Opracowane pytania maturalne.doc

68

STAROŻYTNOŚĆ

Ø    Świat mitów starożytnych. Archetypy ludzkich postaw w wybranych mitach.

              Mitologia grecka powstawała przez wieki, co było związane z podejmowaniem przez starożytnych Greków prób zrozumienia otaczającego ich świata, wytłumaczenia zjawisk, z jakimi spotykali się na co dzień. W mitologii spotykamy się z opisem różnorodnych postaw ludzkich i ich oceną. Bohaterami mitów są najczęściej bogowie, ale sposób ich przedstawiania powoduje, że odnosimy wrażenie, jakby byli oni ludźmi. Mit nie wyraża treści wprost, ale często czyni  to poprzez wykorzystanie pewnych umownych obrazów i motywów. W mitach zostały utrwalone pierwowzory typowych postaw i zachowań ludzkich- archetypy.

-          Prometeusz: to troskliwy opiekun i męczennik. Człowiek, który poświęcił się dla całej ludzkości, płacąc za to ciężką karę.

-          Demeter: jest archetypem kochającej matki. Nie pogodziła się z e stratą córki-Persefony

-          Penelopa: to wzór wierności małżeńskiej, mimo ustawiających się w kolejce zalotników  na męża czekała aż 20 lat.

-          Odyseusz: jest archetypem wędrowca, tułacza

-          Ikar: to faworyt młodzieży, idol szalonych i nierozważnych nastolatków, którzy nie lubią słuchać dorosłych. Wzleciał ku słońcu, ale za tę krótką chwilę niezwykłych uniesień musiał zapłacić własnym życiem.

-          Dedal: jest archetypem człowieka rozważnego.

To tylko kilka przykładów pierwowzorów postaw, które zaprezentowane w starożytności nie zmieniły się do dziś, Trudno przecenić wpływ, jaki mitologia wywarła na starożytnych twórców. Do dzisiaj stanowi ona niewyczerpana skarbnicę pomysłów, jest też prawdziwym źródłem nowożytnej literatury europejskiej, skarbcem wątków i motywów. Z mitologii przeszły do potocznego języka liczne określenia i powiedzenia, nabierając symbolicznego znaczenia, np.: „pięta Achillesa” to słaby punkt ; „puszka Pandory”- źródło nieszczęść, zapowiedzi kłopotów i wielu innych ; „syzyfowa praca” – bezsensowny trud.

Mitologia zaciera postacie, które są nam bliskie i cechuje zachowania, które nie odbiegają od tych we współczesności. Dlatego jest ona nieśmiertelna, ponadczasowa i ciągle aktualna.

Ø    Na czym polegał tragizm bohaterów „Antygony” Sofoklesa? Co z problematyki tego utworu może być ważne dla człowieka XXI wieku?

              „Antygona” Sofoklesa jest przykładem klasycznie skomponowanej tragedii antycznej, która zawiera wartości ponadczasowe, aktualne także w XXI wieku. Główni bohaterowie prezentują postawy przeciwstawne. Konfrontacja tych dwóch osób nie może mieć dobrego zakończenia.

Antygona musi dokonać wyboru między dwoma racjami, z których obie są równe ważne, lecz sprzeczne. Jako kochająca siostra, wierna prawu boskiemu, czuje się zobowiązana do pochowania zwłok brata Polinejkesa. Jeśli tego nie uczyni, nie tylko ciało zmarłego zostanie pohańbione, lecz jego dusza nie zazna spokoju. Z drugiej strony Antygona wejdzie w konflikt z prawem państwowym, gdyż Kreon zabronił pod karą śmierci pochować ciała. Wybierając pomiędzy posłuszeństwem prawu boskiemu a rozkazowi króla, Antygona wybiera prawo boskie. Poniesie za to śmierć. Kreon musiał wybierać pomiędzy działaniem, które nakazywało mu sumienie i uczucia rodzinne, a decyzją konieczną do utrzymania autorytetu władzy. Wydając rozkaz, zabraniający pochowania Polinejkesa, miał na celu dobro społeczne, gdyż uważał go za zdrajcę. Z drugiej strony, Antygona była człowiekiem rodu królewskiego i narzeczona syna Kreona-Hajmona. Wybrał interesy państwa, nie dobro jednostki, naraził się bogom, gdyż pogwałcił prawa religijne. Nieśmiertelność tego dzieła polega na tym, iż autor tragedii ukazuje ludzkie konflikty i motywy postępowania ludzi, które przetrwały wiele stuleci i jeszcze dziś są aktualne. Wciąż żywy jest konflikt pomiędzy dobrem  społecznym, a dobrem jednostki, wciąż istnieje walka o władzę, motyw zdrady i dochodzenia swoich praw, zderzenie uczuć i obowiązku. Nadal dyskutujemy pojęcie sprawiedliwości i pragniemy, aby prawa dotyczyły w tej samej mierze wszystkich, nawet tych rządzących. Trwałe jest także uczucie siostrzane, szacunek jaki winni są  ludzie umarłemu. Dziś także interesy i uczucia jednostki bywają sprzeczne z dobrem społecznym. Utwór ten przekazuje człowiekowi XXI wieku przesłanie, że prawa niepisane, prawa boskie stoją wyżej niż prawa stworzone przez człowieka. Sofokles wyraża również w swym dramacie przekonanie, że każdy człowiek ponosi za swe postępowanie odpowiedzialność, że za każde zło spada nieuchronna kara, czy to boska, czy to ludzka. Warto  pamiętać o tym dzisiaj, w dobie dużego postępu technicznego i pędu za karierą.

