Togo (Republika Togijska), państwo w zach. Afryce, nad Zat. Gwinejską; 56,8 tys. km2; 5,1 mln mieszk. (2003), ludy Ewe, Kabre, Tem, Gurmancze; animiści (50% ludności), katolicy, muzułmanie; stol. i gł. port Lome; j.u. fr.; republika. Górzysto-wyżynne (wys. do 986 m w g. Togo), na pd. nadbrzeżna nizina; klimat podrównikowy wilgotny; gł. rz.: Mono, Oti; sawanny, lasy równikowe. Słabo rozwinięty kraj roln.; uprawa jamu, manioku, zbóż, na eksport — kawy, bawełny, kakaowca; hodowla trzody chlewnej, bydła; wydobycie fosforytów; tkactwo, garncarstwo; rybołówstwo; przetwórstwo produktów rolnych. — Od XV w. na wybrzeżu penetracja portug. i handel niewolnikami (część tzw. Wybrzeża Niewolniczego), na pn. (XVII w.) państewka muzułm.; w XIX w. rywalizacja fr.-bryt.-niem.; od 1885 protektorat niem.; od 1922 terytorium mandatowe Ligi Narodów, od 1945 — powiernicze ONZ, pod administracją fr. (część wsch.) i bryt. (część zach., od 1957 w składzie Ghany); z części fr. od 1956 autonom. republika, od 1960 niepodległa, czł. Wspólnoty Fr.; wojsk. zamachy stanu 1963, 1967; polityka prozach., silne związki z Francją i państwami afryk. (gł. Nigerią); 1979 powrót do rządów parlamentarnych; pod koniec lat 80. narastające trudności gosp.; 1991 legalizacja partii polit., 1992 konstytucja, 1994 wybory powszechne.
Maciejka2761