strony uczniów powinny wejć w grę zapamiętywania zamie- rzone. ' Zapamiętywanie może być mechaniczne lub sensowne. Zapa- miętywanie mechaniczne opiera się na powtarzaniu. Uczeń, który wkuwa" na pamięć lekcje, nie starajšc się zrozumieć sen- su, wdraża się włanie do zapamiętywania mechanicznego. Nato- miast taki uczeń, który z napięciem uwagi stara się uchwycić sens tego, czego się uczy, pragnie zapamiętać przez zrozumienie. Zrozumienie stanowi podstawę zapamiętywania sensownego. } Jeden i drugi rodzaj zapamiętywania jest potrzebny w życiu. Numery telefonu, rozmiar naszego obuwia, adres itp. możemy zapamiętać na drodze mechanicznej. Wszelkie teksty majšce cišgłoć i logiczny układ zapamię- , tujemy przez zrozumienie. W ten np. sposób zapamiętuje się dowody matematyczne, konstrukcje maszyn itp. W niektórych przypadkach należy użyć obu rodzajów zapamiętywania. Tak [ np. przy uczeniu się na pamięć wiersza ułatwia osišgnięcie suk- | cesu zapamiętywanie przez rozumienie treci, a równoczenie ko- nieczne jest zapamiętanie mechaniczne potrzebne dla bezbłędne- go literalnego powtarzania kolejnoci słów i fraz, wymaga to odpowiedniej iloci powtórzeń. Zresztš i w przypadku zapamię- tywania przez zrozumienie, jeżeli chcemy pamiętać trwale, mu- simy stosować powtórzenie. Powtórzenie jest więc warunkiem utrwalania jakiej treci w naszej wiadomoci. W zapamiętywaniu pomaga nastawienie psychiczne. Jeli człowiek pragnie co zapamiętać, przychodzi mu to łatwiej aniżeli przy obojętnym stosunku do zdarzeń czy tekstów. wiadome zapamiętywanie jest więc ważnym warunkiem powo- dzenia. Im większe towarzyszy temu napięcie, tym większa gwa- rancja zapamiętania. Trwałoć zapamiętania zależy również od wiadomego posta- nowienia, na jaki długi okres czasu kto chce co zapamiętać. Jeli kto pragnie danš treć zapamiętać na krótki czas, np. kilka dni, to zazwyczaj nie będzie jej pamiętał już po 'tygodniu. Jeżeli j pragnie zachować co w pamięci na dłużej czy na zawsze", to ť taka treć jest rzeczywicie, jak to dowiadczalnie stwierdzono, , o wiele dłużej zachowywana w wiadomoci. We wszystkich tych przypadkach mamy do czynienia z czyn- nym ustosunkowaniem się do zapamiętywania. Typy pamięci. Rozpatrujšc różnice zachodzšce pomiędzy lud- mi w zakresie pamiętania, możemy wyróżnić rozmaite zakresy j działania pamięci. Wszyscy ludzie majš, ale "w niejednakowyroj stopniu, pamięć obrazowš, opartš na odzwierciedleniu zmysło-j wym- - ^ . - - . p - o. -s 3 Pamięć taka jest koniecznym elementem mylenia kónkretno- ' -obrazowego. Szczególnie bogato rozwiniętš pamięć obrazowš majš malarze, muzycy i pisarze. W zależnoci od rodzaju anali- zatora, który przeważa w działaniu pamięci obrazowej, wyróżnia- my wzrokowcówo dobrej pamięci barw i kształtów, słu- chowców o dobrej pamięci rzeczy słyszanych i typ mię- niowo-ruchowy. ^ Pamięć wzrokowa ma duże znaczenie w każdej niemal pracy, ale szczególnš rolę pełni u osób zatrudnionych w produkcji: u rol- ników, robotników budowlanych, robotników obsługujšcych sprzęt mechaniczny i ręczny. Uczeń o przewadze pamięci wzrokowej pamięta dobrze, np. na jakim miejscu stronicy mieci się w podręczniku ilustracja lub zdanie, które sobie usiłuje przypomnieć. Uczeń o typie słucho- wym odtwarza w pamięci słyszane słowa;. Pamięć mięniowo-ru- chowa jest ogromnie ważna przy wszelkich pracach, wymagajš- cych użycia mięni. Pomaga przy uczeniu się kierowania obrabiarkš czy .pojaz- dem mechanicznym, przy grze na instrumentach muzycznych, pisaniu rękš lub na maszynie itp. Szczególnš odmianš postaci mięniowo-ruchowej jest pamięć mowno-ruchowa, kiedy przypo- minajš się po prostu ruchy wykonywane w czasie mówienia i nieraz uczeń otwarza tekst prawie mechanicznie. Przeciwstawieniem pamięci obrazowej jest pamięć słowno- -logiczna. Pamięć obrazowa polega na zapamiętywaniu obrazów zmysłowych, pamięć słowno-logiczna na zapamiętywaniu i od- twarzaniu myli, a ponieważ myl jest zawsze złšczona ze sło- wem, więc zapamiętujemy myli w formie wyrażonej słowem. Pamiętajšc zwišzki logiczne i pojęcia, możemy je wyrażać inny- mi słowami. Dlatego nauczyciel nieraz żšda od ucznia, aby wy- raził co swoimi słowami". W ten sposób nauczyciel sprawdza, czy uczeń pamięta tylko mechanicznie, czy też rozumie dane treci. Pamięć słowno-logiczna nastawiona jest na zwišzki za- : chodzšce między przedmiotami i zjawiskami, wyrażone w formie [ uogólnień i praw naukowych. Dlatego włanie nazywamy jš l o- gicznš. Uczeń, który takš pamięć posiada, reprodukuje do- kładnie i konsekwentnie dowody logiczne, np. w matematyce. U konkretnych ludzi spotykamy mieszane typy pamięci z przewagš jakiego jej rodzaju. U większoci ludzi przeważa więc np. pamięć wzrokowa przy zapamiętywaniu przedmiotów i mowno-ruchowa przy zapamiętywaniu słów. ^ Cechy pamięci. Szybkoć i łatwoć zapamiętywania zwišzana |ii jest z długociš czasu i wysiłkiem, jaki musi człowiek wykonać, ^aby co zapamiętać. U jednych proces zapamiętywania przebiega fcfi^^ko i łatwo, u innych trudno i trwa długo. Zwišzane to jest
Azurator