Ø    Dlaczego, według Ciebie, „Biblia” uważana jest za najpopularniejszą księgę wszechczasów?

Bez wątpienia „Biblia” jest najpopularniejszą księgą wszechczasów i nie trudno udowodnić na czym polega odwieczna, uniwersalna wartość  „Biblii” nie tylko dla chrześcijan lecz w ogóle dla ludzkości.

„Biblia” jest-obok dorobku antyku-jednym z dwóch najważniejszych źródeł naszej kultury, z niej wyrasta światopogląd, system wartości i ocen, bogactwo literatury i sztuki kręgu śródziemnomorskiego.

„Biblia” jest sacrum  - księga święta dla chrześcijan. Jest autorytetem religijnym- wyjaśnia stworzenia świata, opisuje tez jego koniec. Zawiera uniwersalny, ogólnoludzki kodeks moralny.

Dekalog nie jest jedynym punktem „Biblii”, w którym odbiorca jest postawiony wobec zagadnień etyki, często są tam problemy dyskusyjne, postawy sporne.

„Biblia” jest magazynem motywów, z którego czerpią pisarze, malarze, rzeźbiarze, poeci, muzycy – wszyscy artyści wszystkich gałęzi. Dlatego ten, kto nie zna w ogóle „Biblii”, nie zrozumie większości dzieł sztuki naszej cywilizacji. Może nie pojąć nawet zwykłej mowy, bo wiele frazeologizmów pochodzi właśnie z tego dzieła. Nade wszystko, „Biblia” jest wielką opowieścią o człowieku, o jego uczuciach, o złożoności natury  człowieczej, o jego namiętnościach. Pokazuje ludzki błąd  i ludzką znakomitość. Przedstawia i tłumaczy ludzkie lęki i postawy. Daje odpowiedzi na najtrudniejsze pytania, te o powstaniu życia, Boga, śmierci, ubierając je w metamorficzną szatę. Można w je nie uwierzyć, ale nie można przejść obok nich obojętnie. Dla znawcy literatury jest dziełem, które obfituje w partię o niezwykłym artyzmie i urodzie języka. Jest zbiorem  wielu przeróżnych gatunków literackich, udoskonalanych przez wieki.

„Biblia” jest zapisem historii-obyczajów, zdarzeń i osób sprzed wieków. Jest materiałem badań dla pokoleń filozofów i teologów. Wszystkie wymienione wyżej funkcje, jakie spełnia ta księga, w szeregu wielu utworów sprawiają, że zajmuje ona pierwsze miejsce.

Ø    Hiob i Prometeusz – dwa spojrzenia na tragedię bohaterów.

Cierpienie, ból, poświęcenie, to częste tematy utworów zarówno starożytnych, jak i współczesnych, Jest to uczucie, które chyba nikomu nie jest obce.

Przykładami, do których najczęściej się odnosimy, jest Prometeusz i Hiob.

              Prometeusz był tytanem a zarazem wielkim przyjacielem ludzkości. To on stworzył człowieka, ulepił go z gliny z domieszką łez, podarował mu ogień wykradziony bogom. Za dar ten srodze zapłacił. Rozgniewany Zeus kazał przykuć go do ścian Kaukazu, tam zaś zgłodniały orzeł wyjadał mu wciąż odrastającą wątrobę. Jego historia stała się inspirująca, do ukształtowanie postawy zwanej prometeizmem. Jest to postawa humanitarna, pełna miłości do człowieka, gotowa do skrajnego, bolesnego poświęcenia się dla niego. Prometeusz jest jednocześnie symbolem buntu jednostki przeciw bogom.

              Trochę inaczej toczyły się losy Hioba. Hiob żył w kraju Hus, był wiernym i sprawiedliwym czcicielem Boga. Bóg zaś pozwolił szatanowi wystawić wiarę Hioba na próbę – zostaje on pozbawiony majątku, umierają mu dzieci, dotyka go trąd, lecz jest on cały czas wierny Bogu. W nagrodę Bóg przywrócił go do dawnego stanu. Księga Hioba podejmuje problem niezawinionego cierpienia, stara się dociec, dlaczego człowiek cierpi, jeśli nie popełnił grzechów? Czy cierpienie jest karą za grzech? Z księgi Hioba wynika, że nie, że Bóg ma swoje plany, nie są one zrozumiałe dla człowieka, który winien je przyjąć z pokorą. Hiob udowadnia, że warto być niewinnym i wiernym, bo choć niewinność, nie przynosi wolności od cierpienia, to daje „spokój w cierpieniu”. Hiob prezentuje indywidualną odpowiedzialność człowieka wobec Boga.

              Prometeusz poświęcił się dla ludzi, bo ich kochał, spotkała go za to kara- cierpienie. Na Hioba spadła tragedia, mimo iż był człowiekiem niewinnym, bezgranicznie oddanym Bogu.

Cierpienie towarzyszy ludziom od początku, trapią ich choroby, lęk o najbliższych i poczucie przemijalności, ale może właśnie dzięki cierpieniu potrafimy docenić to co mamy.

              Hiob powiedział: „Dobro przyjęliśmy z ręki Boga, czemu zła przyjąć nie możemy”?

Nieważne, czy ból, który nas dotyka jest zawiniony, czy nie, należy go znosić godnie.

Ø    Problem stosunków obywatel – państwo na przykładzie „Antygony” Sofoklesa i „Odprawy posłów greckich” J.Kochanowskiego.

              Problem stosunków obywatel-państwo był poruszany przez wielu poetów od starożytności po literaturę współczesną. Najlepszym tego przykładem są  „Antygona” Sofoklesa oraz  „Odprawa posłów greckich” J. Kochanowskiego.

W „Antygonie” konflikt między obywatelem, a państwem zakończył się tragicznie. Król Kreon zabronił pochowania zwłok zdrajcy Polinejkesa, a Antygona, siostra Polinejkesa i  narzeczona  syna króla, wierna prawu boskiemu pochowała go. Poniosła za to śmierć. W ślad za Antygoną poszedł syn Kreona, Hajmon i żona króla. Król chcąc zachować swój autorytet, sprzeciwił się prawu boskiemu, za co poniósł karę.

Ludzkie konflikty i motywy ukazane  w tej tragedii przetrwały wiele lat i jeszcze dziś  są aktualne. Wciąż żywy jest konflikt między dobrem jednostki, a dobrem społecznym. Obywatel został zniszczony, dla dobra państwa. Nie wynikało z tego nic dobrego, wręcz przeciwnie, doprowadziło to do tragedii wielu ludzi.

W „Odprawie posłów greckich” problem ten jest widzialny z innej strony. Przedstawiony jest dramat państwa ginącego przez swe elity.

Pojawia się aspekt moralny , dotyczący stosunku obywatela do swego państwa, związany z poczuciem odpowiedzialności jednostki za swe czyny, gdy wpływają one na los ogółu narodu. Problem ten jest rozpatrywany przez Kochanowskiego w sytuacji skrajnej, jaką jest wojna.

„Odprawa posłów greckich” poucza, jak być dobrym obywatelem  i prezentuje wzór godny naśladowania, jakim jest Antenor – ideał patrioty. Miłość do ojczyzny stawia on ponad dobra materialne, ponad uczucia. Jest tu narysowany obraz mądrego, idealnego władcy. Kochanowski podkreśla odpowiedzialność za naród, obowiązki, które wynoszą ponad tłumy, ale też  obarczają brzemieniem trudu władzy. W obu utworach stosunki obywatel-państwo są skomplikowane, ale oba utwory udowadniają, że dobro państwa, powinno być dobrem obywatela, a dobro obywatela powinno być dobrem państwa.

Ø    Omów znane Ci przypowieści biblijne, wskazując prawdy, które zawierają.

              Przypowieści zajmują bardzo ważne miejsce w Nowym Testamencie.

Przypowieść, inaczej parabola, czyli gatunek literatury moralistycznej o charakterze narracyjnym jest zestawieniem dwóch rzeczywistości, inaczej mówiąc jest konstrukcją dwupoziomową. Na pierwszym poziomie jej znaczenie wyznacza sam tekst, jest więc historią o życiu zwykłych ludzi, o ich troskach zmartwieniach. Jest to rzeczywistość fabularna. Druga jest rzeczywistość nieuchwytna zmysłowo, rzeczywistość wartości dotyczących sfery moralnej lub etycznej ludzkiego życia. Przypowieści są więc utworami, które oprócz sensu wynikającego z fabuły, posiadają znaczenie o wiele głębsze.

              Przypowieść „O synu marnotrawnym” może w pierwszej chwili wzburzyć: o to syn, który odszedł, stracił majątek, powrócił skruszony i został przyjęty przez ojca z otwartymi ramionami. Nic dziwnego, że drugi syn, który cały czas trwał przy ojcu poczuł się dotknięty. Tymczasem ojciec tłumaczył mu, że kocha go cały czas, lecz cieszy się również z syna, o którym myślał, że jest stracony-a ten powrócił. Obraz ten oznacza, że wszyscy ludzie wierni Bogu są Mu bliscy, lecz Ci którzy  odeszli i powrócili na jego łono, także mogą liczyć na jego miłość.

              „O siewcy”- to króciutka ilustracja tego, jakie mogą być losy nauki głoszonej przez Chrystusa. Takie jak losy ziarna: jedno pada na skałę, drugie przy drodze i wydziobią je ptaki, trzecie zaś w żyzną glebę-te wykiełkuje i da owoc.

„O miłosiernym samarytaninie” to parabola ilustrująca słuszność przykazania „Miłuj bliźniego twego jak siebie samego”. To swoisty przepis na to, jak należy postępować wobec bliźnich. Tak jak samarytanin, który wzruszył się nieszczęściem obcego człowieka, pomógł mu i opatrzył rany, a nie uczynił tego ani kapłan ani lewita. Po dziś dzień „samarytanin” pozostał w naszej mowie określeniem człowieka miłosiernego, uczynnego, wrażliwego na nieszczęście bliźnich.

„O robotnikach w winnicy” – znów w pierwszej chwili może poruszyć poczucie sprawiedliwości. Przecież zapłata powinna być adekwatna do wykonanej pracy. Tymczasem mamy  tu do czynienia z sytuacją, w której właściciel winnicy płaci tyle samo robotnikom pracującym cały dzień – od rana, od południa, a nawet tym, którzy przyszli pod wieczór! Nie do pomyślenia w naszym świecie biznesu. Ale funkcjonuje tu zasada podobna do tej w historii „o synu marnotrawnym”- ci, którzy przyjdą później, będą tak samo hojnie obdarzeni Królestwem Bożym jak i ci, którzy byli wcześniej wierni Bogu.

Ø    Dedal i Ikar – prawda rozpisana na dwie role.

Mitologia jest zbiorem opowieści próbującym wytłumaczyć zjawiska, z jakimi spotykali się na co dzień ludzie. W mitologii znajdujemy opis różnorakich postaw ludzkich i ich ocen.

Dedal i Ikar, to bohaterowie mitu o pierwszych lotnikach. Zostali uwięzieni na Krecie, a jedyna drogą ucieczki była droga powietrzna. Dedal, ojciec Ikara był wynalazcą, konstruktorem  o tęgim umyśle i wpadł na pomysł, że zrobi dla nich skrzydła, na wzór ptaka i uciekną z niewoli. Skrzydła połączył woskiem. Kiedy obaj uciekli, Ikar dał się ponieść swojej szalonej naturze, poleciał za wysoko, promienie słoneczne rozpuściły wosk  i skrzydła rozpadły się, a Ikar runął do morza. Postacie Dedala i Ikara odzwierciedlają dwie postawy wobec świata: szaloną, idealistyczną i rozważną, realistyczną.

Ikar to młody człowiek, który dzięki swej szalonej naturze zobaczył to, czego inni nie mają szans dostrzec, gdyż żyją zbyt wolno, zbyt rozważnie. Może właśnie Ikar jest przodkiem wszystkich szaleńców, którzy zrewolucjonizowali świat- Krzysztofa Kolumba , który nie bał się wyruszyć na poszukiwanie okrężnej drogi do Indii, pierwszych baloniarzy, lotników, kosmonautów.

