KRĘG PRZEJŚCIOWY – (VERTEBRA TRANSITIVA)
Charakteryzuje się tym, że graniczne kręgi poszczególnych odcinków kręgosłupa upodobniają się do sąsiednich kręgów leżących niżej lub wyżej np. I kręg lędźwiowy może upodabniać się do kręgów piersiowych w ten sposób, że uzyskuje trzynastą parę żeber. Mówimy tu o torkalizacji lub dorsalizacji I kręgu lędźwiowego. Lumbalizacją kręgu piersiowego nazywamy ten stan, w którym kręg piersiowy traci żebra i w ten sposób upodabnia się do lędźwiowego.
Lumbalizacją kręgu krzyżowego nazywamy upodobnienie się górnego kręgu krzyżowego do kręgów lędźwiowych, tzn trzon S1 nie zrasta się z kością krzyżową a wyrostki poprzecze nie wzrastają się z kością krzyżową, lecz wchodzą w połączenie stawowe z nią oraz z kośćmi biodrowymi w stawie krzyżowo-biodrowym lub nawet staja się wolno stojące. Kręgi przejściowe występują rzadziej w odcinku szyjnym. Kręgi przejściowe powodują zmiany w liczbie kręgów poszczególnych odcinków kręgosłupa. Kręgi przejściowe są częste, ale nie powodują objawów klinicznych. Posiadają one pewne znaczenie kliniczne, gdyż dowodzą istnienia zaburzeń wrodzonych, mogących obejmować również powierzchnie stawowe i krążki międzykręgowe i zmniejszać wartość i odporność tkanek. Zaburzenia te prowadzą do szybszego zużycia i zwyrodnienia stawów i krążków międzykręgowych. Są pośrednią przyczyną zmniejszenia wydolności i sprawności kręgosłupa w weku dojrzałym.
BLOK KRĘGOWY
Wada polegająca na zupełnym lub częściowym braku oddzielenia się dwóch lub więcej kręgów od siebie. Zrost obejmuje trzony i części łuków. Często przy zrośniętych łukach istnieje wyraźna szczelina między trzonami. Mimo sztywnego połączenia nie stwierdza się znacznego ograniczenia ruchomości całego kręgosłupa.
Bloki kręgowe prowadzą do zmian zniekształcających w stawach oraz przestrzeniach międzytrzonowych kręgów, rzadziej do ucisków na korzenie nerwowe. Leczenie jest zachowawcze, objawowe. Ćwiczenia mięśni grzbietu w naturalny sposób stabilizują kręgosłup. W rzadkich przypadkach leczenie operacyjne.
ZESPÓŁ KLIPPELA – FEILA
Jest wadą wrodzoną charakteryzującą się skróceniem szyi na skutek zmian dotyczących kształtu i liczby kręgów szyjnych. Zmiany te polegają na zrostach między niektórymi kręgami, rozszczepieniu kręgów, zaburzeniach kształtu kręgów, liczby i umiejscowienia zawiązków kręgów i żeber. Wygląd chorego sprawia wrażenie, jakby głowa była osadzona bezpośrednio na ramionach.
Zespół ten nie wymaga leczenia. Zaburzenia układu nerwowego spowodowane niestabilnością kręgosłupa mogą stanowić wskazanie do podtrzymania szyi wyciągiem pętlą Glissona, kołnierzem ortopedycznym.
KRĘGOZMYK
Określenie ,,kręgozmyk” dotyczy stanu, w którym dochodzi do powolnego przemieszczania się ku przodowi (ześlizgnięcia) kręgu wraz z wyżej położonym odcinkiem kręgosłupa względem kręgu położonego niżej. Najczęściej dotyczy to kręgu L5 względem S1, ale zdarza się również na poziomie L4-L5, a najrzadziej L3 – L4. Rzadziej występuje kręgozmyk ku tyłowi lub tzw. kręgozmyk rotacyjny, zwany również rzekomym. Ten ostatni najczęściej towarzyszy skoliozom.
PRZYCZYNA
Może być wada wrodzona, określana, jako kręgoszczelina, usposabiająca do przemieszczeń kręgu. Podstawową przyczyną są jednak zmiany przeciążeniowe, zwykle powolne, sumowane, z rozwijającą się niestabilnością, choć może się on również ujawnić, jako wskutek nagłego urazu bądź wady wrodzonej (niedorozwoju wyrostków stawowych).
OBJAWY I PRZEBIEG
Zależą po części od przyczyny, ale głównie od kierunku ześlizgnięcia się kręgu i jego stopnia. Rozróżnia się dwa typy kręgozmyku
a) Postępujący – zaokrąglenie zarysu górnej powierzchni trzonu S1, dochodzi do stałego przemieszczania się kręgosłupa lędźwiowego ku przodowi.
b) Stabilny – charakteryzuje się prostym konturem trzonu S1, ten typ jest korzystniejszy dla chorego.
Kręgozmyk rozpoznaje się na podstawie badania radiologicznego. W zależności od stopnia przesunięcia kręgu rozróżnia się cztery stopnie kręgozmyku – w I stopniu kręg jest przesunięty o ¼ jego wielkości, a w IV stopniu o całą jego szerokość, chociaż objawy nie zawsze SA proporcjonalne do tych stopni.
Kręgozmyki stabilne na ogół przebiegają bezobjawowo, natomiast w pozostałych dominują przede wszystkim objawy bólowe, związane z uciskiem bądź rozciągnięciem korzonków. W kręgozmykach tylnych objawy s a zwykle słabiej nasilone, natomiast kręgozmyk rotacyjny przebiega na ogół bezobjawowo.
Pacjenci skarżą się na łatwe męczenie się, bóle promieniujące do kończyn dolnych, trudności w poruszaniu się (głównie przy stawianiu i siadaniu). Zauważamy napięcie mięśniowe w okolicy lędźwiowej, spłaszczenie kifozy piersiowej i wyrównanie lordozy lędźwiowej.
Kręgozmyk ku przodowi polega na przemieszczeniu się ku przodowi trzonu kręgu L5 względem kości krzyżowej, rzadziej trzonu L4 względem L5. Łuki kręgowe wraz z wyrostkami poprzecznymi i stawowymi pozostają na swym miejscu. Przemieszczenie się trzonu powoduje osłabienie i rozluźnienie aparatu więzadłowego łączącego trzony kręgowe. Na skutek ześlizgiwania się kręgów może dojść do znacznych przemieszczeń, a nawet całkowitych zsunięć, tak, że np. trzon L5 może znaleźć się na przedniej powierzchni kości krzyżowej.
LECZENIE
Na początku zwykle zleca się rozmaite przedmioty stabilizujące (sznurówki, pasy, gorsety) oraz w przypadku dolegliwości – leczenie objawowe. Gdy postęp ześlizgu jest znaczny, rozważa się leczenie operacyjne – repozycję i usztywnienie tego odcinka kręgosłupa – trzonów (dojścia przedniego) lub łuków i wyrostków kolczystych (z dojścia tylnego).
KLATKA PIERSIOWA LEJKOWATA (SZEWSKA)
Jest zniekształceniem najczęściej wrodzonym, w którym mostek jest przesunięty ku tyłowi, tworząc wklęśnięcie przedniej ściany klatki piersiowej. Wymiary klatki piersiowej są poszerzone ku bokom. Równocześnie jest też wadą rozwojową przepony. Zniekształcenie może być duże, że mostek styka się z kręgosłupem. Klatka lejkowata może być również spowodowana ściągającymi bliznami po procesach zapalnych, krzywicą itp.
SKUTKI:
· Zmniejszenie pojemności klatki piersiowej,
· Zwężenie przestrzeni miedzy mostkiem a kręgosłupem i związane z tym zaburzenia krążeniowo- oddechowe, ograniczone są również możliwości rozwoju narządów wewnętrznych klatki piersiowej,
LECZENIE:
· Ćwiczenia oddechowe rozprężające klatkę piersiową, wytwarzanie ujemnego ciśnienia w naczyniu przyłożonym do wklęsłej strony klatki piersiowej.
KLATKA PIERSIOWA KURZA
Jest zniekształceniem wrodzonym, w którym mostek i częściowo przymostkowe końce żeber są wysunięte ku przodowi na kształt kilku łodzi, podobnie jak u ptaków. Po obu stronach mostka poniżej sutków stwierdza się wkłęsłości, poniżej których łuki żebrowe rozchodzą się stożkowato na zewnątrz.
Polega na stosowaniu ćwiczeń oddechowych oraz ćwiczeń poprawiających postawę, leżenie na brzuchu.
