Darlan.pdf

Darlan

Aktorzy:

Adm. Francois Darlan - Olgierd Łukaszewicz

Robert Murphy - Radosław Pazura

Gen. Mark Clark - Adam Ferency

Gen. Charles de Gaulle - Krzysztof Kowalewski

Młody mężczyzna, który wysiadł z czarnego osobowego samochodu,

wbiegł po schodach prowadzących do głównego wejścia Pałacu

Prezydenckiego w Algierze. Wartownik stojący przed drzwiami nie

zatrzymał go. Nie było w tym nic dziwnego. Często przepuszczano ludzi

wchodzących do pałacu bez sprawdzania dowodów tożsamości. W

głównym hollu mężczyzna pokazał przepustkę i skierował się w stronę

schodów prowadzących na pierwsze piętro, gdzie mieścił się gabinet

admirała Francois Darlana.

W sekretariacie admirała nie było nikogo, choć zazwyczaj przebywał tam

strażnik i sekretarka. Mężczyzna mógł bez przeszkód dojść do podwójnych

drzwi gabinetu.

Nacisnął klamkę i otworzył drzwi. W głębi, pochylony nad biurkiem stał

admirał Jean Francois Darlan. Niski, szczupły o siwych włosach. Na widok

wchodzącego podniósł głowę.

Darlan: Co pan tu robi? Warta!

Mężczyzna wyciągnął z kieszeni luźnej kurtki pistolet i oddał dwa strzały.

Widząc, że admirał runął na podłogę, cofnął się do drzwi. Nie sprawdzał,

czy jego strzały były śmiertelne. Może przestraszył się tego, co zrobił. W

tym samym momencie do sekretariatu wpadło kilku żołnierzy,

najwidoczniej zwabionych strzałami.

Wymierzył w ich stronę z pistoletu, zdecydowany utorować sobie drogę do

wyjścia, ale nie zdążył pociągnąć za spust, gdy któryś z żołnierzy wytrącił

mu broń z ręki. Po krótkiej szamotaninie obezwładniono go. Proces

pospieszny, krótki, odbył się już następnego dnia. Zamachowiec, który

nazywał się Ferdinand Bonnier de la Chapelle został skazany na śmierć.

Jean Louis Xavier Francois Darlan, Gaskończyk, syn byłego ministra

sprawiedliwości i prawnuk oficera, który zginął w bitwie pod Trafalgarem,

od 1936 roku zajmował najwyższe stanowiska we francuskiej marynarce

wojennej. Najpierw jako szef sztabu generalnego, a później jej

głównodowodzący.

Po wybuchu wojny w 1939 roku nakazał francuskiej flocie ściśle

współpracować z Royal Navy. Francuskie okręty chroniły brytyjskie

konwoje i walczyły przeciwko Niemcom pod Narwikiem. Na Morzu

Śródziemnym bombardowały Genuę. Jednakże w tym sojuszu pojawiał się

cień, jakim była niechęć małego admirała do brytyjskiego sojusznika. Być

może odzywała się historia rodzinna, nakazująca pamiętać, że pradziadek

zginął od brytyjskiej kuli. Być może Darlan poddawał się nastrojom

panującym we francuskiej marynarce, której kadra tradycyjnie była

antybrytyjska.

Któż mógł przewidzieć, że wielka Francja, kolonialne mocarstwo, przegra

wojnę z Niemcami?

Admirał Darlan, choć jego flota nie miała wielkiej okazji do wykazania

swojej siły, uważał, że walkę należy kontynuować, choć sytuacja na

froncie pogarszała się z dnia na dzień i już 14 czerwca 1940 roku wojska

niemieckie wkroczyły do Paryża.

Darlan przekonywał członków rządu:

Darlan: Francja jest mocarstwem kolonialnym. Możemy

wycofać nasze wojska, całą wielką flotę, samoloty, rząd do

Algierii i stamtąd kontynuować wojnę!

Naczelny dowódca wojsk francuskich, leciwy generał Maxime Weygand,

były premier Pierre Laval, marszałek Philippe Petain obawiali się takiego

rozwiązania. Odpowiadali:

Wycofując wojska z Francji oddamy cały nasz kraj na pastwę wrogów:

Niemiec i Włoch. Zaś w Afryce, zanim zdążymy się umocnić, uderzą na nas

Włosi, którzy już mają tam 14 dywizji. W dodatku nie znamy zamiarów

Hiszpanów, którzy w Maroku zgromadzili pięć dywizji.

Premier, nie godząc się z tymi argumentami, 16 czerwca podał się do

dymisji. Generał Charles de Gaulle wsiadł do brytyjskiego samolotu i

poleciał do Londynu. Wygłosił tam przemówienie:

De Gaulle: Ja, generał de Gaulle, znajdujący się obecnie w

Londynie, wzywam francuskich oficerów i żołnierzy, inżynierów

i robotników, specjalistów w dziedzinie przemysłu

zbrojeniowego, którzy znajdują się lub w przyszłości znajdą się

na terytorium brytyjskim, do nawiązania kontaktu ze mną.