Dedal jest archetypem ludzi rozważnych. Nie wzleciał ku słońcu, nie miał szansy oczarować się jego blaskiem, ale zachował znacznie cenniejszą wartość: życie. Wolał bezpieczeństwo niż ryzyko. Na swój sposób, on też jest odkrywca świata- to on wykonał skrzydła, dzięki którym mógł się wyzwolić wraz z synem.

Mit „Dedal i Ikar” ukazuje dwa typy ludzi, które są częścią naszego społeczeństwa. Wszędzie możemy spotkać roztropnego i rozważnego Dedala, lub szalonego i wolnego Ikara, dlatego motyw ten często pojawia się w twórczości artystów, poetów i pisarzy kolejnych epok.

Interpretacje

Ø   Jak należy żyć według Horacego? W swoich rozważaniach odnieś się do pieśni III.30 „Exegi monumentum” („Stawiłem pomnik...”).(tekst)

Horacy, najwybitniejszy rzymski poeta starożytny pisał utwory bardzo różnorodnej tematyce: filozoficznej, moralnej, religijnej, patriotycznej, miłosnej. Największą sławę przyniosła mu pieśń III,  rozpoczynająca rozpoczynająca się w oryginale od słów: „Exegi monumentum” co oznacza: „Stawiłem sobie pomnik trwalszy niż ze spiżu”. Oda ta porusza sztuki i jej uniwersalnego , ponadczasowego wymiaru. Podmiot liryczny, z którym wyraźnie utożsamia się sam Horacy, wyraża przekonanie, że tworzenie wierszy daje poecie nieśmiertelność. Sztuka jest bowiem nieśmiertelna i powoduje przez to uwiecznienie imienia artysty. Pomnikiem jaki stawia sobie poeta za życia, jest jego twórczość. Pomnik ten jest o wiele trwalszy niż budowane w tym samym czasie potężne spiżowe, czy marmurowe monumenty, nie mogą się z nim równać nawet królewskie piramidy. Horacy daje tym samym wyraz swej pewności potomnych. Najlepszym tego dowodem jest stwierdzenie „non omnis moriar” czyli „ nie wszystek umrę”. Poeta bowiem nigdy nie umiera „całkiem” zawsze żyć będzie w swoich wierszach i w pamięci tych, którzy je czytają. Przesłanie zawarte w tym utworze może  mieć charakter uniwersalny, nie musi dotyczyć tylko poezji. Horacy, daje do zrozumienia, że należy tak żyć, by zostawić coś po sobie potomkom, coś co będzie im o nas przypominało. Nikt nie rodzi się przypadkowo, a życie jest po to, by udowodnić tą tezę. Trzeba stawiać sobie konkretne cele i dążyć do nich. Każdy z nas żyjąc, stawie sobie pomnik  i od nas zależy, czy będzie on trwały, zapewni nam nieśmiertelność, czy zniknie równocześnie z naszą śmiercią. Według Horacego żyć należy w zgodzie z naturą, biorąc od życia tyle ile potrzeba, ale przede wszystkim trzeba po sobie coś zostawić, pomnik, który będzie pięknym zwieńczeniem całego życia.

Ø   Jaką postawę wobec życia upowszechnił Horacy? Omawiając to zagadnienie wykorzystaj pieśń I.11: „Nie pytaj próżno...”.(tekst)

Horacy był najświetniejszym poetą lirycznym starożytności. W swoich utworach z niezwykłą ostrością obserwuje otaczający świat, nie osądza, lecz śmiejąc się mówi prawdę. Zdaniem Horacego poezja powinna cechować się ładem, harmonią i spokojem, przedstawiać świat prawdopodobny i rozumnie uporządkowany. Jest to postawa artystyczna, która w epokach późniejszych zyskała miano klasycyzmu.

W pieśni  „Nie pytaj próżno...” Horacy propaguje hasło „carpe diem” (chwytaj dzień). Trzeba się cieszyć tym co jest, każdym dniem. Nie trzeba dowiadywać się od wróżbiarzy, ani pytać na próżno co nam przyniesie los, ile lat  dane będzie nam żyć.  Ważny jest każdy dzień, ważne jest to co potrafimy robić i co przynosi nam przyjemność. Czas upływa bardzo szybko i trzeba go wykorzystać jak najlepiej.

