Wykład 12.doc

Wykład 12

Schizofrenia i inne psychozy
 

„… jest całkiem możliwe, że schizofrenia jest wspólnym etapem końcowym kilku różnych chorób różniących się etiologią, przebiegiem oraz ostatecznym skutkiem” (APA, 1997) … złączonych „wspólnym etapem końcowym – uderzającą i niepowtarzalną utratą kontaktu z rzeczywistością, nazywaną często psychozą”

Psychoza

n                     Definicja:

q                     Zaburzenie psychiczne, w których przebiegu występują objawy psychotyczne (wytwórcze, pozytywne), głównie omamy, urojenia

q                     Rozpoznanie: nawet wtedy, gdy objawy psychotyczne występują krótko i przelotnie

n                     Typy psychoz:

q                     Schizofrenia

q                     Zaburzenie schizoafektywne

q                     Zaburzenie urojeniowe

q                     Ostre zaburzenie psychotyczne

q                     Zaburzenie psychotyczne spowodowane stanem somatycznym

q                     Zaburzenie psychotyczne wywołane substancjami psychoaktywnymi

n                     Zaburzenia, w których przebiegu mogą (ale nie muszą!) wystąpić objawy psychotyczne:

q                     Zaburzenia afektywne (np. w przebiegu depresji psychotycznej)

q                     Zaburzenia osobowości (np. osobowość paranoiczna, schizotypowa, borderline, histrioniczna) – objawy wytwórcze pojawiają się w wyniku silnego stresu

q                     Ostra reakcja na stres

Schizofrenia – historia pojęcia

n                   1852 – belgijski psychiatra Benedict Morel: „démence précoce”; w 1896 – niemiecki psychiatra Emil Kraepelin: „dementia praecox” (= wczesne otępienie)

n                   1911 – szwajcarski psychiatra Eugen Bleuler: „schizofrenia” („schizo” + „phren” = „rozszczepienie umysłu”)

Osiowe objawy schizofrenii

n                     zaburzenia asocjacji

q                     toku i treści myślenia

q                     „zgodności” czynności psychicznych (paratymia, paramimia, parafonia)

n                     zaburzenia afektu

q                     modulacji afektu

q                     uczuciowości wyższej

n                     ambiwalencja

q                     uczuć

q                     sądów (ambisentencja)

q                     dążeń (ambitendencja)

n                     autyzm

q                     brak syntonii z otoczeniem

q                     przewaga zainteresowań przeżyciami wewnętrznymi

Obraz kliniczny schizofrenii

n                    objawy negatywne (przejawy deficytu)

q                    zubożenie reakcji emocjonalnych, myślenia, aktywności, kontaktów społecznych

q                    niedostosowanie i spłycenie afektu (tzw. bladość afektu)

q                    niespójność (np. rozkojarzenie) myślenia

q                    zaniedbanie higieny osobistej, troski o wygląd zewnętrzny

n                    objawy pozytywne (coś nowego i „dziwacznego”)

q                    omamy

q                    urojenia

q                    dziwaczne wypowiedzi i zachowania (np. katatoniczne)

n                    inne

q                    lęk, apatia, anhedonia, bezsenność, zakłócenia uwagi, pamięci

Przebieg schiozfrenii

n                     Rozpowszechnienie: ok. 1% populacji

q                     to drugie zaburzenie (za zaburzeniem nastroju lub chorobami alkoholowymi), które staje się powodem hospitalizacji psychiatrycznej

q                     podobnie wśród kobiet i mężczyzn

q                     z podobną częstotliwością na całym świecie

q                     ale może występować rzadziej i mieć lżejszy przebieg w niewielkich społeczeństwach tradycyjnych (Allen, 1997)

n                     Początek: nie wcześniej, niż w 15-35 r. ż., zwykle pomiędzy 20-30 r. ż.

q                     ale mężczyźni najczęściej w wieku 15-24 lat

q                     a kobiety najczęściej w wieku 25-34 lat

n                     Fazy:

q                     1. prodromalna (zwiastunowa) – nadwrażliwość na bodźce, niezwykłość w myśleniu i postępowaniu

q                     2. ostra (właściwy epizod psychotyczny)

q                     3. remisji (jednak w 60% są nawroty)

Przebieg schizofrenii

<obrazek>

Schizofrenia – kryteria diagnostyczne wg. ICD-10

Występowanie warunku  1  lub 2 przez większość czasu w okresie 1 miesiąca:

1. Co najmniej jedno z następujących:

¡                 Echo myśli, nasyłanie czy odciąganie myśli lub odsłonięcie myśli

¡                 Urojenia oddziaływania, wpływu, owładnięcia, spostrzeżenia urojeniowe

¡                 Głosy komentujące czy dyskutujące, bądź wychodzące z wnętrza ciała

¡                 Inne utrwalone urojenia o treści absurdalnej

2. Lub co najmniej dwa z następujących:

¡                  Utrwalone omamy wszelkiej modalności, trwające co najmniej miesiąc, lub gdy towarzyszą im urojenia bez wyraźnej treści afektywnej, czy utrwalone myśli nadwartościowe

¡                  Neologizmy, przerwy lub wstawki w toku myślenia, prowadzące do rozkojarzenia czy oderwanych wypowiedzi

¡                  Zachowanie katatoniczne, jak pobudzenie, zastyganie czy giętkość woskowa, negatywizm, mutyzm i stupor

¡                  Objawy negatywne: apatia, zubożenie wypowiedzi i spłycone albo niedostosowane reakcje emocjonalne nie są przejawem depresji czy leczenia neuroleptycznego)

Przesłanki wykluczające epizod maniakalny lub depresyjny, choroba mózgu, uzależnienie / odstawienie alkoholu, itp.)

Typy schizofrenii

n                     paranoidalna (ok. 65% rozpoznań z kręgu psychoz schizofenicznych)

q                     dominacja objawów pozytywnych

n                     rezydualna (ok. 18%)

q                     kiedyś wystąpił epizod psychotyczny z objawami pozytywnymi

q                     po jego ustąpieniu dominacja objawów rezydualnych (przewlekłych, nie-ostrych: np. wycofanie się z życia społecznego, spłycenie / niedostosowanie afektu, dziwaczność zachowania, rozkojarzenie, paralogiczność myślenia

n                     katatoniczna (ok. 2%)

q                     objawy katatoniczne (osłupienie, sztywność, zastyganie, podniecenie ruchowe)

n                     prosta (ok. 1%)

q                     dominacja objawów negatywnych

n                     zdezorganizowana (ok. 0,5%)

q                     dezorganizacja myślenia i reakcji uczuciowych

q                     brak lub słabe nasilenie objawów pozytywnych

n                     niezróżnicowana (ok. 1-10%)

q                     brak wyraźnego typu klinicznego, duża zmienność objawów

Zaburzenia należące do spektrum schizofrenii

n                     psychoza schizoafektywna

q                     Występują jednocześnie objawy zaburzeń afektywnych i schizofrenii

n                     depresja postschizofreniczna

q                     Nasilony zespół depresyjny po przebytym właśnie epizodzie schizofrenicznym

q                     Niektóre objawy schizofrenii jeszcze się utrzymują, ale chory odzyskuje krytyczne spojrzenie i powaga choroby dociera do jego świadomości

n                     zaburzenie schizotyopowe

q                     Objawy przypominają schizofreniczne, są przewlekłe, ale mają słabsze i zmienne nasilenie, bliższe są zaburzeniu osobowości

q                     Podwyższone ryzyko wystąpienia schizofrenii

n                     zaburzenie schiofrenopodobne

q                     Objawy takie same jak w schizofrenii, tylko krótszy czas trwania (niż 6 miesięcy)

q                     Podwyższone ryzyko wystąpienia schizofrenii

Historia trendów w wyjaśnianiu etiologii schizofrenii

n                    początek XX wieku – lata 40-te: czynniki biologiczne („choroba mózgu”)

n                    lata 40-70-te: czynniki psychospołeczne (głównie relacyjno-rodzinne)

n                    od lat 70-tych: czynniki biologiczne (np. zaburzenia równowagi chemicznej w mózgu)

n                    od lat 70-80-tych: czynniki biologiczne + podatność na stres (model schizofrenii odwołujący się do podatności na stres)

Wyjaśnienia psychospołeczne

psychodynamiczne

q                     brak gratyfikacji w relacjach z o...