Artykuł z Magazynu Instalatora Nr 12006 pt. - Grzanie na zużytym oleju.pdf - palnik na olej przepracowany - Extremiss

miesi´cznik informacyjno - techniczny

nr 1 (89), styczeƒ 2006

Utylizacja odpadowych Êrodków smarnych

z odzyskiem energii cieplnej

Grzanie

na zu˝ytym oleju

W procesie spalania odpady Êrodków smarnych sà zagospoda-

rowane u u˝ytkownika, bez nak∏adów finansowych na zbiera-

nie i transport do oddalonych zak∏adów utylizacyjnych. Z teo-

retycznego punktu widzenia, spalanie wydaje si´ najkorzyst-

niejszà formà unieszkodliwiania odpadów, dodatkowo anga-

˝ujàcà ciep∏owników w zakresie otrzymywania potechnolo-

gicznej energii cieplnej.

zu˝ycia eksploatacyjnego np. wspó∏-

pracujàcych cz´Êci maszyn.

Podczas zbiórki i magazynowania

olejów i smarów zu˝ytych dostajà si´

do nich cz´sto ró˝ne substancje sta-

∏e, jak: piasek, py∏, skrawki tkanin,

folii, kawa∏ki styropianu, p∏ynne -

woda, rozpuszczalniki, ch∏odziwa, a

tak˝e mogà si´ znaleêç syntetyczne

oleje zawierajàce PCB czy toksyczne

zwiàzki chemiczne.

Przepracowane oleje smarne po-

tencjalnie mogà zawieraç wiele sub-

stancji niebezpiecznych, majàcych

znaczny wp∏yw na wielorakoÊç ich

utylizacji. Sk∏ad olejów zu˝ytych mo-

˝e byç obcià˝ony m.in. zwiàzkami

metali ci´˝kich i chloru, wielopier-

Êcieniowymi w´glowodorami aroma-

tycznymi (WWA). Obj´cie kontrolà

przez ka˝dego u˝ytkownika olejów,

wszystkich grup generowanych przez

siebie olejów przepracowanych jest

niemo˝liwe ze wzgl´dów czysto or-

ganizacyjnych i znacznych kosztów

procedury oznaczeƒ.

Odpadowe Êrodki smarne to

wszystkie oleje smarowe i smary, w

tym przemys∏owe nie nadajàce si´

ju˝ do powtórnego zastosowania, a w

szczególnoÊci zu˝yte oleje silników

spalinowych i oleje przek∏adniowe,

oleje smarne, oleje grzewcze, oleje

elektroizolatorowe, smary sta∏e, oleje

do turbin i oleje hydrauliczne.

Przybli˝one zu˝ycie mineralnych

olejów smarowych (silnikowych i

smarów) w Polsce wynosi ok. 350 000

- 370 000 ton, z czego prawie po∏owa

to oleje silnikowe. Reszt´ stanowià

oleje i smary przemys∏owe i techno-

logiczne. Obecny system zbierania i

rerafinacji przepracowanych Êrodków

smarnych obejmuje 50 - 60% wszyst-

kich Êrodków odpadowych. Z tej ilo-

Êci 68% przeznaczone jest do odzy-

sku, 22% - do unieszkodliwiania, a

10% do magazynowania. Powa˝na

iloÊç Êrodków odpadowych pozostaje

niezagospodarowana. Nale˝y te˝ za-

uwa˝yç, ˝e iloÊç zu˝ycia olejów i

smarów w najbli˝szych latach ma

wzrosnàç, stosownie do planowanego

wzrostu produkcji przemys∏owej i

rozwoju motoryzacji.

wykorzystane lub unieszkodliwione

w miejscu ich powstawania. Nato-

miast „usuwanie odpadów niebez-

piecznych z miejsc ich powstawania

jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy

ich wykorzystanie w tych miejscach

jest niewykonalne bàdê te˝ nieracjo-

nalne ze wzgl´dów ekologicznych

lub ekonomicznych”.

Z warunków eksploatacji i magazy-

nowania zu˝ytych Êrodków smarnych,

zu˝yte oleje zawierajà znacznie wi´cej

substancji szkodliwych i toksycznych

ni˝ produkty Êwie˝e. Proces technolo-

giczny produkcji ka˝dego oleju mine-

ralnego lub syntetycznego opartego na

oleju bazowym wymaga udzia∏u zwiàz-

ków chemicznych (dodatki uszlachet-

niajàce) polepszajàcych parametry

u˝ytkowe Êrodków smarnych. Te do-

datki, ich sk∏ad chemiczny powoduje,

˝e oleje smarne stwarzajà szczególne

zagro˝enia ekologiczne. IloÊç synte-

tycznych dodatków uszlachetniajà-

cych mo˝e dochodziç w niektórych

olejach do 30%. Podczas produkcji ist-

nieje zawsze zagro˝enie przedostania

si´ do olejów bazowych polichlorowa-

nych bifenyli (PCB).

