Podst klasyfikacja sztuk pięknych: rysunek, malarstwo, rzeźba, architektura, teatr, literatura, muzyka. Sposób postrzegania sztuki w ujęciu historycznym – Grecja: sztuka to umiejętność wytwarzania rzeczy według reguł, sztuka to czynność racjonalna którą można określić regułami (wolna i pospolita). Formy ochrony krajobrazu: rejestr zabytków, ewidencja zabytków, plany zagospodarowania przestrzennego, muzea. Analiza architektury: materiał i konstrukcja (kamienny, otwory okienne), rzut (np. prostokąta), bryła (prostopadłościan nakryty dachem), elewacje (elewacja frontowa-fasada), detal architektoniczny (opaski okienne, gzymsy), wystrój wewnętrzny (rodzaj stropu, fasada), wyposażenia. Kalenica-najwyższy punkt budynku. Pilaster-kolumna (pionowa podpora), arkada-łuk wsparty na dwóch pionowych podporach. Gzyms-poziomy podział elewacji. Grób egipski: komora grobowa, komora zasobowa, kurhan ziemny (wejście grobu). Kultura mykeńska: Achajowie pojawili się w Grecji w XVIw p.n.e. W połowie XVw podbili Kretę i przejęli zdobycze cywilizacji minojskiej m.in. pismo. W XIVw zbudowano pierwsze pałace obronne. Kultura Kreteńska: ok. 2000r p.n.e. powstają miasta i pierwsze budowlę pałacowe w Knossos, Fajstros i Malia. Były one ośrodkami władzy i administracji, spełniały funkcje religijne i gospodarcze. Były to budowle wielokondygnacyjne wyposażone w wodociąg i kanalizację. Typy świątyń: świątynia z antami (cela, przedsionek z antami), prostylos (cela, przedsionek poprzedzony kolumnami), amfiprostylos (cela, dwa przedsionki poprzedzone kolumnami), peripteros (cela, przedsionek, kolumnada), dipteros, pseudodipteros (kolumnady dookoła, cela, przedsionek). Greccy rzeźbiarze: Fidiasz, Lizyp, Myron, Skopas, Proksyles. Miasto Rzymskie: główna ulica Cardo (pn-pd), gł ulica Decumanus Maximus (wsch-zach), plac główny-forum, świątynie, termy, biblioteki, targi. Świątynia typ podłużny: cekol z paradnymi schodami od frontu, naosu i pronaosu, portyk kolumnowy, świątynie-ołtarze pokoju. Świątynia typ centralny: najstarsza świątynia poświęcona bogini ogniska domowego zw. Westa wznosiła się na forum romanum. Forum Trajana-zaprojektowane przez architekta Apollodora z Damaszku, oddane zostało do użytku 18.05.113 p.n.e. Składało się na nie: bazylika, świątynia, hale targowe i sam plac na którym po środku stał ogromny posąg Trajana na koniu. Panteon-zbudowany w latach 20 IIw n.e. na polecenie cesarza Hedriana, stanął w miejscu starszej świątyni którą zniszczyły pożary. Łuk triumfalny-specyficzny dla architektury rzymskiej typ monumentalnej wolnostojącej bramy, pomnika mającego upamiętnić zwycięstwa militarne. Składał się on z arkadowej bramy. Sztuka wczesnochrześcijańska-sztuka pierwszych chrześcijan, wyrażająca ich przynależność religijną, powstająca w basenie morza śródziemnego. Typy bazylik:transeptowa, baz transeptowa, emporowa, kopułowe (centralna, krzyż łaciński). Mauzolea-grobowiec dla osób św z rekwizytami. Baptysteria-chrzcielnice budowane na planie centralnym. Sztuka Bizantyjska 330r (założenie Konstantynopola) 1453 (zdobycie Konstantynopola przez Turków). Bazyliki:podłużne, kopułowe, kopułowe na planie krzyża, kopułowo krzyżowe. Bazylika podłużna: kopuła na pendentywach, kopuła na trampach, arkada kolumnowa lub filarowa, mozaika, głowica kostkowa z impostami. Apsyda-półwalec nakryty półkopułą. Zamyka nawę główną. Sztuka Karolińska oraz Ottońska:zmodyfikowana bazylika wczesnochrześcijańska (korpus jednonawowy/wielonawowy zamknięty apsydą/apsydami), założenia dwuchórowe, krypta (tunelowa, halowa), klasztor, ottońska dopracowuje głowicę. Prezbiterium-umieszczone na skrzyżowaniu naw bocznych i nawy głównej. Sztuka Romańska: Chronologia (sztuka wczesno romańska 1000-1100 skromność i prostota, sztuka