Biologiczne podstawy zachowań: biopsychologia
Prof. dr hab. Jan Matysiak
Wykład 8
09.01.2011
Mobilizacja czynności ruchowych, motywacja, automatyzmy
Ruch lokomocyjny w świecie zwierzęcym jest bardzo ważny. Im niżej jakieś zwierzę znajduje się na drabinie ewolucji, za tym więcej czynności ruchowych odpowiada rdzeń kręgowy (np. żaba po wycięciu jej mózgu będzie nadal skakała, jeśli człowiekowi wytniemy choćby część mózgu, nie utrzyma on nawet pozycji pionowej).
Międzymózgowie: wzgórze i podwzgórze
Gotowość do wykonania pewnego określonego ruchu.
Poziom śródmózgowiowy – znajdują się w nim jądra czerwienne i istota czarna..
Uszkodzenie móżdżku – skutkiem jest brak koordynacji.
Móżdżek wiele informacji sensorycznych otrzymuje z błędnika; co skutkuje tym, że „wie”, co się dzieje w otoczeniu i co się dzieje w organizmie. Wykorzystuje tę wiedzę do koordynowania innych układów. Z istotą czarną skojarzono chorobę Parkinsonową (za niski poziom dopaminy w układzie nerwowym).
Jądra podkorowe zwane zwojami podkorowymi (jest to błędne określenie, bo zwoje tworzą się na zewnątrz, a wewnątrz mówimy o jądrach).
Układ piramidowy – połączenie bezpośrednie:
Kora ruchowa w przekroju czołowym
∆ - komórki piramidowe (komórki ruchowe szczególne)
Ruchowe rozkazy idące z lewej półkuli przekazują informację do prawej części ciała i na odwrót.
Kora przedmuchowa (kora ruchowa wtórna):
Informacja, która trafia do wzgórza, wraca następnie do komórek piramidowych.
Ta sama informacja jednocześnie trafia z gałki bladej do istoty czarnej, a następnie do tworu siatkowatego. Z istoty czarnej informacja wędruje do móżdżku.
Motywacja
Trudno jest przewidzieć zachowanie ludzkie, które jest zmienne i zależne od wielu czynników. Rozróżniamy instynkty np. jedzenie – zachowania wrodzone.
Teoria redukcji popędów (HAL’a).
Możliwość przewidywania.
Homeostaza (WALTER CANNON): istnieje dążność organizmu do utrzymania równowagi wewnętrznej (w zakresie wszystkich parametrów fizjologicznych). Poziom każdego parametru powinien być optymalny.
Drżenie z zimna – sposób dostarczenia „ciepłej” energii do mięśni w celu uzyskania optymalnego poziomu ciepła.
Potrzeba pokarmu à zaspokojenie jej to jednocześnie redukcja popędu.
Podstawowe / biologiczne motywacje: głód, pragnienie. Z uwagi na rozwój ludzkości kierujemy się już nie tylko tymi podstawowymi popędami. Motywacje biologiczne decydują o tym, czy przeżyjemy we wciąż zmieniających się warunkach.
Układ autonomiczny – różni się tym od somatycznego (odpowiedzialnego za ruch), że działa w sferze naszej nieświadomości; automatycznie składa się z:
- układu sympatycznego (współczulnego)
- układu parasympatycznego (przywspółczulnego).
Jeśli jeden układ pobudza, to drugi spowalnia.
Część przedzwojowa – pierwsza część układu sympatycznego. Układ sympatyczny pobudza mięsień sercowy, a układ parasympatyczny spowalnia go.
Narządy umieszczone ponad przeponą, są pobudzane przez układ sympatyczny i hamowane przez układ parasympatyczny.
Narządy umieszczone pod przeponą są pobudzane przez układ parasympatyczny i hamowane przez układ sympatyczny.
Acetylocholina – wydzielana w układzie sympatycznym.
Adrenalina i noradrenalina (pochodna adrenaliny) – wydzielane w układzie parasympatycznym.
System adrenergiczny – posługuje się adrenaliną.
Układ hormonalny:
Hormon ACTH – działa na korę nadnerczy
Hormon TSH – działa na tarczycę
Przysadka – „mistrz” wśród gruczołów:
Pobudzenie części rdzennej nadnercza to wytworzenie adrenaliny.
Automatyzmy
Gotowe obwody neuronalne, podstawa zachowań motywowanych biologicznie.
Glukoreceptory – reagują na zmiany poziomu glukozy.
Ośrodek bocznego podwzgórza – ośrodek sytości (najedzenie się powoduje nasycenie tego ośrodka). Zniszczenie takiego ośrodka powoduje, że zwierzę jest ciągle syte (chociaż chudnie).
STELAR – teoria dwóch ośrodków:
1. ośrodek głodu
2. ośrodek sytości
pobudzenie jednego powoduje hamowanie drugiego.
· hiperfagia – je ponad miarę
· afagia – nie chce pobierać pokarmu
Semestr 1
- 3 -
Ewelina0008