Eksploatacji olejów smarnych to-

warzyszy ciàg∏y proces zanieczysz-

czania substancjami obcymi pocho-

dzenia zewn´trznego i wewn´trzne-

go. Zanieczyszczenia zewn´trzne to

piasek, py∏, kurz, woda, zanieczysz-

czenia poremontowe. Do wewn´trz-

nych zaliczamy produkty starzenia w

postaci ˝ywic, smó∏ i koksów oraz in-

nych produktów rozk∏adu, elementy

Êcieru metalicznego pochodzàce ze

Koncepcje

zagospodarowania

Dyskusja na temat racjonalnych

metod utylizacji ropopochodnych, w

tym szczególnie zu˝ytych i odpado-

wych olejów silnikowych i smarów, z

punktu widzenia technicznego i

ekologicznego, pomijajàc zagadnie-

nia ekonomiczne, podzieli∏a Êrodo-

wisko zajmujàce si´ problematykà

produktów naftowych zasadniczo na

dwie grupy.

Zagadnienie postawione przez

zwolenników obowiàzkowej zbiórki

zu˝ytych i odpadowych olejów i sma-

rów, i traktowania ich jako surowca

wtórnego w procesie rerafinacji w

przygotowanych do tego procesu ra-

fineriach, motywowane jest wzgl´da-

mi ekonomicznymi, z uwagi na pozy-

skiwanie deficytowego surowca do

procesów rafineryjnych. Problemy

Zagro˝enia

dla Êrodowiska

Zu˝yte produkty smarne sà zali-

czone do grupy odpadów niebez-

piecznych i stanowià olbrzymie za-

gro˝enie dla Êrodowiska naturalnego.

Zgodnie z obowiàzujàcym prawo-

dawstwem, odpady niebezpieczne

powinny byç w pierwszej kolejnoÊci

www.instalator.pl

miesi´cznik informacyjno - techniczny

nr 1 (89), styczeƒ 2006

ekologiczne natomiast, wynikajà z

trudnoÊci w sk∏adowaniu i utylizacji

szkodliwych odpadów w przygotowa-

nych do tego celu miejscach, pod

wzgl´dem technologicznym, jak te˝

poziomu wiedzy na ten temat, wÊród

obs∏ugi ciàgów utylizacyjnych.

Obligatoryjny obowiàzek zbiórki i

przerobu olejów zu˝ytych i odpado-

wych obejmuje tak˝e niektóre

przedsi´biorstwa, które nie b´dàc do

tego przygotowane, stosujà je jako

dodatki do tanich paliw. Wyproduko-

wane tak paliwa, w wielu przypad-

kach z pomini´ciem zasad z zakresu

ochrony Êrodowiska naturalnego w

procesie zbiórki i przerobu, sà pali-

wami niskiej jakoÊci, niespe∏niajàcy-

mi wymagaƒ jakoÊciowych okreÊla-

nych odpowiednimi normami.

Druga grupa specjalistów bioràca

udzia∏ w dyskusji, optujàca za zago-

spodarowaniem zu˝ytych i odpado-

wych olejów i smarów, opowiada si´

za racjonalnà utylizacjà odpadowych

Êrodków smarnych, z odzyskiem

energii cieplnej w procesie spalania,

w specjalizowanych urzàdzeniach

grzewczych, w miejscach ich po-

wstawania.

Taki punkt postrzegania problemu

narzucajà uwarunkowania ekono-

miczne zwiàzane z oszcz´dnoÊciami

z tytu∏u transportu i pozyskaniem ta-

niej energii oraz ekologiczne, wyni-

kajàce z niewielkiej toksycznoÊci

spalin w nowoczesnych nagrzewni-

cach, charakteryzujàcych si´ zmien-

noÊcià parametrów w zale˝noÊci od

rodzaju spalanych paliw.

Ta koncepcja ma wielu zwolenni-

ków w krajach wysoko uprzemys∏o-

wionych o du˝ej kulturze technicz-

nej i eksploatacji, coraz cz´Êciej zy-

skuje te˝ uznanie w naszym kraju.

Metody rerafinacji, jak i racjonal-

nego spalania, zu˝ytych i odpado-

wych olejów i smarów w celu wyko-

rzystania powstajàcego ciep∏a, po-

winny byç stosowane jednak alterna-

tywnie, wed∏ug kryteriów:

● w∏aÊciwoÊci fizycznych i chemicz-

nych mieszaniny zebranych zu˝y-

tych, odpadowych olejów i smarów;

● charakterystyki procesu spalania w

danym urzàdzeniu grzewczym;

● technologii procesu rerafinacji;

● zachowania wymogów z zakresu

ochrony Êrodowiska naturalnego,

okreÊlonych odpowiednimi aktami

prawnymi.

Utylizacja

poprzez spalanie

Rozporzàdzenie Ministra Ârodowi-

ska z dnia 09.04.2003 - W sprawie

sporzàdzania planów gospodarki od-

padami

● Dz.U.2003.7.78 z dnia 23.10.2003

Ustawa 78 z dnia 19.12.2002 – O

zmianie ustawy o odpadach oraz nie-

których innych ustaw

●

Dyrektywa Unii Europejskiej

87/101/EEC z dnia 22.12.1986 r. jako

jeden z kierunków utylizacji olejów

przepracowanych obok rerafinacji

dopuszcza spalanie z mo˝liwoÊcià od-

zysku ciep∏a potechnologicznego.

Utylizacja odpadowych Êrodków

smarnych przez spalanie jest zagad-

nieniem ciekawym, o du˝ej progno-

styce. W procesie spalania odpady te-

go rodzaju sà zagospodarowane u

u˝ytkownika, bez nak∏adów finanso-

wych na zbieranie i transport do od-

dalonych zak∏adów utylizacyjnych. Z

teoretycznego punktu widzenia, spa-

lanie wydaje si´ najkorzystniejszà

formà unieszkodliwiania odpadów,

dodatkowo anga˝ujàcà ciep∏owników

w zakresie otrzymywania potechno-

logicznej energii cieplnej.

Jednak zagro˝enia, jakie mogà po-

wstaç w wyniku spalania w nieodpo-

wiednich warunkach, przy braku kon-

troli i nieodpowiednio prowadzonej

zbiórce Êrodków smarnych, nakazujà

podchodziç do problemu ostro˝nie.

Dz.U.2001.62.628

dnia

20.06.2001

Ustawa 628 z dnia 27.04.2001 - O

odpadach

●

dnia

20.06.2001

Ustawa 627 z dnia 27.04.2001 Pra-

wo ochrony Êrodowiska

● Dyrektywa Rady 96/59/WE z dnia

1 wrzeÊnia 1996, w sprawie usuwania

polichlorowanych dwufenyli i trójfe-

nyli (PCB/PCT);

● Decyzja Komisji 94/3/WE z dnia 20

grudnia 1994, ustanawiajàca list´ od-

padów zgodnie z art. 1 pkt. (a) Dy-

rektywy Rady 75/442/EWG w spra-

wie odpadów.

● Dyrektywa Rady 91/689/EWG z

dnia 12 grudnia 1991, w sprawie od-

padów niebezpiecznych (znowelizo-

wana Dyrektywa Rady 94/31/WE);

● Dyrektywa EWG Nr 87/101/EEC z

1986 roku, która wesz∏a w ˝ycie w

1990 roku zaleca wszystkim krajom

Wspólnoty Europejskiej podj´cie

dzia∏aƒ w celu powtórnego wykorzy-

stania zu˝ytych olejów poprzez ich

regeneracj´ lub spalanie w odpo-

wiednich urzàdzeniach w celu wyko-

rzystania energii cieplnej, powstajà-

cej podczas tego procesu;

● Dyrektywa Rady 75/442/EWG z

dnia 15 lipca 1975, w sprawie odpa-

dów, ze zmianami w dyrektywie

91/692/EWG;

Akty prawne

Gospodark´ olejami odpadowymi

regulujà nast´pujàce akty prawne:

● Dz.U. 2004.192.1968 z dnia

03.09.2004

Rozporzàdzenie Ministra Gospo-

darki i Pracy z dnia 03.09.2003 - W

sprawie szczegó∏owego sposobu po-

st´powania z olejami odpadowymi

●

dnia

17.04.2003

www.instalator.pl

Dz.U.2001.62.627

Dz.U.2003.66.620

miesi´cznik informacyjno - techniczny

nr 1 (89), styczeƒ 2006

● Dyrektywa Rady 75/439/EWG z

dnia 16 czerwca 1975, w sprawie

usuwania olejów odpadowych, ze

zmianami

Efekty energetyczne

utylizacji

Stopieƒ przydatnoÊci olejów prze-

pracowanych do utylizacji z odzy-

skiem ciep∏a okreÊlajà g∏ównie: za-

wartoÊç chloru, PCB oraz metali ci´˝-

kich. Czynnikiem utrudniajàcym spa-

lanie przepracowanych Êrodków

smarnych jest zawartoÊç wody, nie-

kiedy dochodzàca do 30% i zanie-

czyszczeƒ sta∏ych w iloÊci 10-11%.

Spalanie takiego oleju, bez oczysz-

czenia i sprawdzenia jego jakoÊci,

przez przeprowadzenie analizy fizy-

kochemicznej, nie powinno mieç

miejsca. Stàd te˝ oleje odpadowe

przed spalaniem, muszà podlegaç fil-

tracji substancji sta∏ych i wody, wp∏y-

wajàcych niszczàco na armatur´,

pompy i palniki urzàdzeƒ spalajàcych

oraz usuni´ciu zanieczyszczeƒ zawie-

rajàcych zwiàzki, które podczas spala-

nia wydzielajà toksyczne spaliny.

dyrektywie

W∏aÊciwoÊci energetyczne oraz

podstawowe parametry fizykoche-

miczne przepracowanych olejów

smarowych sà zbli˝one do olejów

opa∏owych. WartoÊç opa∏owa odpa-

dowych Êrodków smarnych jest bar-

dzo zbli˝ona do oleju opa∏owego. W

tabeli 2 porównano dane dotyczàce

zawartoÊci metali i chlorowców w

odpadowych Êrodkach smarnych

oraz w´glu.

ZawartoÊç chloru jest zbli˝ona, na-

tomiast metali, jak chrom, bar, beryl,

kadm jest mniejsza w oleju odpado-

wym. Wed∏ug niektórych autorów,

zawartoÊç PCB w badanych próbkach

oleju przepracowanego mo˝e osiàgaç

wartoÊç od 5 do 20 ppm. Sk∏ady che-

miczne w´gla i oleju przepracowane-

go równie˝ mogà si´ zmieniaç. W

przypadku olejów przepracowanych

sk∏ad ich zale˝y m.in. od rodzaju sto-

sowanych dodatków, warunków eks-

ploatacji oraz sposobu zbiórki i maga-

zynowania. Mo˝na przyjàç, ˝e jakoÊç

olejów zu˝ytych w znacznej mierze

zale˝y od re˝imów przeprowadzania

zbiórki olejów, a nast´pnie sposobu i

organizacji ich magazynowania.

91/692/EWG;

Dyrektywy unijne zak∏adajà tech-

nologi´ spalania odpadowych Êrod-

ków smarnych pod warunkiem nie-

przekroczenia poziomu 50 ppm

PCB.

Polskie prawo dok∏adnie okreÊla

czas utrzymania spalin w komorze

spalania i temperatur´ spalania w

zale˝noÊci od zawartoÊci chloru w

zwiàzkach organicznych w prze-

kszta∏conych odpadach, zawartoÊç

tlenu w gazach spalinowych, proces

monitorowania gazów odlotowych i

w za∏o˝onym obszarze, dopuszcza

proces termicznego przekszta∏cania

z okreÊlonych grup odpadowych

olejów hydraulicznych, olejów sma-

rowych, olejów grzewczych i trans-

formatorowych.

Spalanie paliw sta∏ych i ciek∏ych

mo˝e si´ odbywaç razem, jak rów-

nie˝ z odpadami komunalnymi w

spalarniach, co jest wr´cz wskazane

z uwagi na zwi´kszenie wartoÊci

opa∏owej odpadów komunalnych,

przez co dodatkowo stabilizowany

jest proces spalania.

Wnioski

● spalanie zu˝ytych olejów jest najko-

rzystniejszym kierunkiem utylizacji;

● wykorzystanie ciep∏a potechnolo-

gicznego w procesie utylizacji dla

ciep∏ownika jest celem pierwszopla-

nowym;

● zagospodarowanie olejów odpado-

wych przez u˝ytkownika likwiduje

koszty zbierania i transportu do od-

dalonych zak∏adów przetwórczych

oraz znaczàco obni˝a koszty zakupu

paliw przeznaczonych na uzyskanie

energii cieplnej do celów c.o., przy-

gotowania c.w.u. i za∏o˝onych proce-

sów technologicznych;

● proces spalania zu˝ytych olejów

niesie z sobà wiele zagro˝eƒ wynika-

jàcych z:

- braku kontroli, nieodpowiednio

prowadzonej zbiórki i magazynowa-

nia zu˝ytych olejów;

- niedotrzymania wymagaƒ pod-

czas procesu spalania dotyczàcych

zarówno sk∏adu chemicznego spala-

nych olejów, jak i utrzymania odpo-

wiednio wysokich temperatur i czasu

do dopalenia gazów spalinowych;

- stosowania kot∏ów z palnikami

niespe∏niajàcymi odpowiednich wa-

runków.

Leopold Naskr´t

Literatura:

1. Lucjan Furtak, Andrzej St´pieƒ, Józef

Szulc - Energetyczne wykorzystanie ole-

jów przepracowanych jako paliwa w ko-

t∏owniach.

2. Cleanburn Inc. Poland – Warszawa –

Leszek Âwie˝ak.

www.instalator.pl

Artykuł z Magazynu Instalatora Nr 12006 pt. - Grzanie na zużytym oleju.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: