antropologia.docx

strona: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, następna>>

Podczas badania, specjalista dokładnie może określać też rodzaj traumy - rany zadane ostrym narzędziem, postrzały itp. pozostawiają często ślady również na kościach. Bada też czas powstania uszkodzeń, czy obrażenia zostały zadane przed, czy po śmierci. Niektórzy bardzo doświadczeni specjaliści są w stanie zidentyfikować nawet rodzaj użytej broni.
Jedną z najważniejszych nauk, z których może czerpać antropolog sądowy podczas swoich badań jest osteologia: nauka zajmująca się analizą kości. Najlepiej, jeśli zachowała się czaszka, gdyż ta część ludzkiego szkieletu niesie ze sobą najwięcej informacji. Jednak często materiał, którym dysponuje specjalista mieści się w jednym pudełku po butach (i to na osobę z niezbyt dużą stopą).
Nasze kości mają cechy, które możemy zmierzyć - długość, szerokość, wagę itd. oraz takie, które zmierzyć się nie dają (a przynajmniej nie w chwili, kiedy są już przedmiotem badania antropologa). Trudno na podstawie samego szkieletu określić np. sposób łączenia kości, stan stawów, chrząstki, itd.
Jednym z pierwszych kroków w osteologii jest określenie czy szkielet jest ludzki czy zwierzęcy. Jeżeli czaszka nie jest obecna, ludzkie kości może być rozróżniane od zwierzęcych przez kształt, rozmiar, i różnice zwartości. Określenie gatunku może być bardzo trudne, jeżeli kości są zdefragmentowane.

No dobrze, wyobraźmy sobie zatem że jesteśmy takim sądowym specjalistą i wzywają nas do pracy. Powiedzmy, iż jakiś spokojny działkowicz zamiast georginii wykopał w swoim ogródku całkiem "zgrabny" szkielecik. Pomijając wszystkie czynności związane z oględzinami, przesłuchaniami, obfotografowaniem, zabezpieczeniem dowodów i tym podobnymi rzeczami, o których rozpisujemy się tu szeroko od jakiegoś czasu, skupmy się tym, co powinnyśmy zrobić my - czyli antropologiczni eksperci.
Przede wszystkim musimy pamiętać, że szkielet został znaleziony w konkretnym "tutaj". Czyli mamy miejsce do dokładnego przeszukania, obfotografowania, wyrysowania mapki, znalezienia śladów innych niż kości, obgotowania lub przetrzymania szkieletu w detergentach itd. Czyli do tych wszystkich czynności związanych z zabezpieczeniem miejsca zdarzenia. Co oznacza między innymi, że wpuszczanie tam wycieczek zaciekawionych właścicieli ogródków działkowych nie jest dobrym pomysłem. Pamiętajmy również o tym, że oprócz samego szkieletu, wiele o przypuszczalnej dacie śmierci może powiedzieć nam dużo innych szczegółów, w tym między innymi znalezione z nieboszczykiem ubrania i przedmioty, rozwój roślinności na około zwłok, zawartość pierwiastków w glebie itd.

Oprócz tego musimy odpowiedzieć na kilka podstawowych pytań:

1.      Czy znalezione kości na pewno są ludzkie (no i czy to, aby na pewno w ogóle kości)?

2.      Czy są to szczątki jednego człowieka czy kilku?

3.      Od jak dawna są martwe?

4.      Ile lat miała dana osoba w chwili śmierci?

5.      Jakiej była płci?

6.      Jak była zbudowana, jaki był jej wzrost i przybliżona waga?

7.      Czy na szkielecie są ślady starych obrażeń, chorób lub innych niezwykłych cech pomocnych w identyfikacji?

8.      Jaki był powód śmierci?

9.      Jaki był sposób śmierci? (samobójstwo, wypadek, śmierć naturalna, morderstwo itd.)

10.  1. Czy aby nie wykopałem mamuta?

11.   

12.  Różnice w kształcie i budowie - niestety niektóre gatunki wskazują bardzo zbliżoną do człowieka budowę kośćca. Szkielet większości z ssaków porozkładany na kawałki różni się od naszego tylko kilkoma kośćmi. Na szczęście gro naszych "braci mniejszych" postanowiła wybrać inny niż nasz sposób poruszania, co pozwala łatwiej odróżniać czworonogi od naszego, dwunożnego szkieletu.
Wewnątrz "żywej" kość jest gąbczasty materiał zawołany tkanką kostną. W obrębie tej tkanki są osteony - jednostki morfologiczne kości zbitej, takie okrągłe tunele, w których przechodzą naczynia krwionośne i włókna nerwowe. W kościach ludzkich, osteony są rozproszone bez ładu i składu w całej tkance. Ale zwierzęta w większej części mają je poustawiane w szeregi w rzędach, co pod mikroskopem wygląda to jak mnóstwo cegieł.

