przedstawia film
TRYPTYK RZYMSKI
„A przecież nie cały umieram,
To co we mnie niezniszczalne trwa”
Jan Paweł II
FILM W KINACH:
9 MARCA 2007
OFICJALNA STRONA FILMU:
www.tryptykrzymski.pl
PAKIETY EDUKACYJNE DLA GIMNAZJALISTÓW
I UCZNIÓW SZKÓŁ POGIMNAZJALNYCH
Z okazji premiery filmu „TRYPTYK RZYMSKI” dystrybutor filmu MONOLITH FILMS
przygotował PAKIETY EDUKACYJNE dla gimnazjalistów i uczniów szkół pogimnazjalnych
w zakresie nauki języka polskiego i religii.
Ich zadaniem będzie podjęcie najważniejszych tematów zawartych przez Papieża Jana Pawła II
w „Tryptyku Rzymskim”, w którym podsumował swoje najgłębsze doświadczenia.
Ich celem będzie z jednej strony refleksja nad treścią, tematami piękna człowieka, istotą człowieczeństwa
i jego relacji z Bogiem, z drugiej zaś pogłębienie własnej relacji ze Sługą Bożym Janem Pawłem II.
Materiały dostępne na stronie
Informacje o dystrybucji filmu:
Monolith Films Sp. z o.o. , tel. 022 851 11 01
ryszardp@monolith.pl
DANUTA MICHAŁOWSKA
polska aktorka, deklamatorka, reżyserka, pedagog, bliska przyjaciółka Karola Wojtyły. Poznała go na początku lat czterdziestych dzięki wspólnym występom w konspiracyjnym Teatrze Rapsodycznym. W 1944 roku kiedy Karol Wojtyła odszedł z Teatru zerwały się także ich stosunki koleżeńskie, które odżyły dopiero po latach, gdy został wikariuszem w kościele św. Floriana. Pracowała w Teatrze Starym w Krakowie a także w PWST - jako profesor, a w latach 1981-1984 także jako rektor. Na początku lat sześćdziesiątych założyła Teatr Jednego Aktora, a w 1979 jednoosobowy teatr religijny.
W roku 2002 wielki papież Jan Paweł napisał jakoby testament, poemat o tym, co w całym jego życiu było najważniejsze. Trzy części tego poematu, pozornie niezależne od siebie, mówią o tym samym: o Bogu – Stwórcy wszechrzeczy, Niewypowiedzianym, Samoistnym – i o człowieku – ostatnim dziele Jego ręki, o człowieku, który szuka sensu własnego istnienia i co za tym idzie – wypatruje drogi ku Jedynemu, który Jest. Część pierwsza zaczyna się od spojrzenia na stworzony świat. Urodzony na Podbeskidziu papież – poeta patrzy na bliski jego doświadczeniu wartki nurt potoku, na lasy, na wszystko co przemija, co zstępuje w dół – podobnie jak człowiek. A jednak niepodobnie. Człowiek zdumiewa się tym co widzi, jego zdumienie stanowi próg, który świat w nim przekracza, właśnie w nim. Bowiem człowiek, istota myśląca, chce odnaleźć sens przemijania, odnaleźć ŹRÓDŁO, chce
odnaleźć tajemnicę POCZĄTKU. Ów PRÓG jest miejscem spotkania z Przedwiecznym Słowem, ale tajemnica początku jest ukryta. Pozostaje jednak wielkie pytanie o źródło oraz pragnienie dotarcia.
Pozwól mi odczuć świeżość
ożywczą świeżość…
Część druga poematu, zatytułowana „Medytacje nad Księgą Rodzaju”, prowadzi do Kaplicy Sykstyńskiej. Na jej ścianach geniusz malarski Michała Anioła ukazuje za pośrednictwem spiętrzonych kolorów świat ludzi, powołanych z niebytu przez Stwórcę, świat prawdziwy, który sam Stwórca widział „widzeniem różnym od naszego”, bo przed Jego oczami „wszystko było odkryte” (nuda et aperta), nagie i przejrzyste – prawdziwe, dobre i piękne. Przedwieczne Słowo Boga stało się PROGIEM, za którym istniało wszystko, co istnieje i istnieć będzie. „W Nim żyjemy, poruszamy się i jesteśmy” – powtarza Autor za świętym Pawłem. A przywołując słowa Pisma Świętego przypomina, że „uczynił Bóg człowieka na swój obraz i podobieństwo, mężczyzną i niewiastą stworzył ich – i widział Bóg, że było bardzo dobre”.
Oto WIZJA MICHAŁA ANIOŁA UKAZUJE FIZYCZNE PODOBIEŃSTWO między Starcem wyobrażającym Stworzyciela a młodzieńczym Adamem.
ŚRODKOWA ŚCIANA kaplicy to olbrzymi obraz SĄDU OSTATECZNEGO. Tak więc Michał Anioł – wielki artysta – przybliża naszym oczom Początek i Kres. Zanim jednak poemat przywoła pamięć grzechu pierworodnego, zanim przypomni Boga pytającego Adama: „Gdzie
jesteś?” i jego odpowiedź: „Ukryłem się, bo jestem nagi”, odpowiedź, która sprowadziła nieodwracalny wyrok na cały ród ludzki: śmierć („z prochu powstałeś i w proch się obrócisz”), w poemacie ukaże się łagodzący karę obraz „prasakramentu”. Prasakramentem nazwał papież „przedziwne zjednoczenie” mężczyzny i niewiasty, które na zawsze ustaliło akt ojcostwa i macierzyństwa: „Adam poznał swoją żonę, a ona poczęła i porodziła…” Oto „widzialny znak odwiecznej miłości”
i przejście przez „próg największej odpowiedzialności”.
Ojciec Święty kontemplując widok Sądu Ostatecznego wyraża zarazem pewność, że jest w człowieku to co niezniszczalne i że ta cząstka niezniszczalnego stanie kiedyś twarzą w twarz z Tym, który Jest.
W kończącym część drugą „Posłowiu” pisze ze spokojną pewnością, że na następnym, po jego własnej śmierci „Conclave” Sykstyńska polichromia zapewni zebranym „ostateczną przejrzystość i światło” i znowu przemówi słowem Pana: „Tu es Petrus”…
W części ostatniej Tryptyku towarzyszymy pasterzom koczującym z ziemi chaldejskiej na zachód w poszukiwaniu żywności dla swych trzód. Teraz Jan Paweł zadaje pytania, które wydają się pytaniami jego samego, stawianymi w owych miesiącach czy latach, gdy decydował się opuścić dotychczasowe swoje życie: teatr, sztukę, poniekąd i przyjaciół: Abram syn Teracha „myślał może: Dlaczego mam stąd odchodzić?... Czy tak myślał? Czy odczuwał smutek rozstania? Czy oglądał się wstecz”. Wie, że Abram słyszał Głos: „Wyjdź!” oraz obietnicę „Będziesz ojcem wielu narodów. Potomstwo twoje będzie tak liczne jak piasek na brzegu morskim…”
Jan Paweł – poeta lapidarnie opisuje dzieje Abrama, którego imię, zmienione na Abraham, znaczy „Ten, który uwierzył
wbrew nadziei”. Czy u niego pojawia się to posłuszeństwo, KTÓREGO BRAKŁO ADAMOWI? Wszak Abraham nie
waha się zadać własnemu synowi śmiertelny cios, cios ofiarny. A Bóg sam powstrzymuje rękę, gdy akt posłuszeństwa
dokonał się w sercu.
Najdziwniejsze i niedwuznaczne słowa padają w ostatnim fragmencie poematu. Słowa te kieruje Autor Tryptyku do
samego Abrahama; pisze:
„JA NOSZĘ W SOBIE TWE IMIĘ,
TO IMIĘ JEST ZNAKIEM PRZYMIERZA,
KTÓRE ZAWARŁO Z TOBĄ SŁOWO PRZEDWIECZNE
ZANIM STWORZONY BYŁ ŚWIAT.”
…………………………………………………………………………………………………
Film oparty o pełny tekst TRYPTYKU RZYMSKIEGO, dzieła określonego przez Autora jako „medytacje” i rozpoczynającego
się znamiennym cytatem” „DUCH BOŻY UNOSIŁ SIĘ NAD WODAMI…”, próbuje ukazać obrazy, z których
medytacje wyrastają: ziemię rodzinną Autora, fragmenty fresków w Kaplicy Sykstyńskiej, a także wyobrażenia wędrówki
pasterzy z Ur koczujących w ziemi chaldejskiej.
Najważniejsze jednak jest tu SŁOWO, SŁOWO ostatniego poetyckiego dzieła Sługi Bożego Jana Pawła. Słowo piękne,
mądre, skrótowe więc niełatwe, poszukujące właściwych odniesień poprzez stosowanie metafor – w opisach przyrody,
w wielkim malarstwie, w lapidarnych obrazach żywej tradycji Starego Testamentu, w całym stylu utworu.
Zachęcam do wsłuchiwania się w to słowo.
Danuta Michałowska
ECHEZY DLA GIMNAZJUM
1. Zdumienie na człowiekiem
Cel: Uczniowie zrozumieją, zapamiętają i zaakceptują, że człowiek jest kimś wyjątkowym oraz że życie ludzkie
ma sens
Wprowadzenie: Przypominamy część pierwszą filmu. Prosimy by ktoś opowiedział co ona przedstawiała.
Czytamy pierwszą część Tryptyku Rzymskiego (I Strumień – 1. Zdumienie)
Aktywizacja: Pytanie: co odróżnia człowieka od reszty stworzenia?
Metoda: Podział tekstu
Celem metody jest głębsze zrozumienie tekstu i wyodrębnienie najważniejszych problemów i tematów.
Przebieg:
1. Podziel klasę na grupy 3-4 osobowe
2. Rozdaj teksty wcześniej przygotowane (ważne by nie było w nich podziałów oryginalnych)
3. Wyjaśnij cel podzielenia tekstu: wyodrębnienie logicznych części. Poproś by fragmenty oddzielili kreską
a obok napisali słowa-klucze do danego fragmentu
4. Poproś by w ciszy jeszcze raz wszyscy przeczytali teksty
5. Praca w grupach – dyskusje i podział tekstu (ok. 10 min.)
6. Grupy przekazują sobie wyniki pracy
7. Grupy zapoznają się z efektami prac innych grup (ok. 10 min.)
8. Podsumowanie (ważne by podziały były zgodne z oryginalnymi)
Podsumowanie:
pytania pomocnicze:
- co to znaczy, że Bóg stworzył świat? Skąd to wiemy?
- w czym człowiek różni się od zwierząt?
- dlaczego życie ludzkie ma sens?
KKK:
1703 Osoba ludzka obdarzona „duchową i nieśmiertelną” duszą jest „jedynym na ziemi stworzeniem, którego
Bóg chciał dla niego samego. Od chwili poczęcia jest ona naznaczona do szczęścia wiecznego.
1704 Osoba ludzka uczestniczy w świetle i mocy Ducha Bożego. Dzięki rozumowi jest zdolna do zrozumienia
porządku rzeczy ustanowionego przez Stwórcę. Dzięki swojej woli jest zdolna kierować się sama z siebie do
swojego prawdziwego dobra. Swoją doskonałość znajduje w „poszukiwaniu i umiłowaniu tego, co prawdziwe
i dobre”
1705 Człowiek, dzięki duszy oraz duchowym władzom rozumu i woli, jest obdarzony wolnością, „szczególnym
znakiem obrazu Bożego”
2. Spotkanie z Janem Pawłem II
Cel: Uczniowie głębiej się zastanowią nad tym, kim jest dla nich Jan Paweł II i co do nich mówi dzisiaj.
Wprowadzenie: Rozmowa o filmie. Pytamy się uczniów co się w nim podobało i co według nich było najważniejsze.
Aktywizacja 1:
1. Zadajemy uczniom pytanie: Gdybyście spotkali się teraz z papieżem Janem Pawłem II, o co byście go zapytali? Niech spróbują zadać Papieżowi pytania dotyczące Tryptyku.
2. Metoda: burza pytań
3. Podziel klasę na mniejsze grupy.
4. Rozdaj im czyste arkusze papieru i pisaki.
5. Poproś by na arkuszu zapisali wszystkie pytania, jakie im przychodzą do głowy (czas pracy ok. 15 min)
6. Po upływie wyznaczonego czasu powiedz, że teraz każda grupa musi wybrać tylko 2 pytania, które chciała by zadać Janowi Pawłowi II (czas ok. 3 min)
7. Poproś by przedstawiciele grup odczytali wszystkie pytania, a następnie powiedzieli, które z nich wybrali jako najważniejsze.
8. Zapisz najważniejsze pytania na tablicy
Poprzez odpowiedzi na najważniejsze pytania staramy się ukazać, że osoba papieża Jana Pawła II jest dla nas nieustannie żywa, że także po śmierci jesteśmy z nim mocno związani. Wykazujemy też, że Papież nieustannie do nas się zwraca poprzez swoje teksty.
Aktywizacja 2:
1. Zadajemy uczniom pytanie: skoro nasza relacja z papieżem Janem Pawłem II jest bardzo żywa, to co chcielibyście mu teraz powiedzieć?
2. Metoda: telegram. Dzięki tej formie uczniowie będą zmuszeni do zapisania treściwie tego, co jest dla nich najważniejsze.
3. Rozdaj uczniom kartki (można je zrobić w formie blankietu telegramu)
4. Poproś by teraz każdy napisał telegram do Ojca Świętego (czas ok. 10 min)
5. Po upływie wyznaczonego czasu prosimy chętnych do odczytania swoich telegramów
Pokazujemy uczniom, że przez „Tryptyk rzymski” Jan Paweł II mówi do każdego z nas o tym, co jest najważniejsze w jego życiu i co jest najważniejsze dla każdego z nas. Pokazujemy, że Papież Jan Paweł II wszystko mówił i pisał z miłości do każdego człowieka, że całym swoim życiem starał się pokazać Miłość Boga i nasze powołanie do szczęścia.
KATECHEZY DLA LICEUM
1. Stworzenie
Cel: Uczniowie zrozumieją, zapamiętają i zaakceptują, że każdy z nas jest stworzony przez Boga
Wprowadzenie:
Opowiadamy część filmu ukazującą stworzenie człowieka. Warto zaprezentować reprodukcje z Kaplicy Sykstyńskiej lub przynajmniej przedstawić krótką historię jej powstania oraz postać Michała Anioła. Można wcześniej poprosić kogoś z uczniów by to przygotował. Następnie czytamy fragment Tryptyku Rzymskiego
(II Medytacje nad „Księgą Rodzaju” na progu Kaplicy Sykstyńskiej, 2. Obraz i podobieństwo). Wszyscy znamy opis stworzenia człowieka przez Pana Boga z Biblii. Papież w Tryptyku Rzymskim napisał tak:
„Przecież ten, który stwarzał, «widział» — widział,
że «było dobre». «Widział», a więc Księga czekała na owoc «widzenia».
O ty, człowieku, który także widzisz, przyjdź —
Przyzywam was wszystkich «widzących» wszechczasów.”
To my jesteśmy widzącymi. Kaplica Sykstyńska, Film, który obejrzeliśmy są owocem widzenia. Spróbujemy i my zobrazować nasze widzenie.
Aktywizacja:
Pytanie: Jak wy wyobrażacie sobie stworzenie człowieka?
Metoda: Obraz
Podziel klasę na grupy 3-4 osobowe
Rozdaj grupom karton, farby, pędzle, naczynia na wodę i kredki Poproś by teraz w grupie namalowali obraz ukazujący moment stworzenia człowieka przez Pana Boga. Powiedz, że teraz każdy z nich jest Michałem Aniołem (czas. ok. 20 min.)
Po upływie wyznaczonego czasu prosimy przedstawicieli grup by zawiesili w widocznym miejscu prace.
Następnie przedstawiciel omawia co jest namalowane.
- co to znaczy, że Bóg stworzył człowieka? Skąd to wiemy?
- jak to odnosi się do mojej relacji z Panem Bogiem?
- czy obraz, sztuka pomagają nam w lepszym zrozumieniu Tajemnicy stworzenia?
Kompendium KKK:
Dzisiaj bardziej niż kiedykolwiek, w cywilizacji obrazu, obraz sakralny może wyrażać dużo więcej niż same słowo. Jego dynamika komunikacji i przekaz orędzia ewangelicznego są nad wyraz skuteczne.
2. Droga
Cel: Uczniowie zrozumieją, zapamiętają i zaakceptują, że życie człowieka wierzącego jest nieustannym podążaniem do przodu, że poprzez naszą wiarę i zaufanie do Pana Boga odnajdujemy właściwą drogę.
Opowiadamy część filmu ukazującą Abrahama. Pytamy czy ktoś pamięta i prosimy, by je opowiedział. Następnie czytamy fragment Tryptyku Rzymskiego (III Wzgórze w Krainie Moria, 1. Ur w ziemi chaldejskiej). Pytamy czy Abraham, patrząc z ludzkiej perspektywy, miał podstawy, by ufać Bogu.
Pytanie: Będąc bogatsi o obraz osoby Abrahama ukazany w Tryptyku Rzymskim odpowiedzmy sobie na pytanie, dlaczego Abraham zaufał Bogu?
