Części zdania.pdf
(
58 KB
)
Pobierz
108215065 UNPDF
CZĘŚCI ZDANIA
PODMIOT
Wykonujący czynność lub pozostający w stanie.
Podmiotem może być:
- rzeczownik (Kot śpi.);
- zaimek rzeczowny (Ktoś ukradł buty.);
- bezokolicznik (Czytać jest pożytecznie.);
- zaimek przymiotnikowy (Nasi zwyciężyli.);
- liczebnik (Dwunasta wybiła.);
- imiesłów przymiotnikowy (Przewodniczący zamknął zebranie);
- przysłówek (Wczoraj było przyjemnie).
Pod względem budowy podmiot może być wyrażony:
- jednym składnikiem (Konie zniknęły.),
- szeregiem (Rejent, Asesor otworzyli usta.);
- skupieniem nierozerwalnym (Trochę pieniędzy zostało.);
- podmiot domyślny (<Deszcz> Pada.).
ORZECZENIE
Podrzędnik związku orzekającego, którego nadrzędnikiem jest obecny lub domyślny
podmiot.
Rodzaje orzeczenia:
-
czynne
( Janek zgasił światło.);
-
stanowe
( Pies śpi.);
-
bierne
( Sprawa była dobrze obmyślana.);
-
zwrotne
( Iza przegląda się.).
Ze względu na budowę orzeczenie może być:
-
składnikiem
(Janek odszedł.);
-
szeregiem
( Janek jest pilny i zdolny.).
W zależności od formy osobowej rozróżniamy:
-
słowne
( Franek choruje.);
-
imienne
(Franek jest chory.).
Orzeczenie imienne składa się z łącznika i orzecznika. W funkcji łącznika mogą być
użyte czasowniki: być, stać się, zostać, bywać, stawać się, zastawać.
DOPEŁNIENIE
Określnik związku oznaczający przedmiot, którego dotyczy czynność lub stan.
Rodzaje dopełnienia:
- dopełnienie
bliższe
- transformacja orzeczenia na stronę bierną powoduje, że
dopełnienie staje się podmiotem (Janek napisał referat. Referat został napisany
przez Janka);
- dopełnienie
dalsze
- transformacja nie jest możliwa (Janek uczy się matematyki.).
Inny podział dopełnienia:
-
dopełniaczowe
(Unikać zła.);
-
celownikowe
(Dziwić się krzywdzie.);
-
biernikowe
(Widzieć osła.);
-
narzędnikowe
(Martwić się egzaminem.);
-
przyimkowe
(Dbać o wiedzę.);
-
bezokolicznikowe
(Kazać iść.).
OKOLICZNIK
Oznacza okoliczności czynności lub stanu.
Rodzaje:
1. Okolicznik
miejsca
- ogranicznik przestrzeni (gdzie?, którędy?, skąd?, dokąd?):
- przysłowny (Usiądź obok.);
- przyimkowy (Lecę nad łąką.);
- rzeczowny (Przechodzili lasem.).
2. Okolicznik
czasu
- ogranicznik czasu (kiedy?, odkąd?, dokąd?):
- przysłowny (Wyruszyli nazajutrz.);
- przyimkowy (Wyszedł po egzaminie.);
- rzeczowny (Jechałem dniem i nocą.).
3. Okolicznik
sposobu
- charakteryzuje podstawę ze względu na postać, kształt jej
realizacji (jak?, w jaki sposób?):
- przysłowny (Bawili się wesoło.);
- przyimkowy (Umiem na pamięć.);
- rzeczowny (Mówię szeptem.).
4.Okolicznik
względu
- uściśla i uwydatnia granice, w których obrębie treść podstawy
jest ważna, aktualna, żywotna i właściwa (pod względem..., wedle..., ze
stanowiska..., na podstawie..., z uwagi na..., co do...) - np. Najbogatszy jest Śląsk
pod względem surowców.
5. Okolicznik
miary
(stopnia) - ogranicznik pod względem ilości, długości itp.
- przysłowny (Książka bardzo się podobała.);
- przyimkowy (Dostali po szklance mleka.);
- rzeczowny (Podróż trwała miesiące.).
6. Okolicznik
przyczyny
- okoliczność czasowa, która wywołuje treść podstawy:
- przysłowny (Dlaczego narzekasz ?);
- przyimkowy (Twarz pobladła ze strachu.);
- rzeczowny (Żołnierze przymierali głodem.).
7. Okolicznik celu - zawiera okoliczność w czasie późniejszą, która wywołuje treść
podstawy (w jakim celu?, po co?); np. Poszedłem po radę.
8. Okolicznik warunku - zawiera treść myślową uważaną przez mówiącego za
konieczny poprzednik treści podstawy, np. Nie pójdę bez zezwolenia.
9. Okolicznik przyzwolenia - zawiera treść myślową, która zdaniem mówiącego
powinna unicestwić treść podstawy, np. Śmialiśmy się na przekór wszystkiemu.
10. Okolicznik skutku - zawiera treść myślową, któ5ra jest przez mówiącego pojęta
jako rezultat treści podstawy:
- przysłowny ( Do końca kocham - nadaremnie.);
- przyimkowy (Oni zatłuką mnie na śmierć.).
PRZYDAWKA
Określenie rzeczownika oraz zaimka rzeczownego.
Podział:
1. Przydawka charakteryzująca (jaki?, jaka?, jakie?):
- przymiotna (chuda twarz);
- rzeczowna (kobieta demon);
- dopełniaczowa (gałąź akacji);
- przyimkowa (drzwi od piwnicy).
2. Przydawka przynależnościowa (czyj?, czyja?,czyje?):
- wyodrębniająca ( W tej mgle nic nie widać.);
- ilościowa (ilu?, ile?, który z rzędu?);
- imiesłowowa (czytający człowiek).
3. Przydawka dopełniająca (kogo?, czego?, czemu?), np. czytanie książek.
4. Przydawka okolicznościowa (pytanie okolicznika), np. chodzenie ulicami.
5. Przydawka podmiotowa - sprawca czynności lub nosiciel stanu, np. wschód
słońca.
Plik z chomika:
alfs28
Inne pliki z tego folderu:
zbior zagadek.doc
(1352 KB)
Zbior zagadek[1].doc
(1412 KB)
Wyrazy z L.doc
(42 KB)
Wyrazy z s,z.c,dz.ppt
(66 KB)
Wyrazy do ćwiczeń utrwalających wymowę r.doc
(27 KB)
Inne foldery tego chomika:
Ćwiczenia logopedyczne,dykcyjne-HIT!!
Dokumenty
dysleksja,logopedia
dysleksja,logopedia(1)
dysleksja,logopedia(2)
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin