycz-

ną protezę powyżej Elimelecha), jako syn Elimelecha znalazł się jego

wnuk (Menachem Jissachar ben Eleazar, zm. 1814) i w konsekwencji

tego prawnuk Elimelech Weisblun z Rudnika występuje jako wnuk,

a praprawnuk Eleazar ben Elimelech Weisblum występuje jako pra-

wnuk. Ponadto osoba opisana jako Eleazar Lipman z Leżajska zm.

1787 miała być zapewne Eleazarem z Leżajska, zmarłym w 1806 r.

Wypadałoby jeszcze dodać, że Dowa Bera z Międzyrzecza nie nazy-

wano Magiem, lecz Magidem (hebr. kaznodzieja).

Z pozdrowieniami Andrzej Trzciński

Serdecznie dziękuję

za najnowszy tom „Skar-

bów Podkarpackich”.

Nie mogę nie odnieść

się do tekstu Pana Andrze-

ja Potockiego: Leżajski ca-

dyk Elimelech z Baligrodu?

„Skarby Podkarpackie” 2011,

nr 3 (28), s. 30–31. Tekst ten

można by potraktować jako

ikcję literacką, gdyby nie po-

pularnonaukowa konwencja.

W rezultacie niezorientowany

w tej tematyce czytelnik otrzymuje mieszankę faktów i niefrasobli-

wych przypuszczeń i tylko patrzeć, jak te „sensacje” zaczną być gdzieś

powielane (w obiegu wirtualnym już są). Może nie doszłoby do tych

nieprawdopodobnych skojarzeń genealogicznych, gdyby Andrzej Po-

tocki dotarł do informacji dostępnej także w publikacjach polskoję-

zycznych, że „rodzinnym gniazdem” przyszłego cadyka były okolice

Tykocina na Podlasiu 1 . W hebrajskojęzycznej literaturze hagiogra-

icznej podaje się nawet nazwę wsi koło Tykocina – Lapachi (co wy-

daje się być żydowską nazwą Łopuchowa) 2 . Drugim wątkiem, który

zwiódł Andrzeja Potockiego było skojarzenie podobieństwa imion.

Jednak hebrajsko-jidyszowa para imion Eliezer Lipman (zdrobniale

Lipa) jest równie typowa i nierzadka jak inne, np. Efraim Fiszel, Jic-

chak Ajzyk, Menachem Mendel czy Symcha Bunem.

Informacji o cadyku Elimelechu z Leżajska i jego rodzinie zacho-

wało się istotnie bardzo mało, jednak nie jest aż tak źle, jak sądzi

Andrzej Potocki. Wyławiając z hagiograicznego ujęcia żywota Eli-

melecha tylko informacje dotyczące pokrewieństwa i powinowactwa

otrzymamy jednak niemało konkretów 3 .

Rodzice: ojciec Eliezer [w inskrypcji w ohelu Elimelecha jako Ele-

azar] Lipman; matka Miriam (zwana Mirel, Miresz).

Ich potomstwo (czterech synów, trzy córki): syn Elimelech (ur.

w 1717 r. w Łopuchowie (?) koło Tykocina, studiował w jesziwie

w Tykocinie, następnie z bratem Zysze wędrowali jako kaznodzie-

je, osiadł przy cadyku Dow Berze w Międzyrzeczu do jego śmierci

w 1772 r., potem osiadł w Leżajsku jako cadyk, tam zmarł w 1787 r.);

syn Meszulam Zyskind (zdrobniale Zusja/Zysze) (ur. 1718, zm. 1800

[spotyka się też datę 1809], znany jako Zusja z Annopola (na Woły-

niu), gdzie był cadykiem do swej śmierci); syn Natan, syn, trzy córki.

1 Robert Kuwałek, Cadyk Elimelech i chasydzi w Leżajsku, [w:] Leżajsk. [seria]

Szlak chasydzki, red. Weronika Litwin, Warszawa 2008, s. 14, dostępne także

w internecie: http://www.fodz.pl/download/2szlak_chasydzki_lezajsk_PL.pdf

2 Menasze Jicchak Meir ben Josef Szif, Sefer cadikej olam. Likut nirchaw

u-nifla al gaonej we-cadikej Polin zia’a, „ Aszdot” 2004, O Elimelechu z Leżaj-

ska, s. 367–411.

3 Poniższe dane podaję na podstawie: Menasze Jicchak Meir ben Josef

Szif, dz. cyt. oraz inskrypcji nagrobkowych z Leżajska, Frysztaka i Sokołowa

Małopolskiego.

Leżajski cadyk Elimelech z Baligrodu?

wpływem rozporządzenia cesarza Józefa II z dniem 1 stycznia 1788 r. zmienili je na Weisblum.

Epitafia nie zawierają jednak nazwisk, więc poruszamy się w sferze przypuszczeń.

Wreszcie z Opowieści chasydów M. Bubera 3 wynika, że Elimelech i Zusja nie byli przy

Wielkim Magidzie aż do jego śmierci w 1772 r., skoro przed rokiem 1770 r. przebywali

w Ludźmierzu na Nowotarszczyźnie.

Słusznie A. Trzciński zauważył, że Dow Ber zwany był Wielkim Magidem, ale to kwestia

literówki i niedopatrzenie korekty. Natomiast biję się w piersi z powodu uczynienia Menache-

ma Isachara synem Elimelecha. Nie mam nic na swoją obronę, bowiem w Grobach cadyków

w Polsce Marcina Wodzińskiego jest wyraźnie napisane, że był on synem Eleazara 4 . Co się zaś

tyczy imion Lipman i Lipa, to według publikacji Imiona przez polskich Żydów używane 5 są to

dwa oddzielne imiona i Lipa nie jest zdrobnieniem Lipmana, jak chce A. Trzciński.

Każda polemika jest ożywcza. Zbytecznie pan Andrzej Trzciński martwi się, że moje

wywody mogą być powielane. Prawda sama się obroni, przecież nikt z nas historyków

już nie wierzy, że Biskupin był grodziskiem prasłowiańskim, o czym uczono jeszcze przed

ćwierćwieczem w szkołach.

Już samo postawienie znaku zapytania w tytule dowodzi, że jest to hipoteza. Ja chylę

czoło przed uczonością pana Andrzeja Trzcińskiego, ale póki co, nie przedstawił material-

nego dowodu, że Elimelech pochodził z okolic Tykocina, bo powoływanie się na hagiogra-

fię, to tak jakby uznać Weronikę od chusty za byt materialny. Nawet uczyniono ją świętą,

chociaż nigdy nie istniała. To, że Elimelech był uczniem Szmelke Horowica w Tykocinie,

niczego nie dowodzi, poza tym stwierdzeniem wprost.

Gdyby nawet uznać wywody pana Andrzeja Trzcińskiego za bliskie prawdy, to nie ma

żadnego dowodu, że ojciec Elimelecha mieszkał w okolicy Tykocina od zawsze. Moje okre-

ślenie „rodzinne gniazdo” w odniesieniu do Baligrodu wcale nie oznacza, że Elimelech tam

się urodził. Mógł urodzić się nawet w rzeczonym Lapachi, co jak sam pisze wydaje się być

żydowską nazwą Łopuchowa, (ale tylko wydaje się być, bowiem bardziej ta nazwa pasuje

do wsi Lipniki w gminie Tykocin), bo natenczas jego rodzice okresowo tam mieszkali. Nie ma

wszakże żadnego dowodu, skąd pochodził jego ojciec i dziadkowie.

Z przedstawionego wywodu wynika także, że Zusja urodził się rok po Elimelechu. Ale na

to także nie ma materialnego dowodu. Jiri Langer w 9 bram 1 stwierdza, że Zusja był starszym

bratem Elimelecha. Tak więc nie wszystko jest tak oczywiste, jak chciałby pan Andrzej Trzciń-

ski. W słowniku osób 9 bram przy nazwisku Elimelecha jest informacja „rodowe nazwisko

Lipmann” 2 . Logicznym jest zatem, że jego synowie nosili takie same nazwiska, chyba że pod

Andrzej Potocki

1 Jiri Langer, 9 bram, s. 153, Kraków 1988.

2 Ibidem, s. 319.

3 Buber M., Opowieści chasydów, s. 178, Poznań 1989.

4 Wodziński M., Groby cadyków w Polsce, s. 205, Wrocław 1998.

5 Imiona przez polskich Żydów używane, s. 55, Kraków 2002.

s pis tReści

Drodzy Czytelnicy

W każdym zakątku naszego Podkarpacia tkwią niezmierzone skarby: historyczne, artystyczne,

przyrodnicze, duchowe, zabytkowe itd. Dzięki pomocy ze strony Miasta Rzeszowa nasi Czytelnicy

mogą poczytać o takich „ukrytych skarbach” nagromadzonych w stolicy województwa. Blisko połowa

numeru poświęcona jest temu zagadnieniu, a mam świadomość, że ledwie dotknęliśmy tego tema-

tu. Frapujący jest początek Rzeszowa: pierwszy był „ruski”, później – na nowym miejscu – lokowano

„polski” Rzeszów? Wystarczyłoby kilkanaście tysięcy złotych rocznie na prace archeologiczne i wiele za-

gadek z przeszłości miasta zostałoby rozwiązanych definitywnie. Może też warto – skoro jesteśmy sto-

licą innowacji – wybudować/odbudować na wzór tego sprzed 200 lat drewniany most łączący ulice

Cegielnianą i Długosza. Atrakcja turystyczna zapewniona, koszty stosunkowo niewielkie, a i wyróżnik

promocyjny niewątpliwy – ile jest w stolicach województw w Polsce drewnianych mostów? Żadnego!

Przy miliardach złotych wydawanych na modernizację Podkarpacia nasza tradycja tak trochę

traktowana jest po macoszemu. Oczywiście, są dziesiątki dobrych przykładów: odnawianych kościo-

łów, dworów, pałaców, kamienic. Ale mamy ich w regionie kilkanaście tysięcy. Przy tym tempie inwe-

stycji, niektóre mogą się nie doczekać remontu.

Tym numerem „Skarbów” kończymy ponaddwuletni okres ukazywania się naszego periodyku

dzięki dotacji z projektu „Turystyka bez granic…”. W październiku okaże się czy będzie ciąg dalszy…

o d R edakcji

s potkanie z dziełem

Wędrowcy w Arkadii Barbara Adamska

s kaRby w R zeszowie ukRyte

Świątynia świętokrzyska Arkadiusz Bednarczyk

z kaRt histoRii

Rzeszowskie translokacje Tomasz J. Filozof

s kaRby w R zeszowie ukRyte

Ślad Santi Gucciego nad Wisłokiem Arkadiusz Bednarczyk

h istoRie zapomniane

Herby w bankowym westybulu Wiesław Walat

z pRacowni konseRwatoRa

Nieznany obraz Mirysa Agnieszka Sońska-Pięta

Krzysztof Zieliński

h istoRie zapomniane

„ Skarby ” też nagrodzone

Rzeszowski most Grossa z dachem Wiesław Walat

s kaRby w R zeszowie ukRyte

Jeden widok 100 lat różnicy Krzysztof Zieliński

28 czerwca br. odbyła się uroczystość rozdania do-

rocznych Nagród Zarządu Województwa Podkar-

packiego za osiągnięcia w dziedzinie twórczości

artystycznej, upowszechniania i ochrony kultury.

W imieniu zarządu województwa nagrody wręczyła

wicemarszałek Anna Kowalska.

Ideą ustanowienia Nagród w dziedzinie kultury była

potrzeba uhonorowania animatorów kultury oraz

zespołów i stowarzyszeń osiągających sukcesy w tej

dziedzinie. Nagrody indywidualne i zbiorowe przy-

znaje się w dwu kategoriach: za całokształt działal-

ności i szczególne osiągnięcia. Jest to forma wyrażenia wdzięczności za wieloletni wkład w rozwój kultury,

promowanie naszego województwa poprzez kulturę i animowanie życia kulturalnego w społecznościach

lokalnych. W 2011 r. Zarząd Województwa przyznał 40 nagród indywidualnych i zbiorowych w obu ka-

tegoriach. Wśród laureatów tegorocznej edycji w kategorii nagroda za całokształt działalności znalazł się

Krzysztof Zieliński, redaktor naczelny „Skarbów Podkarpackich”.

n ekRopoLe wojenne

Pomnij, że ziemia, po której stąpasz

setki poległych tu grzebie… Jerzy Wygoda

s kaRby w R zeszowie ukRyte

Tajemnice zapomniane przez wieki Krzysztof Zieliński

d obRa utRacone

...jedyny niemal tego rodzaju zabytek

w Galicyi...

