Wykład 12. (1)
Teorie inteligencji:
I. Teorie strukturalne:
a) hierarchiczne:
- dwuczynnikowa teoria inteligencji Spearmana;
- koncepcja Vernona;
- teoria Cattella.
b) czynników równorzędnych:
- teoria „zdolności podstawowych” Thurstone’a;
- model struktury intelektu Guilforda.
II. Teorie rozwojowe:
- teoria Piageta
III. Teorie oparte na koncepcji działania:
- koncepcja Tiepłowa;
- koncepcja Leontiewa.
IV. Teorie oparte na teorii informacji:
- triarchiczna teoria inteligencji Sternberga.
Wykład 12. (2)
Strukturalne
Rozwojowe
Oparte na koncepcji działania
- mają charakter
opisowy
- analiza czynnikowa
jako podstawowa
metoda
- inteligencja =
względnie stała
właściwość jednostki
- rozwój inteligencji ma
charakter ilościowy
(ilościowy wzrost
zdolności umysłowych)
- inteligencja = zjawisko
dynamiczne
charakter jakościowy
- rozwój inteligencji
polega na coraz
lepszym przysto-
sowaniu
- są 4 okresy rozwoju
umysłowego:
- sensoryczno-
motoryczny
(do 2 roku życia)
- przedoperacyjny
(od 2 do 7 lat)
- operacji konkretnych
(od 7 do 11-12 lat)
- operacji formalnych
(od 11-12 do 15 lat)
- nie używają pojęcia
inteligencji
- zdolności są wynikiem
rozwoju (nie są wro-
dzone i dziedziczne)
(Tiepłow)
- zdolności są zdetermi-
nowane przez
warunki społeczno-
historyczne
(wszystkie – Tiepłow;
specyficznie ludzkie –
Leontiew)
- czynnik biologiczny
nie jest istotny dla
rozwoju specyficznie
ludzkich zdolności
(Leontiew)
Wykład 12. (3)
Podstawowe pojęcia teorii inteligencji
Czynnik – pierwotna cecha wyodrębniona na podstawie analizy czynnikowej
Czynnik g – ogólna zdolność umysłowa
Czynnik s – specyficzna zdolność umysłowa
Edukcja relacji – ujmowanie stosunków między przedmiotami lub elementami
Edukcja korelatu – wydedukowanie, co jest brakującym elementem, do którego odnosi się relacja
Inteligencja płynna (g1)
Inteligencja skrystali-zowana (g2)
Czynnik g i czynniki grupowe
Równoważne czynniki = czynniki niezależne
Aktywność – polegająca na kształtowaniu i przekształcaniu struktur poznawczych
Przystosowanie – równowaga między procesami asymilacji i akomodacji
Asymilacja – włączanie przez jednostkę świata zewnętrznego do już ukształtowanych struktur poznawczych (interioryzacja)
Akomodacja – dostosowywanie się struktur poznawczych do przedmiotów asymilowanych (modyfikacja struktur do wymagań środowiska)
Schematy – złożone struktury poznawcze powstające w wyniku procesów asymilacji i akomodacji
Działalność – niezbędny warunek powstania zdolności (wszystkich – Tiepłow; specyficznie ludzkich – Leontiew)
Zdolności wrodzone – właściwe zarówno człowiekowi, jak i zwierzętom, podlegające prawom natury
Zdolności specyficznie ludzkie – podlegające prawom społeczno-historycznym
Wykład 12. (4)
Wady teorii inteligencji
statyczność – ignorują zmiany rozwojowe, wewnątrzosobnicze
jako opisowe nie pozwa-lają na wyjaśnianie w kategoriach przyczy-nowo-skutkowych
nie wnikają w treść procesów poznawczych
duża arbitralność, co do liczby i treści wyodręb-nionych czynników
przypisywanie czyn-nikom bytu realnego, podczas gdy są to jedynie konstrukty teoretyczne
mała koncentracja na różnicach indywidu-alnych (koncentracja wyłącznie na aspekcie rozwojowym)
Szkodliwa teza o nie-ograniczonych możli-wościach czynnika środowiskowego (tzw. woluntaryzm)
Niedocenianie czynnika genetycznego w rozwoju zdolności
spodpowieki