Metoda: Tworzenie postaci
9. Podziel klasę na grupy 3-4 osobowe
10. Rozdaj kartki i pisaki.
11. Poproś by teraz w grupie stworzyli obraz postaci Abrahama. Niech dokładnie określą warunki życia, wygląd, jego kondycje fizyczną, relacje z najbliższymi, czym mógł się interesować, czego bać, jakie miał marzenia, w co wierzył.
12. Po upływie wyznaczonego czasu prosimy przedstawicieli grup by przedstawili efekty swojej wspólnej pracy.
Ważne by ukazać postać z „krwi i kości”, by uczniowie zobaczyli, że to prawdziwa postać, bliska każdemu.
- czy sytuacja Abrahama była inna od naszej? Czy nasze życie nie jest nieustanną wędrówką?
- jaką rolę w życiu Abrahama odegrała jego wiara? Dlaczego zaufał Bogu?
- czy postawa Abrahama może pomóc nam w naszej relacji z Panem Bogiem?
- czy my potrafimy zaufać Bogu i drugiemu człowiekowi? Co nam w tym przeszkadza?
KKK 150: Wiara jest najpierw osobowym przylgnięciem człowieka do Boga; równocześnie i w sposób nierozdzielny
jest ona dobrowolnym uznaniem całej prawdy, którą Bóg objawił. Jako osobowe przylgnięcie człowieka do Boga i uznanie prawdy, którą On objawił, wiara chrześcijańska różni się od wiary w osobę ludzką. Jest więc słuszne i dobre powierzyć się całkowicie Bogu i wierzyć w sposób absolutny w to, co On mówi. Byłoby rzeczą daremną i fałszywą pokładać taką wiarę w stworzeniu.
KONSPEKTY LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO
AZJUM
Autor: Adam Orzechowski
Temat: Rozważania nad życiem człowieka.
Cele dydaktyczne:
- doskonalenie umiejętności interpretacji dzieła literackiego
- doskonalenie umiejętności twórczego myślenia
- rozszerzanie i wzbogacanie zakresu słownictwa
Metody dydaktyczne:
- burza mózgów
- słowna
- czynnościowa
- praca w grupach
Środki dydaktyczne:
- Jan Paweł II „Tryptyk rzymski” (cz. I „Strumień”)
- Słownik terminów literackich
- arkusze papieru
- kartki z pytaniami
Tok lekcji:
1. Lekcję rozpoczynamy od zapoznania się ze znaczeniem terminu tryptyk. W tym celu jeden z uczniów
odszukuje hasło w słowniku i odczytuje jego definicję. Po zapoznaniu się ze znaczeniem hasła, klasa,
z pomocą nauczyciela, ustala, dlaczego to pojęcie znalazło się w tytule utworu Jana Pawła II.
2. Nauczyciel czyta głośno pierwszą część „Tryptyku rzymskiego”, starając się wyraźnie zaakcentować wersy
i zwroty opisujące przemijanie i nieustający bieg rzeczywistości.
3. Po przeczytaniu tekstu, klasa zostaje podzielona na grupy. Każda z grup otrzymuje kartkę z pytaniem.
Zadaniem uczniów, jest znalezienie odpowiedzi na pytanie i zapisanie jej na kartce papieru.
Przykładowe pytania:
a) Do czego poeta porównuje świat? Jak ocenisz to porównanie?
b) Jaką rolę w utworze pełni górski strumień?
c) Jaka jest zasadnicza różnica między biegiem górskiego potoku, a przemijaniem ludzkiego życia?
d) Jak można zinterpretować i odczytać słowa: „Jeśli chcesz znaleźć źródło, musisz iść do góry, pod prąd.”
Po wykonaniu przez uczniów zadania, nauczyciel odbiera od każdej grupy kartkę z odpowiedzią.
4. Kolejny etap zajęć, ma charakter dyskusji. Nauczyciel czyta kolejno odpowiedzi zapisane na kartkach
i zadając szereg pytań dodatkowych, mobilizuje klasę do podjęcia dyskusji na temat sensu ludzkiego życia
i nieuchronnego przemijania. Najistotniejsze wnioski i spostrzeżenia zapisane zostają do zeszytów w formie
notatki.
- 8 -
Temat: „Tryptyk rzymski” Jana Pawła II widziany oczyma nastolatka.
- kształtowanie umiejętności krytycznego wypowiadania się i oceniania
- doskonalenie umiejętności odpowiedniego argumentowania i obrony własnych przekonań i odczuć
- zwrócenie uwagi uczniów na specyfikę i cechy charakterystyczne różnych form przekazu (tekst literacki
– film)...
swistak3a