KRĘCZ SZYI
Jest zniekształceniem polegającym na przymusowym utrzymaniu głowy i szyi w przechyleniu na bok ku barkowi. Częstość występowania tej wady jest niewielka.
Dwa typy kręczu szyi:
a) Wrodzony – może być spowodowany zmianami w mięśniach lub kręgach szyjnych
b) Nabyty – może być spowodowany urazowym uszkodzeniem kręgosłupa powodując wadliwe ustawienie głowy, jednostronnymi zbliznowaceniami części miękkich szyi, wadami wzroku i słuchu.
PRZYCZYNY
Wiążą się z rodzajem wady. Bezpośrednią przyczyną kręczu pochodzenia mięśniowego jest skróceniem mięśnia mostkowo-obojczykowego-sutkowego. Powodem tego mogą być zbliznowacenia i zwłóknienia mięśnia lub jego uraz. Najczęstszą przyczyną kręczu pochodzenia kostnego jest natomiast kręg klinowy lub pochylony w bok blok kostny.
OBJAWY KLINICZNE I PRZEBIEG
W kręczu miogennym głowa pochylona jest w stronę skróconego mięśnia oraz zrotowana w stronę przeciwną. W miarę wzrostu dziecka rozwija się asymetria twarzy i czaszki. Z czasem dochodzi też do sklinowacenia kręgów szyjnych i utrwalenia się bocznego skrzywienia kręgosłupa.
W kręczu osteogennym o ustawieniu głowy decyduje rodzaj deformacji kręgów.
Obie postacie kręczu szyi nie powodują żadnych dolegliwości bólowych, lecz mogą powodować wtórnie boczne skrzywienie piersiowego odcinka kręgosłupa.
LECZENIE KRĘCZU
a) Kręcz miogenny – może ono być zachowawcze lub operacyjne
b) Kręcz osteogenny - jest wyłącznie zachowawcze i polega przede wszystkim na stosowaniu gipsowych opatrunków korygujących i kołnierzy ortopedycznych.
W leczeniu zachowawczym kręczu biogennego dominuje wczesne usprawnienie wspomagane stosowaniem kołnierza z waty, a u dzieci starszych kołnierza ortopedycznego.
Leczenie operacyjne ma miejsce w przypadkach opornych (zwykle w 2 roku życia) i polega na przecięciu przyczepów przykurczonego mięśnia. Po zabiegu stosuje się opatrunek gipsowy na okres około 8 tygodni. Po zdjęciu gipsu kontynuuje się usprawnianie i zakładanie kołnierza ortopedycznego (przez okres około roku).
PÓŁKRĘG/KRĘG KLINOWY
Niedostateczny rozwój części rozwój części kręgu – defekt budowy. Kręgi klinowe, półkręgi występują, więc w kręgosłupie o zmniejszonej w tym odcinku liczbie kręgów.
ZŁAMANIE – są to pourazowe przerwania ciągłości tkanki kostnej, szpara złamania może przebiegać przez cały przekrój kości albo tylko jej część. To ostatnie uszkodzenie określa się pęknięciem lub nadłamaniem.
Złamanie może nastąpić bez przemieszczenia lub z przemieszczeniem odłamów
· Bez przemieszczenia – najczęściej u dzieci, gdyż gruba elastyczna okostna nie pozwala na przemieszczenie odłamów. Zachowanie ciągłości okostnej nie zapobiega kątowym ustawieniu, które naśladuje młode pędy drzew.
· Złamanie w obrębie nasad i przynasad – w częściach kości zbudowanej z istoty gąbczastej ulegają często zaklinowaceniu przez bycie jednego odłamu w drugie.
Mechanizmy złamania: zależy od miejsca i kierunku przyłożenia siły urazu. Istnieją dwa podstawowe mechanizmy:
· Bezpośredni – działający na kość powoduje złamanie poprzeczne lub w kształcie klina.
· Pośrednie – działające przez inny staw – pociąganie, zginanie, zgniatanie.
Złamanie otwarte – złamanie połączone z przerwaniem ciągłości kości.
Złamanie zamknięte - złamanie nienaruszające ciągłości skóry.
Złamanie typu ,,zielonej gałązki” – niepełne złamanie, uszkadzające tylko jedną stronę kości. Ten typ złamań występuje częściej u dzieci i jest uwarunkowany większą plastycznością kości dziecka. Do pęknięcia warstwy korowej dochodzi po stronie naprężenia.
Złamanie wklinowane – złamanie, w którym jeden odłam kości zostaje wciśnięty w drugi. Wklinowanie nadaje pewną stabilność.
Złamanie ze zwichnięciem – złamanie kości, któremu towarzyszy zwichnięcie sąsiedniego stawu.
Zwichnięcie stawu – pourazowe uszkodzenie stawu z całkowitą trwałą lub chwilową utratą łączności powierzchni stawowej. Dzieli się na otwarte i zamkniete.
Nadwichnięcie – częściowa utrata łączności powierzchni stawowej.
Płyta DHS – dynamiczna śruba do biodra, śrubo płytka ześlizgowa, polega na wprowadzeniu w szyjkę kości udowej śruby o odpowiednio dobranej długości i zespoleniu jej z płytką. Służy także do zespolenia złamań przezkrętarzowych kości udowej. Płyta DHS zapewnia lepszą stabilizację odłamów, pozwala na uzyskanie lepszych wyników i wcześniejszą pionizację chorego oraz obciążanie operowanej kończyny w porównaniu do zespolenia śrubami AO.
Gwóźdź śródszpikowy - służy do zespolenia złamań trzonu kości udowej oraz złamań trzonu kości piszczelowej. Zabieg polega na zespoleniu kości poprzez wprowadzony od nasady bliższej piszczeli gwóźdź położony wewnątrz jamy szpikowej i zaryglowany w kości za pomocą 4 śrub.
Płyta AO – płyta służąca do zespolenia złamań nadkłykciowych, wewnątrzstawowych i międzykłykciowych kości udowej, do złamania główki kości ramiennej, do złamań wyrostka łokciowego kości łokciowej.
Płyta DCS – w złamaniach nadkłykciowych i miedzykłykciowych kości udowej.
Segment ruchowy kręgosłupa jest to najmniejsza jednostka funkcjonalna w jego obrębie. Składa się on z dwóch sąsiadujących kręgów, dwóch stawów międzykręgowych, krążka międzykręgowego oraz pozostałych struktur łączących powyżej wymienione elementy.
Alloplastyka, operacja wszczepienia do tkanki elementu z metalu, porcelany lub tworzywa sztucznego, mająca na celu usprawnienie działania chorego narządu, np. alloplastyka stawu biodrowego polega na wszczepieniu sztucznej części lub całego stawu biodrowego w miejsce naturalnego (operacji tej dokonuje się przy ciężkich zmianach zwyrodnieniowych lub u osób starszych po złamaniu szyjki kości udowej, gdy nie ma szans na naturalne zrośnięcie się złamania).
Artroplastyka całkowita jest podstawowym zabiegiem operacyjnym u chorych z rozległymi zniekształceniami stawu kolanowego w przebiegu choroby zwyrodnieniowej czy reumatoidalnego zapalenia stawów. O dobrym wyniku artroplastyki decyduje właściwe określenie wskazań do zabiegu, prawidłowa technika operacyjna wykonanego zabiegu oraz odpowiednie postępowanie pooperacyjne i prawidłowe leczenie usprawniające. W postępowaniu pooperacyjnym należy zapewnić odpowiednie warunki do wygojenia się uszkodzonych tkanek i nie dopuścić do wystąpienia wczesnych i późnych powikłań. Celem leczenia usprawniającego jest przywrócenie w operowanym stawie kolanowym ruchomości w jak największym zakresie oraz pełnej nad nim kontroli mięśniowej, czyli odtworzenie prawidłowej funkcji statycznej i dynamicznej stawu i całej kończyny dolnej.
Orteza (od ortopedyczna proteza) - aparat ortopedyczny stabilizujący stawy zastępujący gips. Jego głównym zadaniem jest usztywnienie stawów kończyn, które uległy urazom np. skręcenia, zwichnięcia lub zerwania więzadeł. Ze względu na rodzaje leczonych obrażeń ortezy podzielić można na sztywne, półsztywne (półelastyczne) i miękkie (elastyczne).
Wśród stabilizatorów wyróżnić można:
· ortezy odcinka szyjnego kręgosłupa (→ kołnierz ortopedyczny)
· ortezy odcinka piersiowego kręgosłupa (→ gorset ortopedyczny)
· ortezy odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa
· ortezy dłoni
· ortezy stawu barkowego
· ortezy stawu łokciowego
o w tym ortezy odwodzące barku
· ortezy stawu biodrowego
o w tym ortezy odwiedzeniowe
· ortezy stawu skokowego
· ortezy stawu kolanowego
Inne stosuje się w biodrze, inne w kolanie.Biodrowe:
· Cementowa - przytwierdza się ją do kości specjalnym cementem kostnym.