Płomień francuskiego oporu nie powinien zgasnąć i nie

zgaśnie!

Brytyjczykom się to podobało. Dziesięć dni później został przez rząd

angielski uznany "przywódcą wszystkich wolnych Francuzów".

Jednak prawdziwa władza we Francji była w innych rękach. Marszałek

Pétain, bohater spod Verdun z 1916 roku, utworzył rząd, który 22 czerwca

podpisał z Niemcami zawieszenie broni, a następnie wyniósł się do Vichy,

niewielkiego miasteczka na południu Francji. Stamtąd miał kierować

połową kraju, jaka na mocy traktatu zawieszenia broni pozostała wolna od

niemieckiej okupacji oraz koloniami. Dysponował realną siłą: 100 tysięcy

żołnierzy, niewielkie lotnictwo i potężna flota. Marynarka wojenna, której

okręty schroniły się głównie w portach Północnej Afryki, wciąż pozostawała

czwartą siłą na świecie: najnowocześniejszy pancernik "Richelieu"

zacumował się w Dakarze, siostrzany "Jean Bart" wszedł do Casablanki, 2

nowoczesne pancerniki "Strasbourg" i "Dunkerque", 2 stare pancerniki, 6

niszczycieli i okręt-baza wodnosamolotów weszły do algierskiego portu

Mers-el-Kebir, 6 krążowników schroniło się w Algierze, większość z 80

okrętów podwodnych zacumowała w Bizercie. Ta potęga pozostawała pod

rozkazami admirała Darlana, który porzucił plany kontynuowania walki z

Niemcami i w rządzie Vichy zajął stanowisko ministra marynarki wojennej,

a następnie także wicepremiera i ministra spraw zagranicznych. Wkrótce

został ministrem spraw wewnętrznych i ministrem obrony. Na domiar

wszystkiego ustawa z 10 lutego 1941 roku określiła go jako następcę

marszałka Pétaina.

Oczywiście taki człowiek, który miał w swoich rękach realną władzę,

spodobał się Amerykanom.

Tymczasem sprawy generała de Gaulle'a biegły źle. Jego płomienny apel o

kontynuowanie walki odniósł niewielki skutek. I trudno się dziwić, że

Francuzi woleli marszałka Pétaina, bohatera z I wojny światowej, którego

nazwisko znało każde dziecko, od całkowicie nieznanego generała de

Gaulle'a. Ochotnicy do oddziałów "Wolnych Francuzów" napływali bardzo

powoli. Po dwóch miesiącach ta armia liczyła 140 oficerów i 2 000

żołnierzy. I nagle przyszedł cios, który, wydawałoby się, pogrzebał

wszelkie szanse de Gaulle'a na stworzenie licznych wojsk, które u boku

brytyjskiego sojusznika mogłyby wyzwolić Francję.

O świcie 3 lipca 1940 roku brytyjskie okręty rozstawiły się szerokim

półkolem w pobliżu algierskiego portu Mers-el-Kebir, gdzie rzuciły kotwice

najnowocześniejsze okręty floty francuskiej. Do szalupy, która odbiła od

burty największego pancernika "Hooda" wsiadł oficer, który w teczce miał

zalakowaną kopertę z listem do dowódcy francuskiego. Tuż po godzinie

6.00 szalupa wpłynęła do zatoki i posuwając się wzdłuż wielkich

pancernych kadłubów podpłynęła do północnego pirsu, gdzie czekał już

samochód adiutanta admirała. Brytyjczyk wręczył mu kopertę i powrócił

do szalupy.

W porcie można było wyczuć napięcie, jakie wywołało pojawienie się

wielkich okrętów brytyjskich, których sylwetki były dobrze widoczne w

odległości kilku kilometrów od zatoki. Nikt jednak nie podziewał się

tragedii.

O godzinie 7.00 admirał Gensoul w swojej kajucie na flagowym okręcie

"Dunkerque" złamał lakową pieczęć i zaczął czytać dokument przesłany

przez Brytyjczyków. Ci zażądali, aby wybrał jedno z czterech rozwiązań:

francuskie okręty wyjdą w morze i dołączą do floty brytyjskiej

ze zredukowaną załogą przejdą do jednego z portów brytyjskich,

gdzie będą internowane

przejdą do jednego z portów na Wyspach Karaibskich, gdzie zostaną

unieruchomione

w ciągu 6 godzin zostaną zatopione przez własne załogi.

Nie do niego należała decyzja, powiadomił więc admiralicję francuską.

Jednakże nie przekazał pełnego tekstu brytyjskiego ultimatum.

Poinformował dowództwo, że Brytyjczycy żądają zatopienia okrętów.

Można było łatwo przewidzieć odpowiedź: otrzymał upoważnienie do

stawienia oporu zbrojnego. Gdy o godzinie 17.25 do jego kajuty przybyli

brytyjscy wysłannicy, żeby poznać odpowiedź admirała, usłyszeli, że

odrzuca wszystkie warunki.

O godzinie 17.45 okręty brytyjskie otworzyły ogień do stojących w zatoce

francuskich jednostek. Te nie miały żadnych szans. Salwa po salwie

Brytyjczycy wstrzeliwali się w nieruchome cele.

Pociski kalibru 381 mm trafiły pancernik "Dunkerque", który stał najbliżej

wybrzeża. Ciężko uszkodzony, ruszył w stronę mielizny, która miała

uchronić go przed zatonięciem.

Tuż potem wybuch rozerwał magazyn rufowy starego pancernika

"Bretagne", który przewrócił się na bok topiąc 977 marynarzy. Płonął duży

niszczyciel "Mogador". Zagładzie zdołał ujść jedynie pancernik

"Strasbourg", który wraz z 5 niszczycielami i okrętami podwodnymi,

stawiając gęstą zasłonę dymną wydostał się z portu. Brytyjskie okręty

przerwały kanonadę po 36 minutach i kilka z nich ruszyło w pogoń za

uchodzącym Strasbourgiem, lecz nie udało im się zatopić okrętu.

Tego dnia w Mers-el-Kebir zginęło 1147 marynarzy francuskich, a około

dwa tysiące odniosło rany. Atak był szokiem dla Francuzów. Dla wielu z

nich Brytyjczycy stali się wrogami na równi z Niemcami. Tym bardziej, że

w tym samym czasie, gdy okręty Royal Navy "rozstrzeliwały" francuską

flotę w Mers-el-Kebir, samoloty brytyjskie zaatakowały okręty francuskie w

Dakarze, a 23 września oddział "Wolnych Francuzów" usiłował opanować

tę bazę. Po dwudniowych walkach artyleryjskich, toczonych z niewielkim

skutkiem, a także z powodu gęstej mgły, Brytyjczycy przerwali akcję i

wycofali swoje okręty.

Wydawałoby się, że taki rozwój sytuacji przekreślił szanse de Gaulle'a na

zjednoczenie wszystkich francuskich sił pod swoimi rozkazami.

Takiego zdania był prezydent Franklin D. Roosevelt. Początkowo uważał,

że tylko marszałek Pétain może przejąć władzę we Francji uwolnionej od

Niemców, mimo że ten utrzymywał poprawne stosunki z Hitlerem.

Prezydent Stanów Zjednoczonych musiał jednak zmienić zdanie, gdy od

kwietnia 1942 roku w rządzie Vichy zaczął odgrywać pierwszorzędną rolę

Pierre Laval, znany ze swoich nazistowskich sympatii. Jako premier rządu

Vichy nakazał wzmóc walkę z ruchem oporu i deportację Żydów. Na mocy

jego decyzji wysyłano do Niemiec francuskich robotników przymusowych i

zorganizowano "Légion tricolore" - francuski oddział SS. Wina za zbrodnie

kładła się cieniem na wszystkich członkach rządu i obciążała również

leciwego marszałka.

Tylko admirał Darlan pozostawał poza kręgiem ludzi skalanych ścisłą

współpracą z Niemcami, gdyż po awansie Lavala opuścił rząd Vichy i

zachował jedynie stanowisko dowódcy floty. Dla prezydenta Roosevelta

stał się idealnym kandydatem na przywódcę powojennej Francji.

Brytyjski okręt podwodny wynurzył się w odległości 3 mil od algierskiego

brzegu. Kapitan wpatrywał się przez chwilę w ciemny brzeg, aż dostrzegł

błyskające światełko. Kilka sygnałów określonej długości wskazywało, że

wszystko jest w porządku i można rozpocząć akcję.

Marynarze zepchnęli z pokładu pneumatyczne tratwy i utrzymując je

linkami przy kadłubie pomogli wsiąść do nich kilku mężczyznom, którzy

dość niepewnie zeszli z kiosku i równie niemrawo poruszali się po

pokładzie.

Noc 21 października 1942 roku była spokojna. Wiał lekki wiatr i nic nie

zapowiadało kłopotów, jakie później miały stać się udziałem ośmiu

pasażerów, którzy machając z zapałem krótkimi wiosłami zdążali do plaży.

Gdy tylko wyciągnęli pontony z wody, zza wydmy wyłoniła się czarna

postać.

Murphy: Który z panów jest generałem Clarkiem? Jestem

Robert Murphy, charge d'affaires.

Z ośmiu pasażerów pontonów wysunął się do przodu wysoki mężczyzna w

polowym mundurze.

Clark: Generał Mark Clark. To ja dowodzę naszą grupą.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: