Przedsiębiorstwo i rynek.doc

W9 -  Przedsiębiorstwo i rynek

w konkurencji doskonałej i niedoskonałej

PLAN:

1.   Rynek doskonale konkurencyjny - podstawowe pojęcia

2.   Decyzje produkcyjne przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji doskonałej

3.   Przedsiębiorstwo i rynek w konkurencji niedoskonałej

4.   Czysty monopol – poziom produkcji zapewniający zysk maksymalny w monopolu

5.   Przedsiębiorstwo i rynek w konkurencji doskonałej i niedoskonałej - podsumowanie

1. Rynek doskonale konkurencyjny - podstawowe pojęcia

Rynek doskonale konkurencyjny  – to taki, gdzie zarówno sprzedający, jak i kupujący uznają, że ich decyzje dotyczące kupna i sprzedaży nie wpływają na poziom ceny rynkowej.

Konkurencja – proces za pomocą którego uczestnicy rynku dążą do realizacji swych interesów, próbują przedstawić korzystniejsze od innych oferty pod względem ceny, jakości lub innych charakterystyk wpływających na decyzje zawarcia transakcji [M. Kujda...].

***

Struktura rynku – jest opisem zachowań kupujących i sprzedających na rynku.  Dotyczy ona takich zagadnień jak:

1)        W jakim stopniu rozmiary i liczba przedsiębiorstw w danej gałęzi wpływają na analizę zagadnień dotyczących popytu i podaży?

2)        Jaka jest specyfika pojawiania się rynków monopolistycznych?

Gałąź – zbiór wszystkich przedsiębiorstw wytwarzających ten sam produkt.  Wielkość produkcji gałęzi to suma produkcji wszystkich przedsiębiorstw.

Założenie:

Przedsiębiorstwo działające w gałęzi doskonale konkurencyjnej może sprzedać dowolną ilość produktu po ukształtowanej cenie rynkowej.  Krzywa popytu na jego produkt jest pozioma.

bowiem

Tylko w warunkach doskonałej konkurencji jednostki (konsumenci) mogą podejmować decyzje, traktując cenę jako zmienną niezależną od ich działań.

Krzywa popytu na produkty przedsiębiorstwa działającego w warunkach konkurencji doskonałej

Aby jednak popyt na wyroby przedsiębiorstwa kształtował się zgodnie z powyższym twierdzeniem, gałąź musi charakteryzować się czterema cechami (rynek doskonały):

1)     Istnieniem wielu przedsiębiorstw, z których każde ma znikomy udział w produkcji całej gałęzi;

2)     Standardowym, jednorodnym produktem (tworzy on bowiem bazę do analizy danej gałęzi);

3)     Dysponowaniem przez klienta doskonałą informacją (rozeznaniem), co do jakości produktu, pozwalającą mu uznać, że identyczne wyroby różnych przedsiębiorstw są rzeczywiście takie same;

4)     Swobodą wejścia i wyjścia, która sprawia, że istnieją przedsiębiorstwa nie mają uzasadnienia tworzenia wzajemnych porozumień.

Podsumowanie:

W gałęzi doskonale konkurencyjnej każde przedsiębiorstwo styka się z poziomo położoną krzywą popytu na swoje wyroby przy cenie ustalonej na rynku.

2. Decyzje produkcyjne przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji doskonałej

Ogólna zasada MC = MR (koszt krańcowy = utargowi krańcowemu) jest prawdziwa również w przypadku przedsiębiorstw działających w warunkach  doskonałej konkurencji.

Jednakże, szczególną cechą konkurencji doskonałej jest stosunek między utargiem krańcowym a ceną. 

Założenie:

Ponieważ sprzedaż dodatkowych jednostek produktu nie wywiera żadnego wpływu na dotychczasowy utarg, to przychód krańcowy produktu jest po prostu równy uzyskanej cenie.