· Bezcementowa - wkręcana do kości. Z powodu większej wytrzymałości zaleca się ją osobom młodszym.
Zakładana systemem BHR - głowę kości udowej wzmacnia się, nakładając na nią metalowy kapturek, podczas gdy panewka stawowa zostaje nienaruszona. Zalecana dla osób młodych i prowadzących aktywny tryb życia.
Kolanowe:Kondylarna - zastępuje jedynie powierzchnie stawowe.
· Półzwiązana - przy dużym zniszczeniu stawu i więzadeł. Przywraca pełen ruch stawu.
· Związana (zawiasowa) - umożliwia ruchy nogi w jednej osi, np. prostowanie i zginanie, dlatego stosuje się ją rzadko.
Choroba zwyrodnieniowa stawów (osteoarthrosis) jest przewlekłą, niezapalną chorobą stawów o etiologii wieloczynnikowej, będącą następstwem zaburzenia równowagi pomiędzy procesami regeneracji oraz degradacji chrząstki stawowej i warstwy podchrzęstnej kości.
Histopatologia zapalenia kostno – stawowego
1. Wczesne zmiany zwyrodnieniowe
2. Zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe
3. Schyłkowa postać zmian zwyrodnieniowych
Obraz kliniczny reumatoidalnego zapalenia stawów
Zajęte stawy
· Skroniowo-żuchwowy – 30%
· Stawy szyjnego odcinka kręgosłupa – 40%
· Mostkowo – obojczykowy – 30%
· Barkowo – obojczykowy – 50%
· Ramienny – 60%
· Łokciowy – 50%
· Nadgarstkowy - 8%
· Proksymalny międzypaliczkowy – 75%
· Biodrowy – 50%
· Kolanowy – 75%
· Skokowy – 75%
· Śródstopny – 60%
· Śródstopno – paliczkowy – 75%
ZZSK – zapalenie rozpoczyna się od zajęcia stawów krzyżowo – biodrowych (na zdjęciu rtg widzimy pogrubione, zagęszczenie kości), następnie zajmuje kręgosłup – zesztywnienie stawów kręgosłupa – kręgosłup bambusowaty.
GOJENIE SIĘ ZŁAMANIA
Gojenie się kości to złożony, ale na ogół skuteczny proces biologiczny. Jego cechą charakterystyczną jest pełna regeneracja tkanki podporowej (kostnej), nie zaś gojenie z powstawaniem tkanki bliznowatej, jak to się dzieje w wielu innych narządach. Gojenie się kości wymaga istnienia zdolnej do życia, właściwie unaczynionej tkanki, polega na sekwencyjnej koordynacji wielkiej liczby różnych typów komórek i sygnałów biologicznych. Gojenie się złamań można podzielić na cztery stadia histologiczne: zapalenie, powstawanie kostniny miękkiej, powstawianie kostniny twardej i przebudowa.
1. STADIUM ZAPALNE – wskutek rozerwania naczyń śródkostnych i okolicznych powstaje krwiak, końce złamania kości ulegają martwicy; martwica kości jest rozleglejsza, jeśli dojdzie do uszkodzenia większego obszaru tkanek miękkich. W ślad za komórkami zapalnymi gromadzą się tam fibroblasty i chombroblasty.
2. STADIUM TWORZENIA KOSTNINY MIĘKKIEJ – powstanie kostniny miękkiej początkuje zbudowana kostnina z kolagenu przechodząca ze stopniowego tworzenia chrząstki i kostniny.
3. STADIUM TWORZENIA KOSTNINY TWARDEJ – chrząstka wchodząca w skład kostniny miękkiej zewnętrznej, okostnej i szpikowej, podlegają mineralizacji przekształcając się w kość tkaną (kostninę twardą)
4. STADIUM PRZEBUDOWY – aktywność osteoblastów i osteoklastów przekształca kość tkaną w kość blaszkowatą
TYPY ZŁAMAŃ KOŚCI:
1. Złamanie poprzecze
2. Złamanie skośne
3. Wyłamanie fragmentu motyla
...
szynszyla20