dojrzałego romanizmu 1100-1180 konstrukcja, późnoromańska 1180-1240 dekoracja i przejście do gotyku), Zasięg Terytorialny (Włochy, Francja, Niemcy, Anglia), Genealogia Ideowa (chrześcijaństwo, nawiązanie do staro chrześcijaństwa, nawiązanie konstrukcją do sztuki rzymskiej). Części świątyni romańskiej: atrium, narteks, paradyz, nawa główna, nawy boczne, transept, wieża główna, chór, apsyda, ambit. Systemy i zasady: addycyjność brył, zasada kwadratu, łuk półkolisty, wiązany system sklepień, system przemienności podpór. Słóżki-cieniutkie kolumienki na filarze lub kolumnie. Portale uskokowe: archiwolty, tympanon, nadproże, figury, cekół. Niemcy: wiązany system sklepień, dwóchórowość, upodobanie do transeptów, sklepienie krzyżowe, dwu lub trzy strefowość, duża ilość wież, krypty. Gotyk wczesny 1142-1200, gotyk dojrzały XIII-XIVw. Gotyk późny XIV-XVw. Gotyk polski 1240-1500. Zakony- benedyktyni, cystersi, franciszkanie, Przedstawiciele: Wit Stwosz, Robert Campin, Peter Parler, Martin Schongauer. Typy kościołów- bazylika emporowa i schodkowa, kościół halowy, pseudobazylika, hala emporowa, kościół salowy i ścienno-filarowy. Elementy systemu konstrukcyjnego- sklepienie, żebro, filar ze służkami, łuk przyporowy, szkarpa. Sklepienia- krzyżowo-żebrowe, sześciodzielne, czterodzielne, gwiaździste, kryształowe, sieciowe. Bryła-kościoły wieżowe i bezwieżowe, dekoracyjne szczyty. Elewacje dominujące (fasada zachodnia)- bez wież, dwuwieżowa, zachodni transept, jednowieżowa, trój wieżowa, maswerki, wieżowa z apsydami.(fasada wschodnia)- chór, apsydy, transept chóru, obejście, galeria maswerków. Gotyk to strzeliste i wielkie dachy. Rozbudowana więźba dachowa. Wiązania cegieł- wendyjski, gotycki, blokowy, krzyżowy, twierdz owy. Miasta- Układ szachownicy( rynek, kwartały zabudowy, fortyfikacje, siedziba pańska), Układ sprzężany ( wydzielenie przestrzenne, połączenie obronne siedziby pańskiej od miasta). Zamki- złożone z dziedzińca z domem pańskim, murów obronnych, bramy głównej, wieży, fosy mokrej lub suchej. Typy- nizinne zbudowane z cegły, wyżynne z kamienia. Kolumna romańska- głowica kostkowa, baza attycka, baza romańska ma zabki które wyglądają jak listki. Sklepienie kolebkowe pojawia się w Rzymie. Świątynie wczesnochrześcijańskie przykryte były stropem belkowym albo otwartymi więźbami dachowymi. System konstrukcyjny- nazywa się przyporowy. Składa się z: szkarpa, łuk przyporowy. System katedralny- sposób opracowania planu wielkiej katedry francuskiej. Na planie krzyża łacińskiego. Od frontu jest fasada i są widoczne wieże. Wokół jest obejście. W Polsce jest system redukcyjny czyli niema transeptu. Połączenie nawy głównej z prezbiterium. Przęsło- pojawiło się w romanizmie. Sztuka Renesansowa we Włoszech: XV-XVIw nazwa od odrodzenia sztuki starożytnej we Włoszech. Poeci- Dante, Petrarka, Zakony: franciszkanie, dominikanie, sobór florencki. Przedstawiciele: Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Rafael Donato, Bramante. Konstrukcja- odrodzenie nie odnajduje konstrukcji nowej, wznawia konstrukcje Rzymskie, greckie, bizantyjskie. Stropy kasetonowe, kopuła na żaglach, sklepienie klasztorne, sklepienie kolebkowe, dekoracja architektoniczna, boniowanie. Archiwolta- dekoracyjne obramienie łuku. Barok europejski: XVI-XVIIIw. Wariabilizm- tendencja aby każda budowla była oryginalna. Nie sporządzano kopii, stawiano na indywidualny styl, typ zdobień i rozwiązań technicznych. Cechy: poszukiwanie ruchu, odtwarzanie optycznych efektów, które dają wrażenie nieskończoności. Budowle barokowe cechowały: wolnośc, dynamizm i życie, wielkośc, bogactwo. Manieryzm- u podstaw kompozycji-intelektualizm, abstrakcyjne schematy formalne, kontrasty i sprzeczności, surowośc i powściągliwośc.
Czort90