Stoicy

·         Terapeutyczna funkcja etyki – umożliwia osiągnięcie szczęścia pomimo swoich słabości

·         Materialność świata – nie ma elementu duchowego, ale świat rządzi się stałymi prawami; dynamizmu świata – ciągłe powstawanie i ginięcie zgodnie z prawami Logosu, umysłu rządzącego światem (obecnego w świecie); natura wyraża się w prawach Logosu; nie możemy się spod tych praw wyłamać

·         Szczęście możliwe do osiągnięcia na tym świecie, ale konieczna jest świadomość praw Logosu i ich akceptacja; jeżeli ktoś chce przekroczyć prawa wszechświata – może to zrobić, ale jest tym samym głupcem i jest skazany na porażkę

·         Ideał mędrca stoickiego – zna prawa i się im poddaje; widzi właściwą hierarchię w świecie (ważniejsze jest np. poznanie niż sława czy bogactwa); ideał apatii, panowania nad sobą cierpienie bierze się z nieakceptacji swojego losu, emocjonalnych reakcji na wydarzenia, zarówno dobre i złe

·         Słynni stoicy: Seneka - nauczyciel Nerona; cesarz Marek Aureliusz

·         Nie bierność, ale rezerwa, dystans

Epikurejczycy

·         Polemicy stoicyzmu

·         Epikur z Samos – założyciel

·         Istnieje tylko świat materialny i tylko on jest możliwy do poznania (a np. o bogach nie można nic powiedzieć; a zatem agnoscytyzm, nie ateizm)

·         W świecie istnieje jednak przypadek

·         Nie możemy być szczęliwi, bo się boimi i nie korzystamy z życia; boimy się bogów (kary boskiej) i śmierci

·         Epikurejczycy jednak zapewniają, że bogowie nie interesują się naszym losem, ponieważ sami są szczęśliwi; nie trzeba się ich bać; jeśli jednak komuś praktyki religijne przynoszą przyjemność to powienien je kontynuować; jeżeli zaś nie to nie mają one sensu, bo bogowie i tak nie wysłuchują naszych modlitw; a zatem Epikurejczycy nie widzą nic złego w bezsensownym działaniu (jak stoicy), pod warunkiem, że przynosi nam ono przyjemność

·         Epikur: „Póki jesteśmy nie ma śmierci, gdy jest śmierć nie ma nas” – po śmierci nic nas nie spotka, bo już nas nie będzie, a zatem nie ma się czego bać

·         Szczęście to życie przyjemne i nie oduczywanie przykrości (brak cierpienia wystarcza do szczęścia)

·         Tym, co nas unieszczęśliwia gdy już pogodziemy się ze śmiercią i przestaniemy bać się bogów, są nadmierne, niespełnialne pragnienia – powinniśmy chcieć tego, co jest dla nas osiągalne (umiarkowany hedonizm); pragnienie nieosiągalnego zmniejsza nasze szczęście, bo nigdy się nie zaspokoimy; liczą się małe przyjemności

·         Niektóre przyjemności wymagają pewnych nieprzyjemności – np. zjedzenie czekolady (waga) czy zdobywanie wykształcenia; są to przyjemności nieczyste; większość przyjemności jest nieczysta; czyste to np. kontemplacja piękna

·         Nieprzyjemności są dwie – niepokój duszy lub cierpienie fizyczne (głód lub ból)

·         Ideał mędrca – ataraksja (pogoda ducha, pozytywne nastawienie, umiarkowane zadowolenie – a nie tarzanie się w fizycznych przyjemnościach); zadowolenie z wszystkiego, co dostępne; trzeba życie brać takim, jakie jest; dbać o spokój ducha i  opanowywać dążenia niemożliwe do spełnienia

Determinizm a indeterminizm

·         Determinizm – Logos, prawa przyrody, fizyki, chemii, psychologii nas determinują (a zatem jak u stoików)

·         Indeterminizm – sami siebie determinujemy, zawsze możemy zrobić coś szalonego i niespodziewanego