Drogi opatrzności- Tadeusz Fedorowicz.txt

(444 KB) Pobierz
 Ks. Tadeusz Fedorowicz 
Drogi Opatrzno�ci 
Instytut Bada� Nad Poloni� I Duszpasterstwem Polonijnym Katolickiego Uniwersyteyu Lubelskiego Duchowie�stwo Polskie w Wi�zieniach, �agrach i na Zes�aniu w ZSRR Pami�tniki i dokumenty Tom 1 Lublin 1992 NORBERTINUM Prymas Polski S�owo wst�pne Ksi�dza Tadeusza Fedorowicza zna wielu ludzi. Spotykaj� go najcz�ciej w Laskach w ko�ciele przy Zak�adzie dla Ociemnia�ych albo w Warszawie w ko�ciele �wi�tego Marcina, gdzie tak�e gromadz� si� niewidomi. Kap�an w obr�bie �wi�tyni: o�tarz, pulpit i konfesjona� - rzecz zupe�nie normalna. Ksi�dz Fedorowicz albo - jak m�wi� - ojciec Tadeusz czy te� ksi�dz infu�at to kap�an, kt�rego warto spotka�. W jego spojrzeniu zauwa�ysz zawsze, �e interesuje si� tob�. Chcia�by widzie� twoje troski w relacji do Boga. Aby ci wyt�umaczy� sprawy Bo�e, odwo�uje si� do drzewa, do pszczo�y, wyja�nia zapach kwiatu. Spostrzegasz, �e ma ogromn� wiedz� przyrodnicz�, ale to nie wyuczona wiedza, to mi�o�� do Boga, kt�rego widzi w szczeg�ach pi�knej, tajemniczej przyrody. Takiego ksi�dza Tadeusza Fedorowicza znamy dzisiaj, a w�a�ciwie go nie znamy, a raczej tak ma�o go znamy. Drogi Opatrzno�ci, ksi��ka zawieraj�ca wspomnienia, notatki, zapiski z lat II wojny �wiatowej, poczynione przez samego ojca Tadeusza, ods�oni� nam nieco jego posta� w sytuacjach trudnych, bolesnych, po�r�d los�w, jakie prze�ywali zsy�ani w g��b Rosji Polacy. Tam hartowa�o si� kap�a�stwo gotowe zawsze s�u�y� cz�owiekowi ze wzgl�du na Boga i ze wzgl�du - w�a�nie - na cz�owieka. Niech B�g daje dobre natchnienie wszystkim czytelnikom tych stronic. `rp J�zef kardyna� Glemp Warszawa, 29 maja 1991 r. `rp `tc Wprowadzenie do serii `tc Poczynaj�c od pierwszej po�owy lat czterdziestych zacz�y si� ukazywa� drukiem wspomnienia Polak�w, kt�rzy zostali uwi�zieni, zes�ani do �agr�w lub deportowani z ziem polskich na Syberi� i do Kazachstanu w latach 1939-1941, a wi�c po zaj�ciu przez ZSRR po�owy z g�r� terytorium II Rzeczypospolitej. Nieco p�niej dosz�y wspomnienia tych, kt�rzy znale�li si� w wi�zieniach, �agrach i na zes�aniu po ponownym wkroczeniu Armii Czerwonej na ziemie polskie w 1944 roku. Ukazywa�y si� one zagranic�, najpierw w Rzymie, Jerozolimie, Libanie, a nast�pnie we Francji, Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Brazylii i w innych krajach, do kt�rych dotar�a wojenna i powojenna emigracja polska. Do najbardziej zas�u�onych pod tym wzgl�dem oficyn wydawniczych nale��: Biblioteka Or�a Bia�ego (Rzym), Instytut Literacki (Pary�), "Veritas" (Londyn), Gryf Publications (Londyn), Polska Fundacja Kulturalna (Londyn), Polonia Book Fundation (Londyn), Ksi�garnia "Orbis" (Londyn) i Editions Spotkania (Pary�). Dopiero po 1980 roku wspomnienia Polak�w z pobytu w wi�zieniach i �agrach sowieckich zacz�y wychodzi� r�wnie� w kraju, najpierw w wydawnictwach podziemnych, a p�niej - po roku 1988 - tak�e w wydawnictwach oficjalnych. Niekt�re wspomnienia dzi�ki wybitnym zaletom literackim lub bezcennej warto�ci historycznej by�y t�umaczone na j�zyki obce i zyska�y rozg�os mi�dzynarodowy, jak na przyk�ad Inny �wiat. Zapiski sowieckie Gustawa Herlinga-Grudzi�skiego (Londyn 1953) czy Na nieludzkiej ziemi J�zefa Czapskiego (Pary� 1949). Do chwili obecnej wydano w formie ksi��kowej znacznie ponad sto wspomnie� Polak�w o tematyce sowieckiej. W stosunku do liczby obywateli polskich wi�zionych w ZSRR lub deportowanych do tego kraju w latach 1939-1945, szacowanej na oko�o 1,5 miliona, jest to liczba znikoma. Nie zmienia tego faktu og�oszenie wielu kr�tkich relacji wspomnieniowych w prasie emigracyjnej, a od niedawna i krajowej. Autorzy wspomnie� - m�czy�ni i kobiety - reprezentuj� r�ne zawody. S� w�r�d nich profesorowie uniwersytet�w i szk� �rednich, zawodowi wojskowi, pisarze, arty�ci, dziennikarze, ziemianie, lekarze, robotnicy. Przez d�ugi czas brakowa�o jednak pewnej kategorii os�b, kt�ra - w�r�d innych grup inteligencji polskiej - by�a tak�e, i to stosunkowo licznie, obecna w �wiecie sowieckich wi�ni�w, �agiernik�w i zes�a�c�w, a mianowicie ksi�y polskich. Je�li pomin�� nieliczne i kr�tkie ich wspomnienia, jakie opublikowane by�y w polskiej prasie emigracyjnej pocz�wszy od 1967 roku*1, to pierwsze ksi��kowe wydania zacz�y si� pojawia� dopiero pod koniec lat siedemdziesi�tych*2. `pp 1 Ukaza�y si� w�wczas nast�puj�ce wspomnienia ksi�y: Kamila Kantaka Od Griazowca do Pahlewi (fragment pami�tnika), "Marianum w s�u�bie", Londyn 1967, nr 5-6 (71-72); Nikodema Dubrawki Wspomnienia z Rosji, tam�e 1976 nr 6 (140); Wac�awa Ko�odziejczyka TJ i Micha�a Szymankiewicza, tam�e. Wspomnienia wybitnego historyka, jakim by� ksi�dz Kamil Kantak, zas�uguj� na odszukanie i publikacj�. `pp `pp 2 Wprawdzie na pocz�tku lat siedemdziesi�tych ukaza�y si� w USA Wspomnienia z pierwszej i drugiej wojny �wiatowej w Polsce ks. Franciszka Tyczkowskiego (Brooklyn, N. Y., b. r. w.), ale tylko dwa rozdzia�y tej pracy, co prawda najobszerniejsze, dotycz� pobytu autora w sowieckich obozach i wi�zieniach. `pp Pierwsz� tego typu pozycj� wydawnicz�, kt�ra wkr�tce po ukazaniu si� na rynku czytelniczym wzbudzi�a du�e zainteresowanie i zosta�a bardzo pozytywnie oceniona, by�y Wspomnienia z Kazachstanu ksi�dza W�adys�awa Bukowi�skiego, opublikowane w Londynie w 1979 roku przez Editions Spotkania*3. Wolno przypuszcza�, �e u�wiadomi�y one czytelnikowi polskiemu, by� mo�e znu�onemu ju� niekiedy pewn� jednostajno�ci� tematyki w pami�tnikach i relacjach z pobytu w ZSRR, i� wspomnienia ksi�y polskich wnosz� zupe�nie nowy element, nie tylko dzi�ki opisowi �ycia religijnego i pracy duszpasterskiej prowadzonej w�r�d Polak�w i os�b innej narodowo�ci, ale przede wszystkim dzi�ki refleksji natury teologicznej i moralnej, stanowi�cej form� racjonalizacji cierpienia, ocalaj�cej godno�� ludzk� w tych miejscach poni�enia i krzywdy. To samo wydawnictwo w kilka lat p�niej opublikowa�o dwie kolejne ksi��ki z zakresu omawianej tu problematyki: wspomnienia ksi�dza J�zefa Kuczy�skiego Mi�dzy parafi� a �agrem (Pary� 1984), znacznie poszerzaj�ce tematyk� zapisk�w ksi�dza Bukowi�skiego, oraz ojca Ryszarda Czes�awa Grabskiego OFC pt. Gdyby nie Opatrzno�� Bo�a. `pp 3 Wydanie 2 ukaza�o si� w Rzymie w 1981 r. w tym samym wydawnictwie. `pp Wspomnienia zes�a�ca 1940-1955 (Pary� 1986). Ka�da z tych pozycji dawa�a �wiadectwo odr�bnych do�wiadcze�, gdy� dotyczy�a innych okoliczno�ci aresztowania i odbywania kary, innych teren�w. W 1988 roku zas�u�ony londy�ski o�rodek wydawniczy "Veritas" opublikowa� obszerne, t�umaczone z j�zyka angielskiego wspomnienia jezuity ameryka�skiego polskiego pochodzenia - ksi�dza Waltera Ciszka, zatytu�owane Z Bogiem w Rosji (1939-1963). Na tym ko�czy si� rejestr osobnych, ksi��kowych edycji wspomnie� ksi�y polskich z pobytu w ZSRR w latach II wojny �wiatowej i w okresie powojennym. Ponadto w pierwszej po�owie lat osiemdziesi�tych wychodz�ce w Pary�u "Zeszyty Historyczne" zamie�ci�y wspomnienia ojca Remigiusza Hranca OFC z lat 1945-1948, b�d�c rzadkim w Polsce �wiadectwem pobytu na Ko�ymie*4, a ukazuj�cy si� w Rzymie kwartalnik "Duszpasterz Polski Zagranic�" opublikowa� w odcinkach niezwykle cenne historycznie wspomnienia ksi�dza W�odzimierza Cie�skiego ze Lwowa, naczelnego kapelana Armii Polskiej w ZSRR pod dow�dztwem genera�a W�adys�awa Andersa. Obie te prace ze wszech miar zas�uguj� na wydanie ksi��kowe. W kraju jako pierwsze zosta�y og�oszone na �amach "Przegl�du Powszechnego" ksi�dza Stanis�awa Czapskiego TJ pt. Przez zakratowane okienka. Wspomnienia syberyjskie*6. Powy�sza lista, licz�ca zaledwie kilka pozycji, jest wi�c wyj�tkowo uboga. Spo�r�d kilkuset ksi�y polskich, kt�rzy poczynaj�c od rewolucji bolszewickiej 1917 roku przeszli przez wi�zienia, �agry i zes�ania w ZSRR, tylko niewielu pozostawi�o wspomnienia, a i te, jak dot�d, jedynie w skromnej cz�ci zosta�y opublikowane. Tymczasem ze wzgl�du na r�norodno�� los�w ich autor�w, na ich specyficzne do�wiadczenia, stanowi� one niezwykle wa�ne �r�d�o historyczne, zw�aszcza wobec trwaj�cego ci�gle zakazu dost�pu do �r�de� urz�dowych dotycz�cych polityki w�adz sowieckich wzgl�dem Polak�w i wzgl�dem Ko�cio�a. Wspomnienia z okresu mi�dzywojennego, ukazuj�ce dotychczas niemal zupe�nie nie znane tragiczne losy Ko�cio�a katolickiego w ZSRR, s� nieliczne*7. `pp 4 By�em skazany na 10 lat Syberii, "Zeszyty Historyczne" 1984, nr 67, 68. `pp `pp 5 Zob. numery: 2 (155), 3 (156), 4 (157) z 1985 r. oraz 1 (158) i 2 (159) z 1986 r. Nosz� one tytu� Z dziej�w polskiego duszpasterstwa wojskowego. Wspomnienia z lat 1941-1945 od Zwi�zku Radzieckiego do Wielkiej Brytanii. `pp `pp 6 Zob. numery: 10 (818), 11 (819) i 12 (820) z 1989 r. `pp `pp 7 Okresu mi�dzywojennego dotycz� wspomnienia ksi�y: Jana Wasilewskiego W szponach antychrysta (Krak�w 1924), Teofila Skalskiego Garstka wspomnie� z mego �ycia ("Zeszyty Historyczne" 1978 nr 45 i 46; 1979 nr 47 i 49; 1980 nr 51). Z nie opublikowanych znane s� wspomnienia ksi�y: Donata Nowickiego Wspomnienia 1924-1932 (mps w dziale r�kopis�w Biblioteki KUL) i Mariana Soko�owskiego Jeszcze jedna karta z �ycia kap�ana kresowego (mps w posiadaniu autora niniejszego tekstu). `pp O wiele bogatsza jest na szcz�cie lista wspomnie� dotycz�cych okresu II wojny �wiatowej i lat powojennych, cho� w wi�kszo�ci s� to teksty r�kopi�mienne b�d� czekaj�ce w formie maszynopisu na zainteresowanie wydawcy. Autorzy poszczeg�lnych wspomnie� nale�eli do r�nych kategorii wi�ni�w b�d� zes�a�c�w, ich udzia�em by�y cz�sto zupe�nie odmienne losy, tote� pole ich obserwacji i dozna� by�o r�norodne i bogate. I tak w�r�d autor�w znanych dotychczas wspomnie� - zar�wno og�oszonych, jak i nie publikowanych - spotykamy co najmniej kilka kategorii os�b. S� to: 1. Aresztowani w latach 1940-1941 na ziemiach polskich, skazani i deportowani do ZSRR; 2. Udaj�cy si� dobrowolnie do ZSRR z deportowan� tam ludno�ci� polsk�, by s�u�y� jej opiek� duchow� lub prowadzi� dzia�alno�� misyjn� (znane s� trzy przypadki); 3. Aresztowani w latach 1940-1941, skazani i deportowani, zwolnieni po tzw. amnestii w 1941 roku, ...
Zgłoś jeśli naruszono regulamin