UKŁAD NERWOWY CZĘŚĆ 1.doc

UKŁAD NERWOWY CZĘŚĆ I

Układ nerwowy – koordynuje i reguluje czynności narządów w organizmie. Umożliwia dostosowanie się organizmu do otoczenia i zachodzących w nich zmian.

NEURON

Istota biała – włókna komórek nerwowych

Istota szara – ciała komórek nerwowych

Włókna skupiają się w pęczki i tworzą drogi.

Skupiska ciał komórek nerwowych to jądra, pola lub zwoje.

Podstawową jednostką anatomiczną układu nerwowego jest komórka nerwowa – neuron (istota szara + istota biała)

Cechy czynnościowe neuronów, to pobudliwość i przewodnictwo, umożliwiające im spełnianie zasadniczej funkcji przekazywania informacji zakodowanej w postaci impulsów nerwowych.

Przewodnictwo impulsów nerwowych jest związane z procesami elektrochemicznymi zachodzącymi w ich błonach komórkowych.

CZYNNOSĆI OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO

ü      odbieranie bodźców (reception) ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego organizmu

ü      adekwatne reagowanie (adequate response) na odbierane bodźce

ü      przechowywanie śladów po bodźcach czyli ich zapamiętywanie (memorization)

RECEPTOR – twór zdolny do odbierania bodźców

w zależności od receptorów wyspecjalizowanych bodźców czucie dzieli się na:

ü      telereceptory (dźwięk)

ü      eksteroreceptywne (dotyk, uścisk, temperatura)

ü      prioprioceptywne (ścięgna, mięśnie, stawy)

ü     interoceptywne (z trzewi)

EFEKTOR – narząd wykonawczy reagujący na bodziec:

ü      mm. poprzecznie prążkowane

ü      m. sercowy

ü      m. gładkie

ü      gruczoły

ODRUCH – odpowiedz efektora na receptor

Wyróżniamy odruchy:

ü      bezwarunkowe – wrodzone (drogi wykształcone w rozwoju filogenetycznym) zawsze taka sama odpowiedz na ten sam bodziec

ü      warunkowe – nabyte (nowe połączenia wykształcone w rozwoju ontogenetycznym – duża zmienność odpowiedzi na bodźce)

ŁUK ODRUCHOWY – droga jaką przebywa impuls nerwowy od receptora do efektora

Wyróżniamy 5 głównych części

ü      receptor

ü      aferentne włókno nerwowe (dośrodkowe)

ü      ośrodek nerwowy

ü      eferentne włókno nerwowe (odśrodkowe)

ü      efektor

DROGI NERWOWE

ü      rzutowe – projekcyjne (wstępujące – czuciowe i zstępujące – ruchowe)

ü      spoidłowe czyli komisularne – łączące struktury w przeciwnych strukturach mózgu lub w przeciwnych połowach rdzenia kręgowego

ü      kojarzeniowe – asocjacyjne – łączące struktury w obrębie tej samej półkuli lub tej samej połowy rdzenia kręgowego

ü      ośrodkowy układ nerwowy – mózgowie i rdzeń kręgowy

ü      obwodowy układ nerwowy – 12 par nerwów czaszkowych, 31 par nerwów obwodowych

ü      autonomiczny układ nerwowy – część współczulna i przywspółczulna

ROZWÓJ UKŁADU NERWOWEGO

W 3 tygodniu życia zarodkowego z ektodermy powstaje:

ü      płyta nerwowa

ü      rynienka nerwowa

ü      cewa mózgowa, a z niej 3 pęcherzyki pierwotne:

·         przodomózgowie

o        kresomózgowie

o        międzymózgowie

·         śródmózgowie

·         tyłomózgowie pierwotne

o       tyłomózgowie wtórne (most i móżdżek)

o       rdzeniomózgowie (rdzeń przedłużony) – opuszka

RDZEŃ KRĘGOWY

Stanowi dolną część ośrodkowego układu nerwowego, zawartą w kanale kręgowym, otoczoną oponami (miękką, pajęczą i twardą)

Ciągnie się od otworu wielkiego do 1/3 L1 lub 1/3 L2 – zwężając się w stożek rdzeniowy. W przedłużeniu stożka biegnie szczątkowy odcinek rdzenia kręgowego – nić końcowa

BUDOWA ZEWNĘTRZNA

ü      wygląd wydłużonego walca

ü      zgrubienie szyjne (C1 do Th) i lędźwiowe (Th10 do L1)

ü      posiada krzywiznę szyjną i piersiową

ü      z rdzeniem łączą się korzenie brzuszne i grzbietowe

ü      31 par nerwów rdzeniowych tworzą segmenty rdzenia

SEGMENTY RDZENIA KRĘGOWEGO

ü      8 par nerwów szyjnych

ü      12 par nerwów rdzeniowych piersiowych

ü      5 par nerwów rdzeniowych lędźwiowych

ü      5 par nerwów rdzeniowych krzyżowych

ü      1 para nerwów rdzeniowych guzicznych

W miarę przesuwania się ku dołowi otwory międzykręgowe leżą coraz niżej w stosunku do odpowiadających im neuronów, co jest spowodowane pozornym (rzekomym) wstępowaniem rdzenia kręgowego. Najdłuższe korzenie mają nerwy lędźwiowe i krzyżowe tworząc ogon koński.

BRUZDY I SZNURY RDZENIA KRĘGOWEGO

1

1. szczelina pośrodkowa przednia

2. bruzda pośrodkowa tylna

3. bruzda boczna tylna

4. bruzda boczna przednia

5. bruzda pośrednia tylna – dzieli sznur na pęczek smukły i klinowaty

6. sznur tylny – między 2 a 5

7. sznur boczny

8. sznur przedni – między 1 a 4

BUDOWA WEWNĘTRZNA RDZENIA KRĘGOWEGO:

ü      istota szara  leżąca wewnątrz ma kształt litery H (motyl)

ü      2 rogi przednie

ü      2 rogi tylne

ü      2 spoidła szare obejmujące kanał środkowy

ü      2 rogi boczne w odcinku piersiowym

ü      rogi łączą się w słupy

ISTOTA SZARA

ü      róg przedni – zwany również ruchowym zawiera jądra ruchowe – komórki unerwiające mięśnie szkieletowe

ü      róg tylny – czuciowy, zawiera jądra czuciowe, dochodzą do nich impulsy z receptorów

ü      róg boczny zawiera jądra autonomiczne

ISTOTA BIAŁA – tworzy sznury. Biegną nimi drogi nerwowe

ü      drogi własne rdzenia kręgowego

ü      drogi rdzeniowo – mózgowe (wstępujące, czuciowe)

ü      drogi mózgowo – rdzeniowe (zstępujące, ruchowe)

SZNUR BOCZNY

SZNUR PRZEDNI

SZNUR TYLNY

1