MR = P (cena)

Krzywa podaży przedsiębiorstwa w krótkim okresie:

Warunek krańcowy, wyznaczający optymalny poziom produkcji (SMC jest krótkookresową krzywą podaży) można zapisać następująco:

SMC = MR = P

Krótkookresowe decyzje kształtujące produkcję przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji doskonałej

Krzywa podaży przedsiębiorstwa w długim okresie:

Takie same zasady (perspektywa krótkookresowa) stosujemy przy konstruowaniu długookresowej krzywej podaży przedsiębiorstwa działającego w warunkach konkurencji doskonałej.

W długim okresie przedsiębiorstwo wycofuje się z danej gałęzi jedynie wówczas, gdy cena – nawet przy najkorzystniejszych rozmiarach produkcji – nie może pokryć przeciętnych kosztów długookresowych LAC.

Długookresowe decyzje kształtujące produkcję przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji doskonałej

Decyzje przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego o podaży w krótkim i długim okresie - podsumowanie:

Na podstawie dwóch poprzednich modeli możemy założyć, że:

-          krótkookresową krzywą podaży (SRSS) przedsiębiorstwa jest krzywa SMC powyżej punktu A;

-          długookresową krzywą podaży (LRSS) – krzywa LMC powyżej punktu C.

Wtedy możemy wskazać, że:

-          P1 jest ceną zamknięcia w krótkim okresie

-          P3 jest ceną wejścia i wyjścia w długim okresie

Krzywe podaży przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego w krótkim i długim okresie

Decyzje kształtujące podaż przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji doskonałej.

3. Przedsiębiorstwo i rynek w konkurencji niedoskonałej

Skrajną odwrotnością sytuacji przedsiębiorstwa działającego w warunkach konkurencji doskonałej jest czysty monopol.

Monopolista - jedyny dostawca produktu (usługi) wytwarzanego w określonej gałęzi (branży).  Przedsiębiorstwo i gałąź pokrywają się

Monopsonista – jedyny nabywca lub jedyny potencjalny nabywca dobra pochodzącego z danej gałęzi.

Producent działający w warunkach niedoskonałej konkurencji nie może sprzedawać po bieżącej cenie tyle, ile chce towaru.  Musi pogodzić się z tym, że popyt na jego wyroby maleje ze wzrostem ceny, a cena zależy od ilości wytwarzanych i sprzedawanych produktów.

Czysty monopol – jedyny lub potencjalnie jedyny sprzedawca danego towaru (usługi), któremu nawet w długim okresie nie zagraża konkurencja.  Chociaż w praktyce występuje on rzadko jest ważnym elementem analizy ekonomicznej.

Oligopol – jest gałęzią, w której działa niewielu producentów.  Każdy z nich stwierdza, że osiągana przez niego cena zależy nie tylko od wielkości jego własnej produkcji, lecz także od działań konkurentów z tej gałęzi. 

Gałąź, w której panuje konkurencja monopolistyczna, składa się z wielu dostawców wytwarzających produkty, będące bliskimi substytutami.  Każde z przedsiębiorstw ma ograniczoną możliwość wpływania na ceny własnych produktów.

Zmowa – jawne lub tajne porozumienie między funkcjonującymi przedsiębiorstwami, które ma na celu uniknięcie wzajemnej konkurencji.  Kiedy zmowa lub współdziałanie przedsiębiorstw formalnie jest  prawnie dozwolona mówimy o porozumieniach zwanymi kartelami.

Cechy monopolu:

1.     Jest jeden dostawca danego dobra lub usługi

2.     Monopolista nie musi się troszczyć o ceny, jakość – nie ma żadnych konkurentów

3.     Monopolista może określić cenę swojego produktu albo wpłynąć na wielkość sprzedaży. Nie może kontrolować tych dwóch czynników!

Wpływ monopolu na popyt

4. Czysty monopol – poziom produkcji zapewniający zysk maksymalny w monopolu

Monopolista jest jedynym dostawcą produktu wytwarzanego w określonej gałęzi (branży).

Przykład:

Utarg monopolisty a maksymalizacja zysku