13. 

2. "Samotny wilk" czy "wesoła rodzinka"?

Pytanie o to, które kości należą do kogo jest bardzo istotne, np. przy badaniu masowych grobów lub ofiar wypadków lokomocyjnych. Wiadomo, że jeżeli znajdziemy dwie duplikujące się kości, to raczej do jednego osobnika nie mogą one należeć. Musi się zgadzać również rozmiar, szorstkość powierzchni itd. Analiza zacząć się może dopiero po dokładnym posortowaniu dostarczonego materiału.

A więc aby posortować i określić co do kogo należy możemy:

·         oprzeć się na naszej wiedzy i spróbować złożyć szkielety porównując długość, szerokości i dopasowanie poszczególnych kości,

·         oświetlić szczątki światłem ultrafioletowym i dopasować je na tej podstawie,

·         próbować sprawdzać grupę krwi, jeśli jest taka możliwość,

·         dokładnie obejrzeć zgromadzone na miejscu ślady i wnioskować na ich podstawie,

·         przyjrzeć się dokładnie jakie kości maja kolor i czy nie ma na nich specyficznych znaków ułatwiających identyfikację (np. zmian osteologicznych),

·         jeśli mamy taka możliwość - zbadać DNA,

·         no i poszukać dokumentów, paszportów itp. znalezionych przy szczątkach.

3. Wzywać policję czy archeologa?

No nie ma lekko - jedną z najbardziej trudnych odpowiedzi jest "jak długo ten ktoś jest martwy?". Kości nie rozkładają się w ten sposób, jak robi to skóra i tkanka miękka. Za to warunki pogodowe i działanie zwierząt może prowadzić do ich fizycznego rozproszenia i uszkodzenia. Zwierzę, które "zainteresuje się" naszym szkieletem może niszczyć kontekst miejsca przestępstwa i same szczątki (na przykład je gryząc). Jeśli ciało jest zakopane, niektóre owady i zwierzęta mogą się do niego nie dostać, ale raczej nie powstrzyma to mikroorganizmów. Kwaśność ziemi będzie również mieć wpływ na stan kości.

Badanie przeprowadzone w Tennessee szacują, iż proces "gubienia się" części naszego szkieletu wygląda mniej więcej tak:

·         3 tygodnie - małe kości, które były połączone stawem zaczynają "migrować"

·         5 tygodnie - wyraźne rozrzucenie, reszta stawowych
4 miesiące - kości już niepołączone stawami, rozrzut w obrębie koła 10'

·         7 do 8 miesięcy - większości kości dalej znajduje się w okręgu 10', wszystkie w 20'

·         1 rok - małe kości już pogubione, kompletne rozproszenie szkieletu

·         2 do 4 lat - niektóre kości złamane lub pęknięte, rozrzut 40', zaczynają ginąć większe kości

·         12+ lat - kości przegnite lub zmurszałe; częściowy pochówek (części szkieletu przysypane ziemią przez burze, erozję itp.)

·         15 to 20 lat - no i na powierzchni nie ma po nas śladu.

Również tkaniny znalezione na miejscu zdarzenia mogą pomagać nam w określeniu długości czasu, jaki upłynął od śmierć. Różne rodzaje tkanin rozkładają się w różnym czasie. Także styl butów i odzieży może wskazywać, kiedy nastąpiła śmierć.

Poniżej w tabeli przedstawiamy najbardziej rozpowszechnione typy tkanin i ich wytrzymałość na warunki atmosferyczne.

4. Czterdzieści lat minęło.

W określeniu wieku "dorosłego" szkieletu bardzo pomocne jest zbadanie zębów i kości szczęki, (jeśli są). Jednak, w pewnych sytuacjach badanie może być oparte na kościach czaszki, szwach czaszki i badaniu stawów.

Jeśli mamy do czynienia z płodem lub noworodkiem czy niemowlakiem, do określenia wieku dobrze nadają się kości długie. Jednak metoda oparta na pomiarze ich długości daje efekty w stosunku do dzieci, które nie ukończyły 10 roku życia.
Jeśli mamy czaszkę, możemy sprawdzić zewnętrzne przerwy na czaszce, zwane powszechnie szwami czaszkowymi: szwy te zrastają się z biegiem lat. Rysunek poniżej ilustruje proces kostnienia szwów czaszkowych w zależności od wieku (wg. Olbrychta):

Zarastanie się szwów czaszkowych w zależności od wieku - wg Olbrychta

Zrastanie podniebienia, równie dobrze jak zrastanie szwów pomaga w określeniu wieku osoby w czasie śmierci. Oczywiście można również badać kości pod mikroskopem, obserwując zmiany w mikrostrukturach.

Np. wg Vandervaela tabela zmian wygląda następująco: