instalacje.rtf

1.2. Przewody elektroenergetyczne

Do wykonywania instalacji elektrycznych w budynkach mieszkalnych uży­wa się przewodów izolowanych. Przewód jednożyłowy zawiera żyłę metalo­wą, przeznaczoną do przewodzenia prądu, oraz izolacje (rys. 1.2a). Warstwa materiału izolacyjnego pełni rolę izolacji roboczej: przewody mogą stykać się ze sobą i z przedmiotami metalowymi nie powodując zwarcia. Spełnia też rolę izolacji podstawowej: chroni przed porażeniem prądem elektrycznym. Na izo­lację mogą być nałożone warstwy ochronne, zabezpieczające przewód przed działaniem wilgoci, substancji chemicznych i innych szkodliwych czynników.

Jeżeli więcej izolowanych żył połączy się i pokryje warstwami ochronny­mi, otrzymuje się przewód wielożyłowy (rys. 1.2b): dwu-, trój-, cztero- lub pięciożyłowy. Przewody wielożyłowe mogą być układane bez osłon i zajmują mniej miejsca niż równoważna liczba przewodów jednożyłowych w rurce in­stalacyjnej.

a)

Rys. 1.2. Rodzaje przewodów ze względu na liczbę żył: a) przewód jednożyłowy; b) przewód wielożyło­wy (na rysunku trójżyłowy) l — żyła

Na żyły przewodów instalacyjnych nadają się miedź oraz aluminium - metale o dużej kondukty wności i dostatecznej wytrzymałości mechanicznej, umożli­wiające łatwe wykonywanie połączeń. Przewody miedziane są wyraźnie lep­sze, chociaż nieco droższe; z powodu ceny przez wiele lat ograniczano ich stosowanie. Przewody aluminiowe w porównaniu z miedzianymi mają trzy zasadnicze wady:

1)   żyły aluminiowe mają mniejszą wytrzymałość mechaniczną i pękają przy wielokrotnym przeginaniu przewodu o małym przekroju, zwłaszcza w pobliżu zacisku;

2)   aluminium oczyszczone do metalicznego połysku natychmiast pokrywa się warstwą nieprzewodzącego tlenku, co utrudnia wykonywanie połączeń;

3)   pod wpływem trwale przyłożonego docisku cząsteczki aluminium prze­mieszczają się, aluminium „płynie" i z czasem może dojść do obluzowania żył w zaciskach.

Jeśli porównywać przewody o identycznej budowie i tej samej obciążalno­ści długotrwałej (które długotrwale można obciążyć takim samym prądem), to żyły aluminiowe mają przekrój ok. 50% większy, ale ważą 2-krotnie mniej niż żyły miedziane. Inaczej mówiąc: kilogram aluminium zastępuje dwa kilogramy miedzi. Miedź należy preferować w przewodach instalacyjnych o małym przekroju, ale aluminium będzie nadal stosowane na przewody o dużym przekroju: szyny, kable, linie napowietrzne. Wadom aluminium łatwiej wtedy przeciw­działać.

Przekroje przewodów są znormalizowane, podobnie jak prądy znamionowe aparatów i moce znamionowe transformatorów. Z ciągu znormalizowanych prze­krojów dobiera się (patrz Dodatek D) najbliższy większy od wymaganego w danych warunkach. Znormalizowane przekroje przewodów (żył przewodowych) są następujące: 0,5; 0,75; 1; 1,5; 2,5; 4; 6; 10; 16; 25; 35; 50; 70; 95; 120; 150; 185; 240; 300; 400; 500; 625; 800; 1000 mm2.

Przewody do układania na stałe nie muszą być giętkie i mają żyły jedno-drutowe przy przekroju do 10 mm2, a żyły wielodrutowe (linki) — przy więk­szym przekroju. Natomiast przewody do odbiorników ruchomych powinny być giętkie i wytrzymywać wielokrotne przeginanie; niezależnie od przekroju mają żyły wielodrutowe, skręcone z cienkich drutów miedzianych.

Izolacje przewodów instalacyjnych dawniej wykonywano z gumy natural­nej, a obecnie używa się głównie polwinitu (PVC). Na izolacje mogą być nałożone warstwy ochronne:

• Powłoka, czyli szczelna warstwa zapobiegająca wnikaniu wilgoci do wnętrza przewodu. Przewody kabelkowe — do układania na stałe — mają powłokę z twardego polwinitu !). Przewody oponowe — do odbiorników ru­chomych — mają giętką powłokę, tzw. oponę, z gumy lub miękkiego polwi­nitu. Przewody kabelkowe i przewody oponowe dzięki szczelnej powłoce mogą być używane w miejscach wilgotnych, mokrych i z wyziewami chemicznymi. Nie są jednak przystosowane do układania w ziemi lub w wodzie; do tego służą kable.

• Pancerz wykonany przez owiniecie metalowymi taśmami lub drutami dla ochrony przewodu od uszkodzeń mechanicznych; mają go przewody uzbro­jone.

• Odzież, czyli oplot z materiału włóknistego na izolacji albo na pance­rzu, dla ochrony od czynników atmosferycznych.

Produkuje się wiele odmian przewodów instalacyjnych. Rozróżnianie ich ułatwiają oznaczenia literowe (rys. 1.3), pozwalające określić budowę i prze­znaczenie przewodu (rys 1.4). Informację stanowi odpowiednia litera, albo jej brak. Na przykład brak oznaczenia materiału żył (brak litery A — aluminium) ...