Ø   Bogini Nike ukazana w twórczości polskich poetów współczesnych – Maria Pawlikowska – Jasnorzewska „Nike” i Zbigniew Herbert, „Nike, która się waha”.(teksty)

Nike – grecka bogini zwycięstwa. W niejednej stolicy możemy oglądać jej pomnik. Jest Nike warszawska i Nike paryska. Najsłynniejszy pomnik to Nike z Samotraki, z pierwszej połowy II w.p.n.e.

Nike warszawska – to Pomnik Bohaterów Warszawy z Placu Teatralnego.

Bogini zwycięstwa {zresztą nie tylko wojennego} przedstawiona była jako młoda kobieta ze skrzydłami, z wieńcami i gałązką palmową.

                W polskiej literaturze jest bardzo często wspominana.

Maria Jasnożewska-Pawlikowska w wierszu „Nike” porównuje miłość do bogini zwycięstwa. Chociaż jest to miłość niespełniona, tragiczna jednak jest to miłość zwycięska. Pod wpływem tego potężnego uczucia powstają

wspaniałe dzieła. Niespełnione uczucie wyzwala w człowieku pokłady energii, które owocują wspaniałymi dziełami, dokonaniami.

Nike wojenna, walcząca znalazła swoje miejsce w wierszu Zbigniewa Herberta pt. „Nike która się waha”. Widać w tym utworze wyraźny wpływ wojny na literaturę, chociaż jest to wiersz napisany 11 lat po zakończeniu wojny.

Bogini zwycięstwa widząc młodzieńca idącego na wojnę, zaczyna się wahać. Przeżywa wewnętrzne rozterki, czy wojna ma sens, kiedy giną nic nie winni ludzie, młodzi, którzy jeszcze nie poznali co to jest miłość, życie.

Jednak poczucie obowiązku, miłości do ojczyzny zwycięża i przechyla szalę losu młodzieńca.

Zbigniew Herbert ukazuje nam Nike zwycięską, ale jednocześnie daje do myślenia czy zwycięstwo za wszelką cenę jest zwycięstwem.

W utworach tych pokazana jest Nike-bogini zwycięstwa o dwóch różnych obliczach.              

Ø   Mit o Ikarze jako inspiracja dla P.Brueghla, „Upadek Ikara” i S. Grochowiaka, „Ikar”.(teksty)

Mit o Ikarze ma dwóch bohaterów: Dedala i Ikara. Aby wydostać się z Krety Dedal skonstruował skrzydła z ptasich piór, zlepionych woskiem. Wraz z synem Ikarem wzbili się w powietrze – realizując tym samym odwieczne pragnienie człowieka o podniebnym locie na wzór ptaków. Niestety, mimo przestróg, młodemu Ikarowi zachciało się wzbić wyżej i wyżej, bliżej słońca. Wosk się stopił, Ikar spadł i poniósł śmierć, a rozsądny Dedal doleciał.

Mit o Ikarze był inspiracją dla flamandzkiego malarza P. Breughela do namalowania obrazu pt: „Upadek Ikara”.

Na pierwszym planie znajduje się człowiek, który orze ziemie drewnianym pługiem zaprzężonym do woła. Dalej widzimy pasterza pasącego stado owiec. Na dalszym planie znajduje się morze ze statkami i mikroskopijne szczątki człowieka, wokół którego pływają ptasie pióra. Domyślamy się, że jest to Ikar. Taka kompozycja obrazu nasuwa nam skojarzenie ,że lepiej twardo stąpać po ziemi, racjonalnie planować swoje działania, niż dać się ponieść entuzjazmowi. Nasz upadek może być tragiczny, niezauważony przez nikogo. 

Stanisław Grochowiak w wierszu pt. ”Ikar” ukazuje nam dwa światy. Jeden jest bardzo realny, wręcz przyziemny, który ukazany jest poprzez osobę kobiety robiącą pranie. Przeciwstawnym jest świat, w którym Ikar wzlatuje i upada, wzlatuje i upada. Jest to zderzenie rozsądku dojrzałości z młodzieńczym idealizmem. Takie postawy i pragnienie znane jest ludzkości wszystkich czasów. Ikar z płomiennym entuzjazmem dąży do niemożliwego, ryzykuje, ogląda świat przez pryzmat swoich szalonych pragnień.

Analizując oba  dzieła nasuwa się pytanie: „Czy działać rozsądnie i praktycznie, czy marzyć i ryzykować ?”.

Myślę, że na to pytanie, każdy z nas musi sam znaleźć odpowiedź.