Damian Nowak, Andrzej Żygadło

j udaica

Dach już jest

Piotr Kocząb

n a tuRystycznym szLaku

„SP” nr 4(29) współfinansowane z dotacji Gminy Miasta Rzeszów do zadania publicznego

pn. „Skarby w Rzeszowie ukryte – specjalna wkładka w wydawnictwie »Skarby Podkarpackie«”

Zapomniany pałac?

Rafał Mazurek

a RchitektuRa w kRajobRazie

Stary dom na nowej działce Piotr Patoczka

dwumiesięcznik bezpłatny

nr 4(29), VII–VIII 2011, Rzeszów

ISSN 1898-6579

m uzeaLnictwo

„Zaczarowany świat dzieciństwa” Anna Durkacz-Foremska

P o d k a r P a c k i e

d obRa utRacone

Wydawca: Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia „Pro Carpathia”

Redakcja: 35-074 Rzeszów, ul. Gałęzowskiego 6/317, tel./fax: 017 852 85 26

e-mail: krzysiek@procarpathia.pl; www.skarbypodkarpackie.pl; www.procarpathia.pl

Redaktor naczelny: Krzysztof Zieliński

Współpraca: B. Adamska, A. Bednarczyk, J. Błoński, B. Bosak, A. Durkacz-Foremska, T. Dziurawiec, T.J. Filozof, P. Kocząb,

R. Mazurek, D. Nowak, P. Patoczka, J. Polakiewicz, A. Sońska-Pięta, J. Stankiewicz, W. Walat, J. Wygoda, A. Żygadło

Opracowanie graficzne, łamanie: KORAW Dorota Kocząb

Druk: RESPRINT Rzeszów Nakład: 2000 egz.

Tłumaczenie na jęz. słowacki: Agencja Usług Językowych

TRANSLATOR Roman Golesz

Redakcja nie zwraca materiałów nie zamówionych i zastrzega sobie

prawo redagowania nadesłanych tekstów.

Kopiowanie i rozpowszechnianie publikowanych materiałów

wymaga zgody Wydawcy.

Posiadłość rodu Dolańskich

i Kozłowieckich

Barbara Bosak

s kaRby p ogRanicza

Karpackie miasteczka z klimatem Jacek Polakiewicz

Numer 13 czasopisma wydanego w ramach projektu

„Turystyka bez granic – wzmocnienie współpracy

transgranicznej w turystyce w oparciu

o zrównoważony rozwój środowiska”

Na okładce: fragment dekoracji zewnętrznej kosza ambony

w kościele Św. krzyża w rzeszowie (fot. Jacek Stankiewicz)

Wędrowcy w arkadii

tekst Barbara Adamska, fot. WikiCom

W galeriach sztuki bywają wy-

stawiane obrazy, których szcze-

gólna atmosfera tak dalece

przyciąga widza, że chciałby

znaleźć się w przestrzeni malo-

widła i chociaż przez chwilę po-

zostać w aurze wyczarowanej

przez mistrza. Kompozycje, od-

działujące nastrojem, zawsze

cieszyły się popularnością w cza-

sach, kiedy powstawały. Dzisiaj

również pozostają w kręgu za-

interesowań amatorów sztuki.

Malowidła te na ogół nie wy-

chodziły spod pędzla gigantów

malarstwa. Nie prezentowały

nowych tendencji, awangardo-

wych kierunków, nie wnosiły też

przełomowych, warsztatowych

rozwiązań. Przemawiają za to

nastrojem spokoju, urzekają kli-

matem poetyckiej zadumy, da-

jąc oglądającemu chwile bło-

giego wytchnienia.

Christian Hilfgot Brand,

Krajobraz z piramidą,

Muzeum Okręgowe, Rzeszów

ramidą autorstwa Christiana Hilfgota Branda

ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Rzeszo-

wie, namalowanego przez wiedeńskiego pejzażystę

tuż po połowie XVIII w. Pierwszy plan kompozycji

rozbudowanej strefowo przytłacza ponurą tonacją

głębokich brązów. Jego obszar, pogrążony w ciem-

nych barwach ziemi, rozjaśnia złocisto-ugrowa,

rozgałęziona plama słonecznego światła. To ono

wydobywa nierówności skalnych występów, z któ-

rych jeden łudzi podobieństwem do profilu męskiej

twarzy o ostrych rysach. Mocne światłocieniowe

kontrasty na pierwszym planie nikną w miarę odda-

lania się ku horyzon-

towi. Grupy drzew,

smukłych, giętkich

o drobnym listowiu,

flankują boki kom-

pozycji. Ich ażurowe

korony wchłaniają

i przefiltrowują zło-

tawe światło. Butel-

kowozielona barwa

roślinności, zwartej

przy gruncie, zlewa się z kolorytem podłoża. Pod

kępą zieleni z prawej strony nikłe refleksy światła

pozwalają odczytać słabo rysującą się bryłę ka-

miennego sarkofagu, zwieńczonego urną. Między

sylwetkami drzew rozpościera się pogodny krajo-

braz, rozjaśniony rozproszonym, łagodnym bla-

skiem kończącego się dnia. Szmaragdowoszara

tafla wód jeziora odbija kształty budowli: niskich

obwarowań lub ruin, piramidy i obelisku, stojących

na przeciwległym brzegu. Za obiektami egzotycz-

nej architektury pasmo zieleni ze skalnym masy-

wem przechodzi w szary błękit przedwieczornych

mgieł, łączący się wyżej z bielą obłoków, rozświe-

tloną złotym ugrem, ocienioną ciepłą szarością.

Krajobraz ożywiają sylwetki wędrowców, smukłe

postacie ujęte w pozach pełnych umiaru i elegancji.

Niewielkie płótno trafiło do muzealnych zbio-

rów wraz z Galerią Dąmbskich, kolekcją, w której

zgromadzono liczne dzieła austriackich mistrzów

późnego baroku, a wśród nich obrazy wiedeńskich

pejzażystów. Krajobraz z piramidą należy do dzie-

sięciu malarskich prac Christiana Hilfgota Branda

i jego syna Johanna Christiana, które pozostają

w rzeszowskich zbiorach.

Christian Hilfgot Brand pochodził z Niemiec.

Przyszedł na świat we Frankfurcie nad Odrą

w 1696 r. Pierwsze wykształcenie otrzymał w Ham-

burgu, gdzie jego ojciec zajmował się handlem.

Jednak artystyczną drogę rozpoczął dopiero w Ra-

Christoph Ludwig Agricola,

Pejzaż rzeczny, XVII w.,

zbiory prywatne

s potkanie z dziełem

S postrzeżenia te nasuwa analiza Krajobrazu z pi-

Wędrowcy w arkadii

s potkanie z dziełem

tyzbonie (Regensburg) od spotkania z Christo-

phem Ludwigiem Agricolą (1667–1719), pejza-

żystą, którego twórczość ukształtowały tradycje

szkoły naddunajskiej. Ok. 1720 r., po śmierci swo-

jego mistrza, przybył do Wiednia. W cesarsko-

-królewskiej stolicy działała powołana w 1692 r.

Akademia Sztuk Pięknych. Tam młody przybysz

z Niemiec zaczął studiować malarstwo. W 1738 r.

pracował już jako nadworny malarz. Później otrzy-

mał zaszczytny tytuł cesarsko-królewskiego ar-

tysty. W 1754 r. Akademia przyjęła go w poczet

swoich członków. Zmarł, sparaliżowany po ataku

apopleksji, w 1756 r. Pozostawił dwóch synów Jo-

hanna Christiana i Augusta Fiedricha, godnie kon-

tynuujących jego sztukę.

Twórczość Starszego Branda pozostawała pod

przemożnym wpływem holenderskich mistrzów

krajobrazowego malarstwa, w tym przedstawicieli

italianizującego kierunku. W pejzażach wiedeńskie-

go artysty dostrzegamy wpływy twórczości Claesza

Petersza Berchema (1620–1683), Jana Botha (1615–

–1652), Hermana van Swanevelta (1600–1655) czy

Jana Asselyna (1615–1652). Kolorystyczna tona-

cja olejnych dzieł Christiana Hilfgota, początkowo

ciemna, stopniowo rozjaśniała się w kierunku bar-

dziej delikatnej gamy barw. Zapewne był to wpływ

dzieł francuskich malarzy, a także niektórych prac

syna artysty, Johanna Christiana. Głównie jed-

nak niderlandzkie inspiracje ukształtowały styl

dekoracyjnych wizerunków natury, opartych na

zasadzie trójstrefowego, kolorystycznego podzia-

łu kompozycji. W pejzażach Christiana Hilfgota

Branda z przeważającymi partiami zieleni, czasem

urozmaiconej lustrem wody czy bogatą rzeźbą pa-

górkowatego lub gó-

rzystego krajobrazu,

pojawia się archi-

tektura: ruiny zam-

ków, baszty, strzeli-

ste wieże kościołów,

kamienne studnie

i wiejskie domostwa

oglądane z dalekiej

perspektywy.

Artysta w ostatnich latach swojej twórczo-

ści wprowadził do repertuaru architektonicz-

nych motywów antykizujące budowle: kolum-

ny, postumenty i najciekawiej przedstawione

w muzealnym obrazie aż trzy takie przykłady:

piramidę, obelisk i cenotaf (grobowiec). Ideali-

zowane widoki na-

tury zaludniał figur-

kami rodzajowego

sztafażu. Dar mala-

rza do postrzegania

rzeczywistości prze-

jawił się również

w wizerunkach barw-

nych, ruchliwych po-

staci z ludu: praczek,

rybaków, pasterzy,

mężczyzn pracują-

cych w kamienioło-

mie czy wędrowców

znakomicie wkom-

ponowanych w kra-

jobrazowe tło. Ten

miniaturowy sztafaż

ożywiał kolorystyczną kompozycję niewielkimi

plamkami czerwieni, tworzącej mocny i jedyny kon-

trastowy akcent na tle naturalnych barw przyrody.

Christian Hilfgot Brand, w przeciwieństwie do

poprzedników, których twórczość naśladował, nie

odbywał artystycznych podróży do Włoch, Anglii

czy Niderlandów. Cesarskie kolekcje w Wiedniu,

obfitujące w widoki natury mistrzów manieryzmu

i baroku, stwarzały mu możliwość studiowania za-

sobów malarstwa, które stanowiło przedmiot jego

twórczych zainteresowań. Zapewne były też miej-

scem, gdzie autor podpatrywał styl i czerpał moty-

wy ze zgromadzonych tam dzieł artystów zwanych

północnymi italianistami. Może dziwić nas uznanie,

jakim w czasach Branda cieszyło się jego malarstwo

inspirowane sztuką pejzażystów działających blisko

sto lat wcześniej. Jednak przeciętne umiejętności

warsztatowe Christiana Hilfgota znacznie wówczas

przewyższały poziom twórczości współczesnych mu

wiedeńskich mistrzów. Wiedeń, wspaniale rozbudo-

wujący się po zwycięstwie odniesionym nad Turkami

w 1683 r., potrzebował malarzy. U schyłku XVII w.

Jan Both, Włoski krajobraz, ok. 1645 r.,

Royal Picture Gallery Mauritshuis, Haga

Jan Asselyn, Brzeg rzeki

z pasterzami, 1650 r.

Bibliografia:

Adamska B., Włoskie motywy w obrazach

dawnych mistrzów , Rzeszów 1993.

Adamska B., Galeria Dąmbskich w Rzeszo-

wie, Rzeszów 2005.

Baum E., Katalog des Österreichischen Ba-

rockmuseums in unteren Belvedere in

Wien, Bd. I, Wien Munchen 1980.

Brusewicz L., Rosset T.F. de, Uwagi o tzw.

Galerii Dąmbskich w Muzeum Okręgo-

wym w Rzeszowie, „Acta Nicolai Coper-

nici. Zabytkoznawstwo i Konserwator-

stwo” XXIX, Toruń 1998.

Panofsky E., Et in Arcadia ego, [w:] Studia

z historii sztuki, Warszawa 1971.

Pastwa M., Monument – dokument – mo-

ment – strategia interpretacji dzieł Poussi-

na, „Rocznik Historii Sztuki” t. XXVI, 2001.

Preiss P., Österreichische Barockmaler aus

der Nationalgalerie im Prag, Wien 1977.

Jan Both, Włoski pejzaż

z rysownikiem, ok. 1650 r.,

Rijksmuseum, Amsterdam

Skarby Podkarpackie - Nr 29.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: