Temat: Stres-przyjaciel czy wróg?
Czas: 45 minut.
Cele:
• ogólny: zapoznanie z informacjami na temat stresu;
• szczegółowe: uczeń:
◦ współpracuje w grupie,
◦ potrafi podać definicję stresu,
◦ podaje przyczyny i objawy sytuacji stresowych,
◦ zna prawo Yerkesa-Dodsona,
◦ rozróżnia stres fizjologiczny i psychologiczny oraz eustres i dystres,
◦ posługuje się skalą SRRS i zna zależności między stresorami a chorobą,
◦ zna tekst Desideraty.
Metody pracy: pogadanka, burza mózgów, ćwiczenia, gry dydaktyczne, dyskusja.
Formy pracy: grupowa, zbiorowa, indywidualna.
Środki dydaktyczne: kartki z zasadami pracy w grupie, plansze, karta pracy „mapa stresu”, tekst „Desideraty” M. Ehrmana, foliogramy, flamastry, małe karteczki w różnych kolorach i dwóch rozmiarach.
Literatura:
4. H.Selye, Stres okiełznany, PIW, Warszawa 1979.
5. J.F.Terelak, Psychologia stresu, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 2001.
Przebieg zajęć.
I. Część wstępna.
1. Powitanie uczniów, sprawdzenie obecności.
2. Uczniowie określają kolorem nastrój w jakim obecnie się znajdują.
3. Zapoznanie z tematem zajęć.
Podczas dzisiejszych zajęć porozmawiamy o stresie. Wspólnie zrozumiemy czym on jest i w jaki sposób wpływa na nas, jakie mogą skutki jego oddziaływania na nasz organizm.
II. Część właściwa.
1. Podział klasy na 4 grupy. Uczniowie zaznajamiają się z zasadami pracy w grupie.
2. Burza mózgów-”stres”.
Polecenie: macie teraz 3 minuty na wypisanie wszelkich skojarzeń, które kojarzą Wam się z pojęciem „stres”. Proszę zapiszcie je na kartkach, następnie ustalimy wspólną definicję stresu. Liderzy przedstawiają efekty pracy w grupach, prowadzący zapisuje propozycje na tablicy tak, aby się one nie powtarzały.
3. Ustalenie wspólnej definicji stresu. Uzupełnienie wiadomości za pomocą foliogramu 1 z przykładową definicją stresu.
4. Przyczyny i objawy stresu.
a. Prowadzący rozdaje uczniom kartki i prosi aby indywidualnie zapisali na nich sytuacje, które były dla nich najbardziej stresowe. Należy zaznaczyć, że nie muszą to być tylko sytuacje przykre dla nich. Jeśli już to zrobią, na mniejszych prosi o wpisanie objawów, które im towarzyszyły w tych sytuacjach.
b. Liderzy grup przypinają kartki odpowiednio na planszy: „PRZYCZYNY STRESU”. Wiele sytuacji trudnych napotykamy w naszym życiu. Nie ma człowieka, który by się nie stresował. Pamiętajmy że sytuacje są trudne wtedy, gdy my sami tak je oceniamy.
c. Następnie wspólnie z klasą prowadzący grupuje następnie karteczki na planszy „OBJAWY STRESU” w odpowiednich kolumnach: „objawy psychiczne”, „objawy fizjologiczne”, „objawy w zachowaniu”, „objawy przejawiające się w myśleniu”.
5. Zapoznanie klasy z prawem Yerkesa-Dodsona (foliogram 2).
Zbyt niski poziom stresu powoduje obojętność, spadek motywacji, zniechęcenie, znudzenie, niechęć do działania. Jednak w takim stanie możemy porywać się na wykonywanie trudnych zadań. Gdy poziom stresu jest zbyt wysoki, współwystępują z nim napięcia emocjonalne, które obniżają efektywność naszych działań. Odczuwamy natłok myśli lub pustkę w głowie, zaburzenia w koncentracji uwagi, fizyczne zmęczenie. Jednak przy dużym poziomie stresu łatwiej mobilizujemy się do wykonywania łatwych zadań.
6. Stres psychologiczny i fizjologiczny. Eustres i dystres.
b. Zapoznanie uczniów z definicją „eustresu” i „dystresu”(foliogram 3).
Eustres i dystres wiążą się ze stresem psychologicznym. Stres zły niesie ze sobą cierpienie, natomiast stres dobry pomimo trudności motywuje do wysiłku i prowadzi do rozwoju własnej osobowości i osiągnięć życiowych. Pamiętajmy, że wszystko zależy od tego jaki nadajemy sens naszemu stresowi.
c. Uczniowie w grupach podają po jednym przykładzie stresu fizjologicznego, psychologicznego, eustresu i dystresu. Liderzy prezentują pracę grup.
7. Stresory. Skala SRRS.
Stresor najprościej mówiąc, to bodziec, który wywołuje stres. Czy możecie wymienić stresory w Waszym życiu? Uczniowie podają najczęstsze bodźce stresogenne.
W latach 60., dwaj psychiatrzy amerykańscy Thomas Holmes i Richard Rahe skonstruowali skalę 43 wydarzeń życiowych Life Crisis Units (LCU), dzięki której po dziś dzień możemy określić własny wskaźnik ryzyka wystąpienia choroby, która jest bardzo negatywnym skutkiem długotrwałego stresu. Teraz rozdam Wam kwestionariusz SRRS (Social Readjustment Rating Scale), na którym wybierzecie punkty, których doświadczyliście w ciągu ostatniego roku. Tylko niektóre z tych pozycji dotyczą Was, ale jest to dobre narzędzie do pełnego badania siebie za klika i kilkanaście lat, jak również możecie pokazać je rodzicom, czy dziadkom.
Uczniowie rozwiązują test. Następuje analiza wyników. Przedstawienie statystycznych zależności między zdarzeniami kryzysowymi a prawdopodobieństwem wystąpienia choroby (foliogram 4).
III. Część końcowa.
1. Pytania dotyczące zrozumienia problemów. Wyjaśnianie wątpliwości uczniów.
3. Czytanie tekstu Desideraty i zalecenie indywidualnej refleksji.
4. Podziękowanie za udział w zajęciach i pożegnanie z klasą.
Foliogram 1
Stres to stan mobilizacji organizmu na wszelkie stawiane mu wymagania. Wszytko co nas spotyka może być stresujące lub nie. To samo wydarzenie może być dla jednych pozytywne,a dla innych negatywne.
/Hans Selye/
foliogram 2
PRAWO YERKESA-DODSONA
Każdy człowiek ma swój indywidualny poziom stresu.
Foliogram 3
EUSTRES I DYSTRES /Hans Selye/
Eustres (stres dobry) - działanie mimo chwilowego dyskomfortu prowadzi do rozwoju osobowości.
Dystres (stres zły) - kiedy stres jest tak ciężki lub trwa tak długo, że wywołuje dezorganizację działania.
optimum (próg)
działanie wyczerpanie
dystres eustres
(stres dobry, (stres zły,
korzystny) szkodliwy)
pobudzenie
Foliogram 4
Z badań Holmesa i Rahe'a wynika interesująca zależność statystyczna pomiędzy stresorami, a prawdopodobieństwem zapadnięcia na poważną chorobę somatyczną w ciągu 2 najbliższych lat:
Zdarzenia kryzysowe
Prawdopodobieństwo choroby
300 punktów
79%
200-299 punktów
51%
150-199 punktów
37%
KWESTIONARIUSZ SRRS
lp.
zdarzenie kryzysowe
jednostki stresowe (punkty)
1
śmierć współmałżonka
100
2
rozwód
zabcia83